Nowe dane pokazują, że gatunek ludzki Homo erectus był szeroko rozpowszechniony w Europie wcześniej, niż sądzono

W tych grzbietach Ukrainy badacze dokonali starożytnych odkryć narzędzi kamiennych. Foto: Roman Garba za pośrednictwem AP/NTB Foto: NTB

Nowa metoda pokazuje, że Homo erectus rozprzestrzenił się na kontynencie europejskim 1,4 miliona lat temu, czyli kilkaset tysięcy lat wcześniej, niż dotychczas sądzono.

Narzędzia kamienne należą do najbardziej prymitywnych, jakie kiedykolwiek odnaleziono. Odkryto je już w latach 70. XX wieku w pobliżu miasta Korolewo w Karpatach nad rzeką Tysą. To jest blisko granicy Ukrainy z Węgrami i Rumunią.

Jednak wiek prymitywnych narzędzi od dawna pozostaje tajemnicą. Nowa metoda otwiera nowe możliwości w określaniu wieku warstwy osadów, w której odnaleziono obiekty, i może dostarczyć kluczowych informacji o tym, jak gatunek ludzki Homo erectus po raz pierwszy rozprzestrzenił się w Europie w okresach ciepłego klimatu pomiędzy epokami lodowcowymi.

Zniknął 110 000 lat temu

Naukowcy doszli do wniosku, że proste narzędzia zostały wytworzone przez gatunek Homo erectus – gatunek ludzki, który zwiększył swoje rozmiary i rozmieszczenie około dwóch milionów lat temu i który rozprzestrzenił się w Afryce, Azji i Europie, zanim gatunek ten zniknął około 110 000 lat temu

- ‘’W Korolewie nie znaleziono żadnych pozostałości kości, jedynie narzędzia kamienne. Jednak wiek umieszcza znalezisko w czasie, gdy Homo erectus był jedynym gatunkiem ludzkim na tych wybrzeżach. Niewiele wiemy o naszych najstarszych przodkach, ale do rozczłonkowania zwierząt używali kamiennych narzędzi i prawdopodobnie znali się na ogniu’’ – mówi czeski archeolog Roman Garba. Jest głównym autorem artykułu w Nature, w którym przedstawiono nowe informacje.

Homo erectus był pierwszym gatunkiem w linii ewolucyjnej osobników o proporcjach ciała podobnych do dzisiejszego gatunku Homo sapiens, ale ze znacznie mniejszym mózgiem.

Skała wulkaniczna

Znalezione narzędzia są wykonane z kamienia wulkanicznego i zaprojektowane w tak zwanym stylu olduwajskim. Mowa tu o zgrubnie ociosanych przedmiotach do cięcia i skrobania oraz o zupełnie elementarnych drzazgach, które można było wykorzystać do krojenia mięsa. Stanowią jednak początek rozwoju ludzkiej technologii.

Do chwili obecnej najstarszych odkryć Homo erectus w Europie dokonano w Atapuerca w Hiszpanii. Mają około 1,1–1,2 miliona lat.

Odkrycia w Korolewie mogą dostarczyć nowego wglądu w drogę, którą Homo erectus zasiedlał Europę. Na Kaukazie w Gruzji, w miejscu wykopalisk zwanym Dmanisi, odnaleziono szczątki kości Homo erectus sprzed 1,8 miliona lat.

- ‘’W połączeniu z informacjami z Korolewa wydaje się, że Homo erectus przybył do Europy ze wschodu lub południowego wschodu i podążał wzdłuż Dunaju, mówi Garba.’’

Współautor John Jansen twierdzi, że Korolevo to najbardziej na północ znaleziony punkt występowania Homo erectus, co świadczy o ich uporze i wytrzymałości.

Trudno do tej pory

Datowanie miejsc wykopalisk takich jak Korolevo było niezwykle trudne. W najnowszym badaniu dokonano tego poprzez zbadanie warstwy gleby, w której dokonano odkryć, w porównaniu z warstwami osadzanymi przez setki tysięcy lat.

-‘’ Ziemia jest nieustannie bombardowana promieniami kosmicznymi z Wszechświata. Kiedy promienie te, głównie protony i cząstki alfa, przenikają przez atmosferę ziemską, generują nowy deszcz cząstek. Są to głównie neutrony i miony, które przenikają przez glebę’’ - mówi badacz genetyki i współautor Mads Knudsen z Uniwersytetu w Aarhus.

Cząstki te reagują z minerałami w skale, tworząc radioaktywne nuklidy, klasę atomów. Omawiany osad Korolevo został zmierzony przy użyciu dwóch nuklidów ze względu na ich różne szybkości rozpadu radioaktywnego.