Afrykański Kongres Narodowy zawiesza byłego prezydenta Jacoba Zumę

Jacob Zuma, były prezydent Republiki Południowej Afryki, przemawia do wyznawców podczas nabożeństwa w pobliżu Durbanu w Republice Południowej Afryki, w tym miesiącu. Zdjęcie: Rajesh Jantilal/Agence France-Presse — Getty Images

Partia rządząca w RPA, Afrykański Kongres Narodowy, podjęła w poniedziałek decyzję o usunięciu Jacoba Zumy z partii, karząc byłego prezydenta za popieranie konkurencyjnej partii politycznej.

Partia ogłosiła, że zawiesiła członkostwo pana Zumy po tym, jak ten pomógł utworzyć konkurencyjną partię, której stał się postacią przewodnią, oświadczyło kierownictwo partii. Decyzja ta została podjęta po spotkaniu Komitetu Wykonawczego partii.

Nie było od razu jasne, czy pan Zuma będzie miał możliwość odwołania się od zawieszenia lub stawienia czoła wewnętrznemu postępowaniu dyscyplinarnemu. Partia określiła go, jako „nieobliczalnego” i „destrukcyjnego” oraz oświadczyła, że chce „zminimalizować swoje straty”.

Zawieszenie byłego prezydenta kraju i partii jest znaczącym zarzutem ze strony liderów partii, którzy przez lata bronili pana Zumy przed oskarżeniami o korupcję i nieprawidłowości, nawet gdy jego kadencja osłabiała poparcie społeczne dla partii. Po zakończeniu jego prezydentury, pan Zuma nadal sieje chaos polityczny, unikając odpowiedzialności i osłabiając obecne kierownictwo partii za pomocą ostrych publicznych oświadczeń.

Decyzja o podjęciu działań dyscyplinarnych przeciwko panu Zumie, który stał się symbolem powszechnej korupcji i bezkarności, sygnalizuje zerwanie z tym korozyjnym dziedzictwem oraz demonstrację siły przez prezydenta Cyrila Ramaphosę w kontekście jego starania się o reelekcję.

„Rozłamowe grupy zbuntowane” starają się osłabić Afrykański Kongres Narodowy - powiedział Fikile Mbalula, sekretarz generalny partii. Stwierdził też, że partia zamierza się odnowić, a obecne kierownictwo partii teraz bierze odpowiedzialność za niepowodzenia czasów panowania pana Zumy. 

Jako twarz partii, która próbowała pozycjonować się jako bardziej radykalna i populistyczna w kwestiach takich jak redystrybucja ziemi, pan Zuma był również odpowiedzialny za zahamowanie postępu RPA od czasu zakończenia apartheidu - dodał.

„W miarę jak odnawianie nabiera tempa, Zuma i inni, których postępowanie jest w konflikcie z jej wartościami i zasadami, znajdą się poza Afrykańskim Kongresem Narodowym” - powiedział pan Mbalula na konferencji prasowej. Niemniej jednak analitycy twierdzą, że będzie trudno oderwać partię od pana Zumy w umysłach wielu wyborców. W ostatnich tygodniach, gdy poparł partię opozycyjną, niektórzy członkowie kierownictwa A.N.C. próbowali przekonać 81- letniego pana Zumę, do powrotu do partii, co jest sygnałem, że wciąż ma on wpływ.

Były działacz przeciw apartheidowi, który był więziony za swoją rolę w A.N.C., pan Zuma stał się symbolem tego, co krytycy uważali za rozpad partii Nelsona Mandeli. Pan Zuma nadal pozostaje popularną postacią w RPA, potrafiącą zgromadzić liczne tłumy, które widzą go jako antidotum na elitaryzm wewnątrz A.N.C. Pan Zuma kierował krajem przez około dekadę, zanim zrezygnował z funkcji lidera partii w 2017 roku i prezydenta w kolejnym roku.

