Wiosenne porządki mają starożytne korzenie. Oto dlaczego wciąż je robimy

Mężczyzna pierze dywan dzień przed Nouruz lub Perskim Nowym rokiem, w pobliżu wioski Kohna Deh w Afganistanie. Znany jako khāne-takānī, ten rytuał wiosennych porządków trzyma z dala zło, by ludzie z nową energią zaczęli nowy rok. ZDJĘCIE WYKONANE PRZEZ KIANĘ HAYERI, NATIONAL GEOGRAPHIC IMAGE COLLECTION

Kiedy na Północnej Półkuli rozpoczyna się nowa pora roku, pojawia się głęboka potrzeba odkurzenia pajęczych sieci i posprzątania bałaganu. Wiosenne porządki - głębokie oczyszczanie domu - to tradycja zakorzeniona w społecznościach na całym świecie, której początki sięgają czasów starożytności.

Ma ono także symboliczne znaczenie. Postrzegana jako nowy początek, tradycja ta symbolizuje przejście z sennej zimy do tętniącej życiem wiosny. Oczyszczając dom ze zgromadzonych śmieci i organizacji go, tworzymy czystsze środowisko życia i poczucie przejrzystości i świeżości umysłu.

- Każdym ruchem miotłą i każdą przetartą powierzchnią, oddajemy hołd tradycji, która wykracza poza ramy czasu, łącząc nas z minionymi pokoleniami we wspólnym dążeniu do odnowy i odmłodzenia - mówi Danielle Patten, dyrektor ds. programów kreatywnych i kolekcji w Museum of the Home w Londynie.

Korzyści wiosennych porządków

Cykle natury mają ogromny wpływ na ludzkie zachowania. Podczas zimniejszych miesięcy mamy mniej energii, którą możemy przeznaczyć na dokładne sprzątanie. To nie jest przejaw lenistwa, ograniczone światło dzienne zwiększa ilość produkowanej przez organizm melatoniny - hormonu, który wywołuje senność. 

- Melatonina powoduje, że mamy mniejszą ochotę na sprzątanie naszego otoczenia. Kiedy pory roku się zmieniają, zmniejsza się poczucie ospałości, odzyskujemy energię i czujemy potrzebę dokładnego wyczyszczenia naszego środowiska życia - mówi pisarka i psychoterapeutka Eloise Skinner. - Kiedy oczyścimy nasze domy, mamy poczucie zaczynania czegoś od nowa i odnowione poczucie motywacji i ambicji.

Badania wykazują, że sprzątanie może mieć też charakter terapeutyczny, co widać na przykładzie nowej generacji "cleanfluencerów", którzy szturmem zdobywają media społecznościowe. Miliony ludzi oglądają, jak szorują oni brudne domy i pokazują wskazówki efektywnego sprzątania.

Kiedy sprzątamy, często musimy być świadomi przy wykonywanym zadaniu, a to może wprowadzić nas w teraźniejszość, powodując, że czujemy się bardziej świadomi, zaangażowani i spostrzegawczy. Powtarzalność przy sprzątaniu może także działać kojąco - mówi Skinner.
 

Pochodzenie religijne i kulturowe

Jednym z najstarszych znanych przykładów wiosennych porządków jest Żydowska tradycja Pesach (Pascha), która ma miejsce co roku w marcu lub kwietniu. Ludzie usuwają wszelkie ślady chamecu lub chleba na zakwasie, który jest zabroniony przed świętem. Pozbycie się go symbolizuje pośpiech, z jakim Izraelici opuścili Egipt, przez co nie mogli zaczekać na to, aż ich chleb wyrośnie przed wędrówką do wolności.

Podobnie Katolicy czyszczą ołtarze w kościołach w Wielki Czwartek w oczekiwaniu na Wielki Piątek, który co roku ma miejsce w marcu lub kwietniu. Nouruz, obchodzony w równonoc wiosenną w marcu, obejmuje tradycję nazywaną khāne-takānī lub "przetrzepywanie domu". Ludzie piorą ubrania, koce i tkaniny w przygotowaniu na to święto liczące prawie 3500 lat - wywodzącego się z zaratusztrianizmu, jednej z pierwszych na świecie religii monoteistycznych.

W Chinach przed Księżycowym Nowym Rokiem powszechne jest oczyszczanie domu z pecha i nieszczęścia. Znane jako "zamiatanie kurzu", sprzątanie robi miejsce dla szczęścia i dobrobytu w nowym roku, mówi Patten. Sprzątanie musi odbyć się przed świętem, zazwyczaj w styczniu lub lutym, ponieważ zamiatanie po święcie jest postrzegane jako pozbywanie się szczęścia. W Tajlandii w trakcie Songkran (Nowy Rok) w kwietniu obowiązkowym jest dokładne sprzątnięcie domu, szkół i miejsc publicznych, by oczyścić je przed nadchodzącym Tajskim Nowym Rokiem. Ludzie na ulicach polewają się wodą, by zmyć z siebie pecha ze starego roku, a także polewają pomniki Buddy, by zapewnić sobie szczęście w nowym roku.

Podczas gdy koncepcja wiosennych porządków sięga czasów przed nowoczesną technologią, postępy takie jak elektryczność i urządzenia gospodarstwa domowego wpłynęły na jej praktykę. Na przykład przed wynalezieniem elektrycznego oświetlenia, ludzie byli zależni od ognia ze spalanego węgla, oleju i drewna, które pozostawiały znaczną ilość sadzy. Okna były bezpiecznie zamknięte, aby zapobiec przedostawaniu się śmiertelnego przeciągu. 

Wiosną pragmatycznie otwierano okna, by wywietrzyć duszne pomieszczenia, pozbyć się brudu i naprawić, to co zepsuło się zimą. Wynalazki takie jak odkurzacz, pralki i środki czyszczące sprawiły, że proces ten stał się bardziej efektywny i wygodny, co pozwala na bardziej dokładne sprzątnięcie domu.