To, co dzieje się na polu bitwy, rzadko jest rzeczą, która decyduje o wojnie. Zazwyczaj przygotowania określają, co się stanie, gdy rozpocznie się walka – a te przygotowania są tym, co decyduje o wyniku wojny. Ta rzeczywistość rozgrywa się na drogach i w miastach obwodu Charkowskiego, w prowincji, która obejmuje drugie co do wielkości miasto Ukrainy. Oszałamiająco szybki postęp sił ukraińskich, który rozpoczął się około 1 września i wkrótce potem, był najdramatyczniejszym – a dla Ukrainy i jej zwolenników – najbardziej podnoszącym na duchu – epizodem wojny od rozpoczęcia obecnej inwazji rosyjskiej. W ciągu kilku dni Ukraińcy wyzwolili tyle terytorium, ile Rosja zdobyła w ciągu kilku miesięcy, powodując rozpad sił rosyjskich wokół Izium, Kupiańska i innych ważnych pod względem logistycznym miast. Z zewnątrz wydaje się, że Ukraina zmieniła cały charakter wojny.
Ten oszałamiający ukraiński postęp był czymś nagłym. Wynikło to z cierpliwego budowania militarnego, doskonałego bezpieczeństwa operacyjnego, a może najważniejsze, przekierowania niektórych z najpotężniejszych jednostek rosyjskiej armii z samego obwodu w Charkowie. Całościowe planowanie przez rząd ukraiński i siły zbrojne działały dobrze, na tak wielu poziomach, że od 1945 r. przyniosło ono jeden z największych sukcesów strategii wojskowej.
Zaledwie tydzień temu, najważniejszym zaangażowaniem Ukrainy okazała się walka o Chersoń. Przez miesiące, prezydent Wołodymyr Zełenski, jego starsi doradcy i inne źródła ukraińskie publicznie ogłaszali cel uwolnienia politycznie i strategicznie ważnego południowego miasta i reszty terytorium kontrolowanego przez Rosję na zachodnim brzegu rzeki Dniepr. Ukraińcy nie tylko dyskutowali o zbliżającej się kampanii, ale także podjęli wszystkie niezbędne kroki przygotowawcze. Wykorzystali swoją najbardziej skuteczną broń dalekiego zasięgu, w tym dostarczony przez USA system rakietowy artylerii o wysokiej sprawności ruchowej, aby niszczyć mosty, magazyny amunicji i inne cele wzdłuż linii rosyjskich w pobliżu Chersonia. Te ataki logistyczne sugerowały, że Ukraińcy będą koncentrować się na tym obszarze przez resztę lata.
W odpowiedzi rosyjski prezydent Władimir Putin, który wydaje się być zgodny z tym, że miasto jest najwyższym priorytetem, zrobił dokładnie to, czego oczekiwali Ukraińcy: rzucił siły na ten obszar. Istnieją dowody na to, że niektóre dobrze uzbrojone rosyjskie jednostki zostały tam przegrupowane z okupowanego przez Rosję Donbasu.
Według niektórych kryteriów Chersoń był znacznie lepszym miejscem niż Donbas czy obwód Charkowski, aby Ukraińcy zaangażowali Rosjan. Południowe miasto położone jest bardziej w głąb kraju i dalej od źródeł rosyjskich dostaw. Linie zasilające Chersoń zależą tylko od kilku przejść przez Dniepr. Ukraińscy specjaliści ds. strategii, którzy chcą osłabiać rosyjską armię, raczej wolą zobaczyć jej najpotężniejsze części w Chersoniu niż w Donbasie, który jest znacznie łatwiejszy dla Rosjan do ochrony drogą lotniczą.
29 sierpnia Ukraińcy nasilili ataki wokół Chersonia. Chociaż na początku poczynili pewne narastające postępy, walka wydawała się być tylko nieco przyspieszoną wersją wojny na wyczerpanie, która trwa od kwietnia. Zaczęły krążyć historie, że Ukraińcy byli ostrożni w swoich planach, a amerykańscy urzędnicy zniechęcali ich do odważniejszych manewrów.
Powściągliwość Ukrainy w Chersoniu wygląda teraz jak decyzja taktyczna. Jak przyznał w sobotę ukraiński minister obrony Ołeksij Reznikow, generałowie Ukrainy planują jednocześnie rozpocząć dwie kampanie. Jeśli celem ofensywy Chersonia było uciskanie sił rosyjskich przez zwabienie ich, a następnie skonfrontowanie się z nimi bezpośrednio, to ofensywa obwodu w Charkowie miała większe ambicje terytorialne. Ukraina miała nadzieję na ponowne zajęcia miasta Kupiańsk. Rosjanie korzystali z jego węzła drogowego i kolejowego, aby zaopatrywać Izium, bazę dla swoich operacji w Donbasie.
Z perspektywy czasu, obie ofensywy były możliwe tylko ze względu na potworne lato wycieńczającej wojny w tym regionie. Od kwietnia Ukraińcy doznali przerażających strat, ale zadali wrogowi jeszcze większe straty. Tak więc armia rosyjska próbowała utrzymać duży i geograficznie niewydolny kawałek Ukrainy, nawet gdy ich własne liczby spadały. Ukraina, która od czasu rozpoczęcia tej wojny przez Putina werbowała żołnierzy, zgromadziła armię większą niż rosyjskie siły inwazji. Tymczasem rosyjscy urzędnicy są przerażeni zdenerwowaniem ich ludności i unikali jej poboru – do tego stopnia, że zaczęli werbować żołnierzy z więzień i szpitali psychiatrycznych. Kiedy więc Putin połknął przynętę Ukraińców w Chersoniu, kurcząca się armia rosyjska przeniosła siły z obszaru, który Ukraina chciała zaatakować i w kierunku obszaru, w którym Ukraina prowadzi walkę.
Ukraińcy napisali scenariusz, a Rosjanie odegrali przypisaną im rolę. W przeciwieństwie do Chersonia, gdzie najeźdźcy zbierali siły i ustanowili wielopoziomową obronę, obwód Charkowski był słabo chroniony przez siły rosyjskie. Ukraińcy z łatwością potrafili złamać rosyjskie linie, które wydają się być utrzymywane przez źle zmotywowane i wyszkolone siły i mknęli głęboko za nimi. Aby dać swoim siłom najlepszą szansę na sukces, Ukraińcy również wydają się budować znaczny, szybko poruszający się oddział uderzeniowy. Nie pozwalając na wyciek szczegółów swoich przygotowań – ukraińskie źródła nie ujawniły żadnych albo niewiele informacji cennych dla Rosji – wydaje się, że skonstruowali szereg specjalistycznych brygad bojowych z lekkich, szybkich pojazdów kołowych. To pozwoliło im na istotną przewagę mobilności nad wrogiem.
Mimo że wojnie daleko do końca, a Rosja może znaleźć nowe sposoby karania Ukrainy, zawalające się siły rosyjskie nie tylko zostały odepchnięte; porzucając swoją poprzednią siedzibę w Izium, pozostawili także duże zapasy sprzętu i amunicji, którą Ukraińcy mogą teraz wykorzystać przeciwko nim. Nawet jeśli Rosjanie ustabilizują linię w nadchodzących dniach, będą w znacznie gorszej sytuacji niż byli 1 września. W oparciu o miesiące starannych wysiłków na rzecz przygotowania ukraińskich sił i marnotrawstwa rosyjskich Ukraina osiągnęła strategiczne arcydzieło, które badacze wojskowi będą studiować przez kolejne dekady.