Źródło grafiki: Pexels
W ostatnich tygodniach na TikToku, Instagramie i platformie X pojawiły się nagrania, na których mężczyźni odważnie sięgają po ostrza blisko oczu - w salonach fryzjerskich od Turcji po Nową Zelandię - w pogoni za krótkimi, niemal niewidocznymi rzęsami. Niektórzy barberzy używają elektrycznych maszynek, inni improwizują z nożyczkami fryzjerskimi i, miejmy nadzieję, pewną ręką.
„Rzęsy są niezbędne zarówno dla jakości widzenia, jak i zdrowia oczu” - powiedziała w wywiadzie mailowym Vickie Lee, okulistka i chirurg okluloplastyczna z Imperial College London. „Działają jak bariera i wyzwalacz ochronnego odruchu mrugania, a także ograniczają przepływ powietrza nad powierzchnią oka… co pomaga utrzymać wilgotność, chroni zdrowie i komfort oczu, filtruje intensywne światło słoneczne, zmniejsza olśnienie i poprawia jakość widzenia”.
Lee zaznaczyła, że rzęsy przechodzą naturalny cykl wzrostu, wypadania i odrastania, jednak dodała, że metody ich usuwania pokazywane w internecie niosą wiele zagrożeń. „Nieprawidłowe usuwanie może prowadzić do powikłań… Przycinanie lub obcinanie rzęs może powodować dyskomfort i podrażnienia, ponieważ pozostawiają ostre, krótkie końcówki, które ocierają się o powierzchnię oka” - mówi, nie wspominając już o „potencjalnym ryzyku urazu oka”.
Wzrost popularności „męskiej energii”
Bujne rzęsy od wieków kojarzono z kobiecością i atrakcyjnością - ukazywano je w sztuce (m.in. u Johna Singera Sargenta i Pabla Picassa), poezji (Thomas Hood) i literaturze (F. Scott Fitzgerald). Może to też mieć ewolucyjne podstawy: badania z 2005 roku wykazały, że kobiety o bardziej atrakcyjnych twarzach miały wyższy poziom estrogenu - żeńskiego hormonu płciowego, który zwiększa płodność - co czyni je bardziej pożądanymi z punktu widzenia reprodukcji.
Jednak we współczesnym, coraz bardziej zmaskulinizowanym klimacie politycznym — podsycanym przez kontrowersyjne internetowe postacie z „manosfery”, takie jak Andrew Tate, oraz przez technologicznych „samców alfa”, jak szef Meta Mark Zuckerberg (który w styczniowym podcaście Joe Rogana wyraził poparcie dla większej „męskiej energii” w świecie korporacji, mówiąc: „Kultura, która nieco bardziej celebruje agresję, ma swoje zalety”) - łatwo zrozumieć, dlaczego niektórzy mężczyźni próbują wyeliminować ze swojego wyglądu wszystko, co może być odebrane jako zbyt kobiece.
Nawet wiceprezydent JD Vance, głośny obrońca prawa mężczyzn do „męskich impulsów”, padł ofiarą nowych standardów męskiej urody, jeśli chodzi o jego oczy. Podczas telewizyjnej debaty wyborczej w październiku 2024 roku internet aż huczał od spekulacji, że Vance miał na sobie eyeliner, by uzyskać swój ciemny, gęstorzęsy wygląd. Plotki były tak powszechne, że nawet zdyskredytowany były kongresmen Partii Republikańskiej George Santos zabrał głos: „Vance NIE używa eyelinera” - napisał na platformie X. „Spotkałem go osobiście, zanim został senatorem, i mogę potwierdzić, że ma długie rzęsy, które rzucają cień na dolną powiekę. Ludzie, dorośnijcie!”
Żaden z barberów zajmujących się goleniem rzęs, do których CNN zwróciło się z prośbą o komentarz, nie odpowiedział, ale rozmawiałam z jednym znajomym o długich rzęsach - 48-letnim Spencerem Baileyem. „Przez lata słyszałem sporo komentarzy na temat moich ciemnych, gęstych rzęs” - mówi Bailey, informatyk z Londynu. „Ale na pewno bym ich nie golił. Komentarze zazwyczaj pochodzą od innych mężczyzn, którzy mówią, że są ‘babskie’ - mimo że mam 188 cm wzrostu - i pytają, czy mam makijaż, albo ostatnio, czy są sztuczne… Mojej żonie się podobają, ale wyraźnie przeszkadzają niektórym facetom”.
