Dlaczego po 25 latach od śmierci księżniczki Diany wywołuje ona nadal tyle kontrowersji?

Była również jedną z najbardziej znanych kobiet w świecie anglojęzycznym. Jej ewolucję od nieśmiałej 20-letniej żony starszego księcia Charlesa do postaci globalnej obserwowały miliony. Jej spuścizna wywołała poważne zmiany w tradycyjnej rodzinie królewskiej.

Co stało się 31 sierpnia? 

„Księżniczka ludu” zginęła w katastrofie samochodowej w Paryżu 31 sierpnia 1997 r. Incydent wywołał szczególną analizę jej wizerunku w brukowcach jak i teorii spiskowych dotyczących szczegółów jej śmierci. 

Chłopak Diany, w tamtym czasie, urodzony w Egipcie Dodi Fayed oraz kierowca Henri Paul także zginęli w wypadku, który spowodowany został próbą ucieczki przed goniącymi ich na motocyklach paparazzi. Ich pojazd osiągał prędkość przekraczającą 90 km/h, chociaż ograniczenie prędkości wynosiło 50km/h; samochód ostatecznie został zepchnięty i uderzył w słup na środku autostrady. 

W bezpośrednim następstwie katastrofy, inni paparazzi, będący na miejscu, zostali skrytykowani za robienie zdjęć, zamiast próbować pomóc, zeznali świadkowie. 

Wielu początkowo obwiniało paparazzi za spowodowanie katastrofy, ale w 1999 roku francuscy sędziowie oczyścili ich z zarzutów. Następnie oskarżyciele ujawnili, że kierowca Paul, trzykrotnie przewyższał granicę prawną kraju w zakresie alkoholu we krwi. Rozległe dochodzenie w Szkocji w 2006 r. ustaliło, że katastrofa była „tragicznym wypadkiem”. Ale w kwietniu 2008 roku, brytyjski sąd orzekł, że kierowca i paparazzi są obarczeni odpowiedzialnością za rażąco nieodpowiedzialną jazdę.

To nie zakończyło szerszej kontroli roli, jaką miała prasa prześladująca Diane i jej rodzinę. Ich zafascynowanie Diana było częściowo spowodowane jej kolorowym i śmiałym stylem mody, ale także sposobem, w jaki zerwała z królewską tradycją.

Bliscy członkowie rodziny Diany zachowali swoją silną krytykę do paparazzi. Jej brat, Charles Spencer, określił swoją siostrę jako „najbardziej ściganą osobę współczesnego wieku” – odnosząc się do prasy, która nieustannie ją śledziła. 

Ojciec Fayed’a, Mohamed al-Fayed, wcześniej twierdził, że Diana była w ciąży, ale od tego czasu jest to niepotwierdzone przez dochodzenie sądowe. Skrytykował również niezgodę rodziny królewskiej na związek Diany i Dodi, powołując się na pochodzenie Dodi’ego i wiarę muzułmańską.

Diana publicznie omówiła swoje nieszczęśliwe małżeństwo z księciem Charlesem, mimo dezaprobaty pałacu, przyznając w szokującym wywiadzie z 1995 r. dla BBC Journalist, że oboje mieli romanse pozamałżeńskie. „Było nas trojga w tym małżeństwie, więc było dość tłoczno” – powiedziała, odnosząc się do romansu księcia Charles’a z Camilla Parker Bowles. W 2005 r. Charles ożenił się z nią, a królowa Elżbieta II i książę Filip nie uczestniczyli w zaślubinach.

Diana i książę Charles oficjalnie rozwiedli się w 1996 roku.

Odpowiedź rodziny królewskiej

Pierwsze przemówienie Królowej odbyło się pięć dni po śmierci Diany. „Chcę osobiście złożyć hołd Dianie. Była wyjątkową i utalentowaną istotą ludzką” – powiedziała w przemówieniu wypowiadanym narodowi. „W dobrych i złych czasach, ona nigdy nie straciła zdolności do uśmiechu i do inspirowania innych ciepłem i życzliwością”.

