Wszczęto dochodzenie w sprawie etiopskich artefaktów ukrywanych przez Muzeum Brytyjskie przez 150 lat

Taboty nigdy nie były wystawiane publicznie i są uważane za tak święte, że nawet kuratorzy i powiernicy muzeum nie mogą ich badać. Fot. Yui Mok/PA

Urząd ds. informacji prowadzi dochodzenie w sprawie Muzeum Brytyjskiego w związku z twierdzeniami, że było ono zbyt skryte w odniesieniu do niektórych z najbardziej wrażliwych przedmiotów w swojej kolekcji - grupy świętych etiopskich tablic ołtarzowych, które były ukryte w muzeum przez ponad 150 lat. 11 drewnianych i kamiennych tabotów, które, jak przyznaje muzeum, zostały zrabowane przez brytyjskich żołnierzy po bitwie pod Maqdala w 1868 roku, nigdy nie były wystawiane publicznie i są uważane za tak święte, że nawet kuratorzy i powiernicy instytucji nie mogą ich badać. 

Od dawna apelowano o ich powrót do Etiopii. W 2019 r. krajowy minister kultury, podczas wizyty w muzeum, zażądał ich zwrotu. Organizatorzy kampanii złożyły skargę do Biura Komisarza ds. Informacji (ICO), argumentując, że muzeum nie ujawniło kluczowych szczegółów wewnętrznych dyskusji na temat tabotów w odpowiedzi na wniosek o wolność informacji. 

Returning Heritage, organizacja non-profit, która zestawia informacje na temat restytucji kultury, złożyła wniosek FoI [wniosek o wolność informacji] w sierpniu 2023 r. i twierdzi, że odpowiedź muzeum pominęła istotne materiały, podczas gdy inne informacje zostały nadmiernie zredagowane. Wewnętrzny przegląd muzeum przeprowadzony na wniosek Returning Heritage podtrzymał pierwotną odpowiedź. Organizacja twierdzi, że chociaż ustawa British Museum Act z 1963 r. zabrania pozbywania się przedmiotów z wyjątkiem bardzo ograniczonych okoliczności, co oznacza, że status innych spornych artefaktów jest niejednoznaczny, to taboty mogą zostać zwrócone zgodnie z prawem.

Etiopscy prawosławni kapłani niosący taboty podczas obchodów święta Timkat w Addis Abebie w Etiopii. Fot. Andy Chadwick/Alamy

„Ustawa wyraźnie stanowi, że muzeum nie może zwracać obiektów" - powiedział Lewis McNaught, redaktor zarządzający Returning Heritage. „Istnieją jednak pewne wyjątki prawne w ustawie. Jedno z tych wyłączeń pozwala powiernikom na zwrot niektórych przedmiotów, jeśli uznają je za „nienadające się do zatrzymania“.“ Ponieważ taboty nigdy nie będą wystawiane ani badane - uważa się, że są przechowywane w zamkniętym pomieszczeniu, do którego mogą wejść tylko etiopscy duchowni - organizacja uważa, że pasują one do tej kategorii.

Organizacja Returning Heritage zażądała informacji ze spotkań, na których powiernicy omawiali taboty, co jej zdaniem może zapewnić wgląd w to, dlaczego uważają, że nie można ich zgodnie z prawem zwrócić. „Wydaje się bardzo dziwne, że muzeum nie chce wyjaśnić, dlaczego przetrzymuje obiekty, które może zwrócić" - powiedział McNaught, argumentując, że istnieje „prawdziwy interes publiczny - z tą wyjątkową grupą obiektów, które można zwrócić - (w zrozumieniu), dlaczego muzeum nie wyjaśni, dlaczego ich nie zwraca.“ 

Opactwo Westminsterskie oświadczyło w zeszłym miesiącu, że zgodziło się „co do zasady", aby pojedynczy tabot, który został zapieczętowany wewnątrz ołtarza katedralnego, został zwrócony do Etiopii. Inny został zwrócony wkrótce po odkryciu go w kościelnej szafce w Edynburgu 23 lata temu, co doprowadziło do ekstatycznych uroczystości w jego ojczystym kraju. 

Tom Short z kancelarii prawnej Leigh Day, który złożył skargę do ICO w imieniu Returning Heritage, uważa, że muzeum niesłusznie opierało się na pewnych dozwolonych wyjątkach od FoI jako uzasadnieniu dla wstrzymania materiałów. Leigh Day sporządziła wcześniej opinię prawną, która jej zdaniem pokazuje, że przedmioty mogą zostać legalnie zwrócone. „Nasz klient domaga się od muzeum informacji, które zdaniem wielu powinny domyślnie znajdować się w domenie publicznej" - powiedział Short. „(Sprawa) dotyczy podejmowania decyzji przez dużą instytucję publiczną w sprawie o bardzo istotnym znaczeniu publicznym.“ 

Muzeum Brytyjskie odmówiło komentarza. Wcześniej powiedziało, że długoterminową ambicją jest wypożyczenie tabotów etiopskiemu kościołowi prawosławnemu w Wielkiej Brytanii, chociaż duchowni kwestionowali wykonalność tej ambicji ze względu na koszty ubezpieczenia.

ICO potwierdziło, że otrzymało skargę.