© zinkevych / Adobe Stock
W badaniu nie ma obecnie nikt wątpliwości, że sport i ruch mają działanie korzystne dla zdrowia. Coraz więcej jest też dowodów na to, że aktywność fizyczna w dzieciństwie i młodości jest czynnikiem ochronnym zarówno przed chorobami układu krążenia jak i dla sprawności poznawczej w wieku średnim. Dlatego też nie dziwi fakt, że WHO przykłada szczególnie dużą uwagę do aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Ich zalecenie dla tych dwóch grup to aż 60 minut aktywności fizycznej dziennie. W porównaniu ze zdrowiem fizycznym wpływ aktywności fizycznej na koncentrację i jakość życia związanej ze zdrowiem u dzieci i młodzieży jest słabo zbadana. Jednak nowe, kompleksowe badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Techniczny w Monachium rzuciło nowe światło w tym zakresie.
Sprawność fizyczna i umysłowa są ze sobą powiązane
Celem badania było zakwalifikowanie następstw różnych parametrów sprawności fizycznej na koncentrację i jakość życia związaną ze zdrowiem u dzieci. Zespół badawczy w latach 2016-2020 (przed covidem) przebadał 6533 zdrowych dzieci ze szkół podstawowych (3248 chłopców, 3285 dziewczynek) w wieku od 6 do 10 lat, w 15 szkołach w powiecie Berchtesgadener Land – co odpowiada prawie wszystkim tamtejszym szkołom. Próba miała więc znaczną liczebność. Za pomocą tzw. testu biegu wahadłowego ustalano sprawność krążeniowo-oddechową. Umiejętność koncentracji została zebrana za pomocą standaryzowanych testów i kwestionariuszy.
Okazało się, że dziewczęta lepiej wypadły w zadaniach na koncentrację, natomiast chłopcy lepiej z zadaniami ze sprawności fizycznej. Oprócz płci i BMI miały również znaczenie wyniki sportowe – dzieci z nadwagą osiągały gorsze wyniki. Najbardziej odkrywczy i ciekawy wynik: kondycja fizyczna, zwłaszcza wytrzymałość, była związana ze zdolnością dzieci do koncentracji. Im sprawniejszy, tym lepsza koncentracja – umiejętność nie bez znaczenia dla sukcesów w szkole. Wynika to również z niepublikowanych danych zespołu badawczego: dzieci z lepszymi wynikami na teście sprawnościowym miały większe szanse na uczęszczanie do gimnazjum w następnym roku.
Jak wspierać ruch u dzieci już od najmłodszych lat?
Na prośbę DZSM autorzy opisali sposoby wczesnego wspierania sprawności fizycznej dzieci ze szkół podstawowych: zdaniem badaczy, dzień szkolny powinien być również ułożony tak, aby włączyć w niego ruch „przez zabawę” i stwarzał okazje do poruszania się, wspierając w ten sposób motywację dla ruchu na całe życie. W szkole podstawowej chodzi więc przede wszystkim o torowanie drogi do zabawy poprzez ruch, także na zajęciach wychowania fizycznego. Oni podkreślili również, że u dzieci z brakiem ruchu sama szkoła nie jest wystarczająca i że dużą rolę odgrywają rodzice. Każdy rodzaj sportu nadaje się do wspierania aktywności fizycznej we wczesnym dzieciństwie, pod warunkiem zastosowania w praktyce naukowo opracowanych koncepcji. Aby jednak wdrożenie przyniosło efekty, konieczna jest dobrze ugruntowana edukacja, od uniwersytetu po szkolenie instruktorów ćwiczeń. Tutaj szczególny nacisk należy kłaść zawsze na nauczanie umiejętności, zwracając uwagę na funkcję wzorca do naśladowania,
Umiejętność przekazywania radości w poruszaniu się wydaje się również ważna w odniesieniu do chorych dzieci. W badaniach przeprowadzonych przez Münchner Lehrstuhl z dziećmi cierpiącymi na choroby serca, sprawność i jakość życia korelowały również w tym przypadku.
Oprócz wartości naukowej, badanie miało na szczęście również konsekwencje praktyczne: powiat Berchtesgadener Land chce teraz włączyć zalecenia naukowe do tamtejszej praktyki szkolnej. Badanie będzie więc kontynuowane w szkołach w dostosowanej formie w dłuższym okresie, w celu jak najtrwalszego wdrożenia działań zdrowotnych.