Fizycy naukowo udowodnili przysłowie „Wróg mojego wroga jest moim przyjacielem”. Okazuje się, że istnieje cała teoria

Człowiek może nigdy nie spotkać przyjaciela swojego przyjaciela, jeśli ten mieszka na drugim końcu świata. Zdjęcie: pixabay.com.

Teoria równowagi poznawczej, zgodnie z którą ludzie dążą do harmonii w relacjach międzyludzkich, została sformułowana przez austriackiego psychologa Fritza Heidera w latach 40. Ubiegłego wieku. Określił on zrównoważone relacje jako te, w których w grupie trzech osób każda lubią się nawzajem, lub jeśli dwie osoby nie lubią jednej, to te dwie są przyjaciółmi. Z kolei relacje niezrównoważone to te, w których wszystkim trzem nie podobają się nawzajem lub jednej osobie podobają się dwie, które nie dogadują się ze sobą, co prowadzi do napięć.

Według Heidera w społeczeństwie zachodzą następujące zasady przy równowadze poznawczej:

•wróg wroga – przyjaciel;

•rzyjaciel przyjaciela  – przyjaciel;

•przyjaciel wroga – wróg;

•wróg przyjaciela – wróg.

Teorię równowagi poznawczej wielokrotnie próbowano potwierdzić za pomocą modelowania relacji społecznych i metod matematycznych. Nie udało się to, ponieważ większość modeli była zbyt uproszczona w porównaniu z rzeczywistymi relacjami międzyludzkimi, od których zależy równowaga społeczna. Istniejące modele mogły uwzględniać tylko jeden istotny czynnik na raz, podczas gdy w teorii Heidera są dwa. Badacze z Uniwersytetu Północno-Zachodniego w USA skonstruowali sieć relacji społecznych tak, aby uwzględniała oba czynniki jednocześnie.

Autorzy artykułu naukowego odzwierciedlili w modelu, po pierwsze, że nie wszyscy w rzeczywistości są ze sobą zaznajomieni (człowiek może nigdy nie spotkać przyjaciela swojego przyjaciela, jeśli ten mieszka na drugim końcu świata), a po drugie, że niektórzy ludzie są bardziej przyjacielscy niż inni (prawdopodobnie częściej będą nastawieni pozytywnie). Teorię Heidera przetestowano na czterech obszernych zbiorach danych sieciowych, które wcześniej zebrały zespoły socjologiczne. Baza obejmowała informacje z komentarzy użytkowników na stronie informacyjnej Slashdot, komunikacji kongresmenów w Izbie Reprezentantów USA, interakcji między sprzedawcami Bitcoinów oraz recenzji produktów na stronie opinii konsumenckich Epinions.

Nowy model pokazał, że duże sieci relacji społecznych konsekwentnie zgadzają się z teorią równowagi poznawczej. Ponadto naukowcy odkryli pewne regularności, które mogą wskazywać na prawdziwość teorii w przypadku interakcji w grupach większych niż trzy osoby. Czy zasady Fritza Heidera obowiązują dla czterech lub więcej osób, wymaga dalszych badań.

Autorzy artykułu planują wykorzystać stworzony model do zbadania środków zmniejszenia polaryzacji politycznej. Jednak, ich zdaniem, za jego pomocą można lepiej zrozumieć różne systemy, w których łączą się pozytywne i negatywne interakcje: na przykład międzynarodowe stosunki, sieci neuronowe, kombinacje leków.