To, co powinieneś wiedzieć przed odwiedzeniem Zamku If, więzienia hrabiego Monte Christo

Zdjęcie: lamax - stock.adobe.com

Zamek d'If z trzema wieżami i fortyfikacjami przylegającymi do skał jest ikoną zatoki marsylskiej. Długo przed serialami, które uczyniły swoje plany zdjęciowe głównymi postaciami i popularnymi miejscami turystycznymi, Alexandre Dumas zapewnił chwałę zamkowi d'If swoją powieścią „Hrabia Monte Christo” (1844-46). Dlaczego pisarz umieścił część swojej intrygi tutaj? Jaka jest historia tego fortu? Kto jest najbardziej zaskakującym gościem? Oto kilka anegdot do poznania przed Twoją wizytą. 

Pokrewieństwo z Notre-Dame de la Garde 

To właśnie Franciszek I nakazał w 1524 roku budowę fortyfikacji na małej wyspie w archipelagu Frioul, jednocześnie budując fort na szczycie wzgórza La Garde, który wtedy koronowała kaplica maryjna. Po oblężeniu wojsk Karola V, francuski monarcha martwił się o podatność Marsylii, bramy Królestwa Francji, którą zamierzał przekształcić w wielki port śródziemnomorski. Wyspa If była idealnym strażnikiem: oddalona o dwa kilometry od wybrzeża, na wejściu do zatoki miasta, z fortelem La Garde jako wsparciem. W 1531 roku prace na wyspie zostały zakończone, a zamek mógł pomieścić załogę liczącą 50 żołnierzy. Za wysokimi murami zamek d'If miał kwadratową wieżę o boku 28 metrów, flankowaną trzema cylindrycznymi wieżami, z najwyższą czuwającą nad strategicznym kanałem żeglugowym Frioul. Nigdy nie powstała czwarta wieża, gdyż rozwój uzbrojenia i złożoność budowy sprawiły, że projekt stał się przestarzały. Dziś wystarczy spojrzeć na Notre-Dame de la Garde, by rozpoznać w podstawie bazyliki kamienny cypel skierowany ku szerokiemu morzu: pozostałość po dawnej cytadeli. 

Przystanek dla nosorożca w drodze do Rzymu 

W 1516 roku nosorożec azjatycki wędruje po skałach nasłonecznionego wysepki. Powracający z kampanii włoskiej François jest nawet zaproszony, by podziwiać tego nietypowego gościa (to podczas tej wizyty zrodził się pomysł budowy fortu). Pancerny ssak jest dyplomatycznym prezentem, który król Portugalii Manuel I przeznacza dla papieża Leona X. Sam otrzymał go od sułtana z wybrzeża zachodnich Indii. Wysłany morzem z Lizbony, nosorożec zatrzymuje się na wyspie If. Po pobycie, który wzbudza fascynację mieszkańców Marsylii, stworzenie wyrusza na pokładzie statku, który tonie w zatoce Genui. Mówi się, że odnalezione i wypchane ciało ponownie trafiło do Rzymu... 

Więzienie, które budzi ciekawość Aleksandra Dumasa 

„Dantès wstał, rzucił naturalnie wzrok w kierunku, gdzie płynęła łódź i sto kroków przed nim ujrzał wyłaniającą się czarną i stromą skałę, na której wznosi się jak nadmiar krzemienia mroczny zamek d'If”. Tak Alexandre Dumas opisuje więzienie, do którego zsyła swojego bohatera na czternaście lat. Pisarz, zaangażowany politycznie, brał udział w dyskusji na temat warunków więziennictwa na początku XIX wieku. Wyspa d'If interesuje go z kilku powodów: mieściła wyjątkowe więzienie, w którym Mirabeau był jednym z najbardziej znanych więźniów, a jego ojciec, generał Dumas, opowiadał mu wiele o tej wyspie, która przez prawie 18 lat przechowywała ołowiany trumnę generała Klébera, zamordowanego podczas kampanii egipskiej. Stało się to na polecenie Napoleona, który obawiał się rozwoju kultu republikańskiego przy grobie wielkiego człowieka. Zainspirowany tymi historiami, Alexandre Dumas odwiedził zamek d'If w 1834 roku. Powieść „Hrabia Monte Christo” ukazała się dziesięć lat później, osiągając ogromny sukces. Na wyspie strażnicy szybko wzięli się za opowieść, sięgając nawet po wykopanie tunelu między dwoma celami przypisanymi Dantèsowi i opatowi Farii. 

Skrzynia skarbów wyryta w kamieniu 

Więzienie wyjątkowe, zamek d'If przyjmuje więźniów podczas epok rewolucyjnych i gdy pojemność miejskich zakładów karnych okazuje się niewystarczająca. Spośród graffiti wykonanych przez więźniów na przestrzeni 400 lat, największą kolekcję stanowią te wykonane przez buntowników osadzonych w 1848 roku. Strażnicy nawet dostarczali im narzędzia do wyrażania się na kamieniu. Zamek przez pewien czas stał się „hotelem suwerennego ludu”, jak ironicznie stwierdza jeden z napisów. Podczas gdy wojskowi także zapisywali swój ślad w kamieniu, najliczniejsze świadectwa pochodzą od czytelników powieści Aleksandra Dumasa, którzy zjawiali się po jej opublikowaniu. Obecnie ściana ekspresji i księga gości przyjmują graffiti od odwiedzających. 

Zawody pływackie na otwartym akwenie zainspirowane bohaterem Dumasa 

Co wiosnę, odbywają się zawody Monte-Cristo, które gromadzą tysiące pływaków, którzy pokonują 5 kilometrów w morzu z zamku d'If do plaż Prado. Chociaż wyścig jest inspirowany spektakularną ucieczką Edmonda Dantèsa, moment, odległość i trasa różnią się. W powieści więzień, wrzucony do morza w worku z białego płótna przez swoich strażników (którzy myślą, że przewożą ciało opata Farii), wydostaje się z prześcieradła i wychodzi na powierzchnię w nocy. Dzięki latarni morskiej Planier jako punktowi orientacyjnemu, udaje mu się przepłynąć ligę, czyli 7,7 kilometra, aby dotrzeć na wyspę Tiboulen de Maïre na południu rady. Wyimaginowany wyczyn, który zainspirował innych. Od jego powstania 25 lat temu, zawody Monte-Cristo stały się największym w Europie wyścigiem pływackim na otwartym akwenie, gromadzącym najwięcej uczestników. Zawody trwają teraz przez 3 dni i oferują dziesięć wyścigów pływackich na sześć różnych dystansów, od 1 do 6 kilometrów.