Po dekadach spadku, tradycyjna wizja płci zyskuje na popularności wśród wyborców Partii Republikańskiej w Stanach Zjednoczonych - wynika z najnowszych danych cytowanych przez „The New York Times”. W badaniu Views of the Electorate Research Survey (prowadzonym przez fundację Democracy Fund we współpracy z YouGov), które przeprowadzono po reelekcji prezydenta Donalda Trumpa w listopadzie 2024 roku, Republikanie coraz częściej popierali tzw. „tradycyjne pojęcia męskości” - ponad trzy czwarte mężczyzn i kobiet identyfikujących się z tą partią zgodziło się ze stwierdzeniem: „to, co znaczy być mężczyzną, zmieniło się i nie uważam, by to było dobre dla społeczeństwa”.
To samo badanie wykazało, że 48% republikańskich mężczyzn uważa, iż kobiety „powinny powrócić do swoich tradycyjnych ról” w społeczeństwie - co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do maja 2022 roku, kiedy taką opinię wyraziło 28%. Odsetek republikańskich kobiet zgadzających się z tym stwierdzeniem wzrósł w tym czasie z 23% do 37%.
Kto chce mieć gęste, długie rzęsy?
Choć są to jedynie opinie (a przynajmniej niewiele wskazuje na to, by te poglądy przekładały się na realne zmiany w zachowaniu - obecnie więcej kobiet w „wieku produkcyjnym” pracuje niż kiedykolwiek wcześniej, a wskaźniki zawierania małżeństw i urodzeń dzieci spadają), mamy tu do czynienia z wyraźnym odwróceniem trendu ostatniego półwiecza. W tym czasie odsetek respondentów amerykańskiego badania American National Election Studies (ANES), którzy twierdzili, że „miejsce kobiety jest w domu”, systematycznie malał - z niemal 30% w 1972 roku do 6% w 2008 roku, kiedy to badacze przestali zadawać to pytanie.
W sytuacji, gdy kobiety coraz częściej są postrzegane i traktowane jako „gorsze” od mężczyzn, trudno się dziwić, że niektórzy mężczyźni starają się uniknąć bycia odebranym jako „kobiecy”.
„Im bardziej konserwatywne, regresywne, a może po prostu ‘tradycyjne’ staje się społeczeństwo, tym bardziej stara się ono... stworzyć dwa wyraźnie różniące się od siebie wizualnie genderowe światy” - powiedziała CNN Meredith Jones, honorowa profesor gender studies z Brunel University w Londynie, w rozmowie telefonicznej.
„Rzęsy to silny symbol binarności płciowej” - tłumaczyła Jones. „Obecnie panuje moda, by jedna płeć miała rzęsy przesadnie długie, grube i czarne. Są one postrzegane jako znak skrajnej, wręcz ‘hiper’ kobiecości, więc logiczne wydaje się, że ich przeciwieństwo musi być ‘właściwe’ dla płci przeciwnej”.
„Przykład JD Vance’a, który był wyśmiewany za to, że wyglądał, jakby miał makijaż oczu podczas debaty wyborczej, był fascynujący” - dodała. „Bo przecież prezydent Trump ewidentnie nosi makijaż, ale jego makijaż ma na celu podkreślenie opalenizny, umięśnienia, ostrych rysów... czyli cech ‘męskich’”.
Tymczasem influencerki i celebrytki zdają się odchodzić od wyrazistych rzęs w ramach ruchu #fullfacenomascara. Czy kobiety również porzucają archetypicznie kobiecy trend na duże, teatralne rzęsy?
Choć trend „bez tuszu do rzęs” zyskuje popularność, a coraz więcej osób prezentuje naturalny wygląd rzęs w ramach ogólnego zwrotu ku minimalistycznej estetyce, tusz do rzęs nadal należy do najczęściej stosowanych produktów kosmetycznych - powiedziała CNN Clare Hennigan, główna analityczka ds. urody i pielęgnacji ciała w firmie badawczej Mintel. W rzeczywistości to nadal najczęściej używany kosmetyk do makijażu oczu w USA, co jej zdaniem oznacza, że „trend no-mascara będzie potrzebował dużo czasu - o ile w ogóle - by się naprawdę upowszechnił”.
Ale mody są cykliczne. I, jak zauważyła Jones, każdemu działaniu towarzyszy reakcja: „Trendy wyrastają z realiów, w których żyjemy” - powiedziała. „Lata 60. to klasyczny przykład. Jednym z zarzutów konserwatystów z tamtego okresu było to, że nie potrafili już odróżnić mężczyzn od kobiet z powodu popularności dzwonów i długich włosów noszonych przez obie płcie. W latach 80., w reakcji na konserwatywną premier Margaret Thatcher, londyńska moda klubowa stała się bardzo eksperymentalna. Takie zjawiska są zawsze cykliczne.”