Nowe badania sugerują, że kluczowy system prądów morskich Oceanu Atlantyckiego może załamać się już w latach 30. XXI wieku

Zdjęcie: NASA Earth/Shutterstock/FILE

Kilka badań przeprowadzonych w ostatnich latach sugeruje, że kluczowy system - Atlantycka Cyrkulacja Południkowa Przewrotna, lub AMOC - może być na drodze do załamania, osłabiony przez cieplejsze temperatury oceanów i zaburzone zasolenie spowodowane wywołaną przez człowieka zmianą klimatu. Nowe badanie, które zostało zrecenzowane, ale jeszcze nieopublikowane w czasopiśmie, wykorzystuje najnowocześniejszy model do oszacowania terminu tego załamania, sugerując, że może nastąpić między 2037 a 2064 rokiem. Najbardziej prawdopodobne jest jednak, że nastąpi przed rokiem 2050. „To naprawdę niepokojące” - powiedział René van Westen, badacz morski i atmosferyczny z Uniwersytetu w Utrechcie w Holandii i współautor badania. „Wszystkie negatywne skutki uboczne antropogenicznej zmiany klimatu będą się nadal pojawiać, takie jak więcej fal upałów, więcej susz, więcej powodzi” – powiedział CNN. „Następnie, jeśli na dodatek dojdzie do załamania AMOC… klimat stanie się jeszcze bardziej zniekształcony”. Podobnie jak taśmociąg, AMOC pobiera ciepłą wodę powierzchniową z półkuli południowej i tropików i rozprowadza ją w zimnym Atlantyku Północnym. Zimniejsza, bardziej słona woda opada i płynie na południe. Mechanizm ten chroni części półkuli południowej przed przegrzaniem, a części półkuli północnej przed nieznośnym wychłodzeniem, jednocześnie rozprowadzając składniki odżywcze, które podtrzymują życie w ekosystemach morskich.  

Skutki załamania się AMOC sprawiłyby, że części świata stałyby się nie do poznania. W ciągu dziesięcioleci po załamaniu, arktyczny lód zacząłby się przesuwać na południe, a po 100 latach rozciągnąłby się aż do południowego wybrzeża Anglii. Średnia temperatura w Europie spadłaby gwałtownie, podobnie jak w Ameryce Północnej – w tym w częściach USA. Las deszczowy Amazonii uległby całkowitemu odwróceniu w swoich porach roku; obecna pora sucha stałaby się miesiącami deszczowymi i odwrotnie. Załamanie się AMOC „jest naprawdę dużym niebezpieczeństwem, którego musimy uniknąć wszelkimi możliwymi sposobami” - powiedział Stefan Rahmstorf, oceanograf fizyczny z Uniwersytetu w Poczdamie w Niemczech, który nie brał udziału w najnowszych badaniach. Aby dojść do swoich wniosków, naukowcy z Utrechtu wykorzystali najnowocześniejsze modele i po raz pierwszy zidentyfikowali obszar południowego Atlantyku jako optymalne miejsce do monitorowania zmian w cyrkulacji i wykorzystania danych obserwacyjnych. Przyjrzeli się tam temperaturom i zasoleniu oceanu, aby potwierdzić wcześniejsze przewidywania dotyczące tego, kiedy AMOC może osiągnąć punkt krytyczny. Nacisk w badaniach oceanicznych na czas załamania jest stosunkowo nowym zjawiskiem, powiedział Rahmstorf. Ale świadczy to o tym, jak daleko posunęła się wiedza naukowców na temat osłabienia AMOC. 

„Jeszcze kilka lat temu dyskutowaliśmy, czy w ogóle do tego dojdzie, jako o ryzyku o niskim prawdopodobieństwie i dużym wpływie”, powiedział Rahmstorf CNN. „A teraz wygląda na to, że jest to o wiele bardziej prawdopodobne niż kilka lat temu. Teraz ludzie zaczynają się zbliżać do tego, kiedy to nastąpi”. Rahmstorf powiedział, że jakieś pięć lat temu zgodziłby się, że załamanie AMOC w tym stuleciu jest mało prawdopodobne, chociaż nawet 10% ryzyko jest nadal niedopuszczalnie wysokie „w przypadku katastrofalnego wpływu o takiej skali”. „Obecnie jest pięć artykułów, które zasadniczo sugerują, że może to nastąpić w tym stuleciu, a nawet przed jego połową”, powiedział Rahmstorf. „Moja ogólna ocena jest taka, że ​​ryzyko przekroczenia punktu krytycznego w tym stuleciu jest prawdopodobnie nawet większe niż 50%”. Chociaż postęp w badaniach AMOC był szybki, a modele próbujące przewidzieć jego załamanie rozwijały się błyskawicznie, nadal nie są pozbawione problemów. Na przykład modele nie biorą pod uwagę krytycznego czynnika upadku AMOC - topnienia lodu Grenlandii. Ogromne ilości świeżej wody zsuwają się z pokrywy lodowej i wpływają do północnego Atlantyku, co zakłóca jedną z sił napędowych cyrkulacji: sól. „Do północnego Atlantyku już teraz napływa ogromny napływ świeżej wody, co całkowicie zakłóci system” - powiedział Rahmstorf. „Ta luka badawcza oznacza, że ​​prognozy mogą niedoszacować, jak szybko nastąpi załamanie” - dodał.