Dlaczego Olaf Scholz chce przerwać trend „wcześniejszych emerytur“?

Ten rozwój sytuacji niepokoi kanclerza: ze wszystkich osób to właśnie silna liczebnie grupa wyżu demograficznego wykazuje rosnącą tendencję do przechodzenia na emeryturę wcześniej niż przewiduje to prawo. Według opublikowanego w weekend raportu Federalnego Instytutu Badań Ludnościowych (BiB) zjawisko to ma „silny wpływ na podaż pracy w gospodarce narodowej" i „zwiększa niedobór doświadczonych, wykwalifikowanych pracowników".

Według Instytutu, dane z analizy mikrospisu przeprowadzonej przez BiB pokazują, że wcześniejszy dość stały wzrost aktywności zawodowej wśród starszych pracowników zatrzymał się w ciągu ostatnich pięciu lat. Obecnie wielu pracowników opuszcza rynek pracy w wieku 63 lub 64 lat, czyli znacznie przed osiągnięciem standardowego wieku emerytalnego. Dla pracowników urodzonych w 1955 roku wiek emerytalny wynosi 65 lat i dziewięć miesięcy; dla pracowników urodzonych w 1964 roku i później wiek emerytalny ustalono na 67 lat. Ale wielu członków pokolenia z wyżu demograficznego - 1955 do 1970 - nie chce pracować tak długo.

Według BiB w 2021 r. co trzecia osoba dostanie się do systemu emerytalnego poprzez wprowadzoną w 2014 r. opcję wcześniejszej emerytury bez potrąceń dla osób ubezpieczonych szczególnie długo, tzw. „emeryturę w wieku 63 lat“. Ponadto aktualne dane Niemieckiego Ubezpieczenia Emerytalnego (Deutsche Rentenversicherung) pokazują, że pracownicy coraz częściej godzą się na potrącenia z emerytury, aby przejść na emeryturę przed osiągnięciem granicy wieku. Jak podaje BiB, grupa ta stanowi około jednej czwartej wszystkich osób, które w 2021 roku po raz pierwszy otrzymają emeryturę.

To dane, które kanclerz Olaf Scholz (SPD) potraktował jako okazję do wskazania problemów związanych z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę. Należy zmierzać do „zwiększenia udziału tych, którzy mogą rzeczywiście pracować do wieku emerytalnego" - powiedział Scholz francuskiej gazecie „Ouest-France" i grupie medialnej Funke. „To jest dzisiaj dla wielu trudne." Kanclerz nie przedstawił żadnych sugestii, jakie działania można podjąć, aby obniżyć wskaźnik osób przechodzących na wcześniejszą emeryturę.

Mimo to, z różnych środowisk płynęła aprobata. Zarówno przewodniczący związku pracodawców Rainer Dulger, jak i Niemiecki Związek Socjalny przyjęli propozycję Scholza z zadowoleniem. Dulger domagał się „zdynamizowania" wieku emerytalnego i powiązania go ze wzrostem średniej długości życia. Przewodnicząca Niemieckiego Stowarzyszenia Społecznego, Michaela Engelmeier, zaproponowała na przykład przekwalifikowanie i lepsze warunki pracy, aby pracownicy mogli faktycznie pracować do standardowego wieku emerytalnego.

„Poprawa kultury pracy w firmach"

Spośród partii reprezentowanych w Bundestagu SPD, FDP i AfD zgodziły się zasadniczo z kanclerzem, ale dodały do swoich wypowiedzi różne akcenty. Wiceprzewodnicząca grupy parlamentarnej SPD Dagmar Schmidt podkreśliła, że jej ugrupowanie „nie chce nikomu odmówić zasłużonej emerytury" i „nie chce prowadzić kolejnej dyskusji o podniesieniu wieku emerytalnego, ani zwiększać presji poprzez wyższe potrącenia". Aby więcej osób „rzeczywiście w ogóle dożyło wieku emerytalnego", takie kwestie jak profilaktyka zdrowotna i rehabilitacja „muszą zyskać znacznie większe znaczenie w świecie pracy".

Zdaniem rzecznika ds. polityki społecznej grupy parlamentarnej FDP, Pascala Kobera, chodzi przede wszystkim o partnerów społecznych. Pracodawcy i związki zawodowe musiałyby przedstawić pracownikom oferty „w jaki sposób uczynić życie zawodowe w ostatnich latach przed emeryturą bardziej atrakcyjnym finansowo, ale także poprzez zmniejszenie obciążenia pracą i elastyczne modele pracy w niepełnym wymiarze godzin". Ulrike Schielke-Ziesing, rzeczniczka ds. polityki emerytalnej grupy parlamentarnej AfD, z zadowoleniem przyjęła inicjatywę kanclerza, ale skrytykowała, że będzie jej przeciwdziałać zniesienie od stycznia 2023 r. dodatkowych limitów dochodów dla wcześniejszych emerytów, o czym zdecydowały grupy parlamentarne CDU/CSU i SPD.

Z kolei rzecznik Zielonych ds. polityki społecznej Frank Bsirske podkreślił, że zniesienie limitów dochodów uzupełniających, o których zdecydowała koalicja „zwiększa motywacje do kontynuowania pracy podczas otrzymywania emerytury". Ważne jest również „aby jakość pracy i kultura pracy w firmach, przedsiębiorstwach i administracji uległy poprawie, aby pracownicy mogli jak najdłużej pracować w zdrowiu, z odpowiednimi kwalifikacjami i motywacją". Grupa parlamentarna CDU/CSU nie odpowiedziała na pytanie WELT.