Jednak opóźnienie z jakim to nastąpiło wzbudziło krytykę wśród niektórych w brytyjskiej opinii publicznej. Mary Francis, doradca królowej, powiedziała Newsweek’owi w wywiadzie z 2017 roku, że uważa, że rodzina jest „nieco powolna, być może, aby uznać potrzebę dalszego działania w ich publicznej roli pokazywania przywództwa w kraju w jego rozpaczy nad śmiercią księżniczki”.

W ostatnich latach książę Harry, jeden z dwóch synów Diany, otwarcie mówił o swoim smutku. „Byłem tak zły na to, co się jej stało i na to, że w ogóle nie było sprawiedliwości. Nic z tego nie wynikło. Te same osoby, które ścigały ją w tunelu, sfotografowały ją umierającą na tylnym siedzeniu tego samochodu” – powiedział w 2021 roku w dokumencie Apple TV+ „The Me You Can’t See”.

Brat Księżniczki Diany, Earl Spencer, w 2017 roku powiedział mediom brytyjskim, że był okłamywany przez służbę pałacową na temat dwóch książąt, wtedy 12 i 15-letnich, chcących iść za trumną swojej matki na międzynarodowym telewizyjnym pogrzebie. To było „dziwaczne i okrutne”, powiedział, wyjaśniając, że naciskał ich, żeby tego nie robili. Nazwał procesję „najbardziej przerażające pół godziny mojego życia”.

Książę Harry wcześniej mówił o tym, jak trudne było podążanie za swoją matki podczas pogrzebu. „Moja matka właśnie zmarła i musiałem iść długą drogą za jej trumną, w otoczeniu tysięcy ludzi, którzy mnie obserwowali, podczas gdy miliony robiły to w telewizji” – powiedział Newsweek’owi w wywiadzie z 2017 roku. „Nie sądzę, aby jakiekolwiek dziecko powinno być proszone o to, w żadnym wypadku. Nie sądzę, że stałoby się to dzisiaj”. Później, przypominając sobie tę okazję, powiedział, że „bardzo się cieszył”, że był częścią tego dnia.

Relacja Diany i paparazzi

Brytyjskie paparazzi zyskało reputację za śledzenie każdego ruchu Diany; była jedną z najbardziej fotografowanych osób na świecie, a jej zdjęcia były sprzedawane za lukratywne ceny – setki tysięcy dolarów za sztukę.

W 1993 roku Diana pozwała Mirror Group Newspapers za publikowanie zdjęć kiedy ćwiczyła na siłowni. Otwarcie mówiła także o jej pogardzie do paparazzi, za jej ciągłe ściganie; raz krzyknęła do fotografa, który robił zdjęcie jej wychodzącej z kina: „robisz z mojego życia piekło”.

Podczas przemówienia w grudniu 1993 r. Diana powiedziała, że wiedziała, że rozpoczęcie życia publicznego pociągnie za sobą uwagę mediów, ale nie była świadoma, jak wiele jej życia prywatnego będzie również analizowane. „Nie wiedziałam, jak przytłaczająca ta uwaga się stanie. Ani stopień, w jakim miałoby to wpływ zarówno na moje obowiązki publiczne, jak i na moje życie osobiste, w sposób, który trudno było znieść” – powiedziała.

W ankiecie Gallup z 1997 r. stwierdzono, że 43% fotografów firmy Brits uważa się za „niezwykle” odpowiedzialnych za wypadek, który spowodował śmierć Diany, w porównaniu z 33%, którzy przyznali taką samą winę kierowcy.

Nowsza ankieta YouGov z 2018 r. stwierdziła, że Księżniczka Diana jest najbardziej opłakiwaną w Wielkiej Brytanii postacią publiczną, co jest oznaką jej trwałego dziedzictwa, nawet ćwierć wieku od jej śmierci.