5 słynnych starożytnych rzymskich gladiatorów.

Kto był najbardziej sławny pośród gladiatorów starożytnego Rzymu? Zanim gladiatorzy zaczęli walczyć w makabrycznych pojedynkach dla rozrywki w głośnych miejscach publicznych, takich jak Koloseum, ścierali się w znacznie bardziej uroczystych miejscach: podczas pogrzebów. 

Pierwsze walki gladiatorów miały miejsce w III wieku p.n.e. jako rytualne ofiary krwi na cześć duchów niedawno zmarłych arystokratów. "Zmieniło się to około 27 r. p.n.e., gdy August objął władzę w Rzymie" - mówi Michael J. Carter, profesor filologii klasycznej na Uniwersytecie Brocka w Ontario: "Oddzielił on walkę gladiatorską od jej czysto pogrzebowego kontekstu i uczynił ją regularną częścią cyklu rozrywkowego w Rzymie". Ta zmiana doprowadziła do pojawienia się niektórych z najbardziej znanych dziś gladiatorów: Spartakusa, Spiculusa, Marcusa Attiliusa i innych. 

Większość gladiatorów stanowili niewolnicy zmuszeni do walki. Niewielką grupą byli wolno urodzeni obywatele, którzy zgłaszali się na ochotnika w nadziei na zarobienie pieniędzy i zdobycie sławy. Zanim mogli przystąpić do walki, gladiatorzy trenowali przez miesiące w specjalistycznych szkołach zarządzanych przez zamożnych inwestorów, którzy czerpali zyski z sukcesów swoich wojowników. 

Wbrew powszechnemu przekonaniu, gladiatorzy niekoniecznie walczyli na śmierć i życie. Zamiast tego walka trwała, aż jeden z nich poddał się, zazwyczaj podnosząc jeden palec. W sumie tylko między 10 a 20 procent gladiatorów ginęło podczas zawodów - co jest w pewnej mierze odzwierciedleniem ich wysokiej wartości dla inwestorów. 

Nie było łatwo wyróżnić się wśród gladiatorów. Każdy wojownik walczył tylko dwa do trzech razy w roku, zazwyczaj w wydarzeniach z 10 do 13 walk gladiatorskich, według Murraya - przy czym każdy indywidualny mecz trwał około 10 do 15 minut. Ale niektórzy, dzięki swoim wyjątkowym osobowościom, pochodzeniu czy niezapomnianym występom, zdobyli trwałą sławę poprzez starożytnych artystów lub historyków. Oto pięciu gladiatorów, o których wciąż pamiętamy, mimo upływu stuleci: 

Marcus Attilius 

Wolno urodzony Rzymianin, Attilius zapisał się do szkoły gladiatorów najprawdopodobniej z własnej woli - co czyniło go częścią niewielkiej, ale elitarnej grupy gladiatorów, którzy zgłaszali się na ochotnika do walki. 

Aby walki były jak najbardziej wyrównane, rzymscy nadzorcy zazwyczaj przydzielali gladiatorów do walk z przeciwnikami o podobnym poziomie doświadczenia: nowicjusze przeciwko nowicjuszom, eksperci przeciwko ekspertom. Ale kiedy Marcus Attilius po raz pierwszy wszedł na arenę w Pompejach jako "tiro" - termin na nowego gladiatora - stanął naprzeciw Hilarusa, doświadczonego wojownika, który wygrał 12 z 14 walk w swojej karierze, co odpowiadało kilku latom doświadczenia jako gladiator. 

W zadziwiającym występie młody Marcus Attilius nie tylko zmusił Hilarusa do poddania się, ale w następnej bitwie pokonał kolejnego gladiatora z 12 wygranymi. Dwa kolejne zaskoczenia skłoniły grafficiarzy z Pompejów tamtych czasów do upamiętnienia jego osiągnięcia. Chociaż Attilius prawdopodobnie nie był szeroko znany w całym Cesarstwie Rzymskim - jeden z uczonych sugeruje, że jego sława była co najwyżej regionalna - jego sława w Pompejach przypadała na dogodny moment historyczny: W 79 r. n.e., zaledwie kilka dziesięcioleci po walkach Attiliusa, wybuch Wezuwiusza pogrzebał miasto - oraz jego graffiti - zachowując jego dziedzictwo na wieki. 

Spiculus 

Spiculus uczęszczał do szkoły gladiatorów w włoskim mieście Capua, gdzie musiał wykazać się ogromnym potencjałem. W swoim pierwszym meczu na amfiteatrze stanął naprzeciwko Aptonetusa, doświadczonego gladiatora i wolnego Rzymianina, który wygrał już 16 walk. W zadziwiającym zwrocie akcji Spiculus pokonał - a następnie zabił - Aptonetusa. Jego triumf przyciągnął uwagę ówczesnego cesarza Rzymu, Nerona. 