Zaledwie kilka miesięcy przed kluczowymi wyborami krajowymi, usunięcie pana Zumy z partii sygnalizowałoby również zerwanie stosunków politycznych między panem Zumą a obecnym kierownictwem partii pod prezydentem Cyrilem Ramaphosą.

W zeszłym roku pan Zuma ogłosił, że nie będzie głosować na A.N.C. w nadchodzących wyborach, a zamiast tego poparł nowo utworzoną partię opozycyjną.

„Moje sumienie nie pozwoli mi okłamywać obywateli RPA” - powiedział pan Zuma w oświadczeniu odczytanym przez swoją córkę Duduzile Zuma-Sambudla.

Mimo że potępił rząd pana Ramaphosy jako „zdrajców”, zapewnił, że nigdy nie odejdzie z A.N.C. i publicznie twierdził, że nadal jest jego członkiem. Powiedział, że jego decyzja o popieraniu innej partii ma na celu ukaranie liderów, którzy „źle zarządzali” partią

Pan Zuma zdecydował się ogłosić to oświadczenie podczas oficjalnego debiutu tej nowej partii opozycyjnej w grudniu. Nowa formacja polityczna nosi nazwę wojskowego skrzydła A.N.C. z czasów apartheidu, uMkhonto we Sizwe, co oznacza włócznię narodu. Kolory partii, zielony, biały i złoty, nawiązują do barw A.N.C. Nowa partia zignorowała wezwania 112-letniego ruchu wyzwolenia do zmiany nazwy. A.N.C. zapowiedziało, że zamierza zaskarżyć nazwę i branding nowej partii przed sądem wyborczym.

Skazany za niestawienie się przed krajową komisją śledczą w sprawie korupcji w 2021 roku, pan Zuma nie spełnia prawnie warunków do kandydowania na prezydenta. Chociaż nie jest oficjalnym liderem nowej partii, jest jej najbardziej rozpoznawalnym orędownikiem. Pan Zuma aktywnie prowadził kampanię na rzecz nowej partii, zwłaszcza w swoim tradycyjnym bastionie prowincji KwaZulu-Natal, lekceważąc pytania dotyczące swojego pogarszającego się zdrowia.

W 2021 roku, po zaledwie dwóch miesiącach odbywania kary w więzieniu, pan Zuma został zwolniony na podstawie świadczeń zdrowotnych, po tym jak jego lekarze twierdzili, że jest śmiertelnie chory i nie może ukończyć 15-miesięcznego wyroku. Fala protestów po jego uwięzieniu doprowadziła do jednych z najbardziej krwawych zamieszek w RPA od czasów apartheidu.

Sędzia unieważnił jego zwolnienie zdrowotne. Ale pan Zuma musiał wrócić do więzienia na mniej niż dwie godziny, gdyż uwolniono go w ramach programu wcześniejszego zwolnienia, którego krytycy uważają, że rząd A.N.C. wdrożył, aby uchronić swojego byłego lidera przed konsekwencjami prawno-karnymi.

Wcześniej w tym roku pan Mbalula przyznał, że liderzy kłamali na rzecz pana Zumy, gdy niezależny organ nadzorczy stwierdził, że wykorzystał on środki państwowe na modernizację swojej posiadłości w prowincji KwaZulu-Natal.

Nawet w przypadku zawieszenia, partia była opieszała w działaniu przeciwko panu Zumie, powiedział Mashupye Maserumule, profesor spraw publicznych na Uniwersytecie Technologicznym w Pretorii.

„Zuma to kreacja A.N.C.”- powiedział profesor Maserumule. Wielu obecnych liderów partii było „na pierwszym planie w jego obronie” i nie chciało, aby został wyrzucony z partii, dodał.

Dla niektórych w partii to jest „chwila dobrej zmiany” - powiedział członek, który wypowiedział się na warunkach anonimowości, ponieważ nie był upoważniony do publicznego wypowiadania się.