Neron, będąc pod wrażeniem Spiculusa, obsypał go prezentami - w tym pałacem. Umieściło to młodego gladiatora w szczególnej pozycji społecznej: formalnie był niewolnikiem, ale żył w luksusie, otoczony służącymi, którzy również pozostawali w niewoli. 

W 68 r. n.e., gdy Neron stanął w obliczu rebelii w cesarstwie i niemal pewnej śmierci, poprosił swojego przyjaciela Spiculusa, aby go stracił. Spiculus albo nie dostał tej wiadomości, albo odmówił, a Neron sam odebrał sobie życie. Potem oburzeni obywatele rzymscy, protestując przeciwko jego brutalnym rządom, zaczęli pozbywać się i niszczyć statuy cesarza; według pisarza Plutarcha, tłum użył ich, by zmiażdżyć jego przyjaciela Spiculusa na śmierć. 

Commodus 

Dziś Commodus jest najlepiej znany jako "szalony" cesarz, którego katastrofalne rządy od 180 do 192 r. n.e. stały się końcem złotego wieku Rzymu (znanego również jako Pax Romana). Jako syn Marka Aureliusza, Commodus został współcesarzem ojca w wieku 16 lat. Samodzielną władzę zdobył w 180 r. n.e., po śmierci ojca - możliwe, że z powodu choroby, możliwe, że został zamordowany. 

Według ówczesnego historyka Aeliusa Lampridiusa, okrutny, nieprzyzwoity i rozwiązły Kommodus posiadał harem 600 chłopców i młodych kobiet i uważał się za boga. Mając się za reinkarnację Herkulesa, często chodził po pałacu przewiązany skórą lwa, charakterystyczną dla tego silnego bohatera z mitologii. 

Nie dziwi więc, że Kommodus przedstawiał siebie również jako gladiatora. Podobno wszedł na ring 735 razy, często walczył z dzikimi zwierzętami, ale tylko czasami stawiał czoła innym gladiatorom. Kommodus nie był szczególnie uzdolniony, ale żaden rywal nie odważył się zranić ani zabić panującego cesarza, napisał historyk Herodian; zranienie Kommodusa wydawało się pewną drogą do ich własnej makabrycznej śmierci. 

Flamma 

Gladiator urodzony w Syrii, który zdobył sławę za panowania cesarza Hadriana (117-138 n.e.), jest najbardziej znany z długości swojej kariery oraz faktu, że czterokrotnie oferowano mu wolność - i za każdym razem ją odrzucał. Flamma odbył imponujące 34 walki, głównie na Sycylii. Długą karierę zawdzięczał nie tylko swoim sukcesom w amfiteatrze, ale także łasce organizatorów wydarzeń: otrzymał około 13 ułaskawień, w których sędziowie oszczędzili mu życie po porażce lub koronowali obu zawodników jako zwycięzców. 

Rekord Flammy pokazuje, jak bardzo gladiatorzy byli zależni od łaski sędziów, którzy mogli albo ocalić życie przegranego gladiatora, albo pozwolić przeciwnikowi zadać śmiertelny cios. Flamma zmarł w końcu w wieku 30 lat, będąc starszym niż wielu jego kompanów. 

Najbardziej znany gladiator w starożytnym Rzymie tak naprawdę nigdy nie walczył w amfiteatrze. Spartakus, uwieczniony w filmie z 1960 roku z Kirkiem Douglasem w roli głównej, prawdopodobnie urodził się na Bałkanach i został sprzedany jako niewolnik do szkoły gladiatorów w Capui. 

W 73 r. p.n.e., będąc jeszcze na początku swojego szkolenia, Spartakus miał dość nadużyć w szkole gladiatorów. Uciekł i schronił się na Wezuwiuszu. Wkrótce tysiące innych zniewolonych gladiatorów uciekły ze swoich szkół i przyłączyły się do Spartakusa, który zorganizował jedno z najbardziej znanych powstań w starożytnym Rzymie: Powstanie Spartakusa. W 72 r. p.n.e., rok po swojej ucieczce, Spartakus poprowadził armię zniewolonych ludzi - według niektórych szacunków, nawet 100 000 - do walki z Rzymianami w Galii. Jego sukces skłonił Cesarstwo Rzymskie do działania, a w Lucanii w następnym roku, generał Marcus Licinius Crassus rozbił buntowników. Prawie cała armia Spartakusa zginęła, w tym sam Spartakus.