Amerykanie boją się nadchodzącej recesji. Sam strach może ją wywołać

Źródło grafiki: Michael Nagle/Bloomberg/Getty Images

Z sondażu CNN/SSRS opublikowanego w poniedziałek wynika, że aż 66% dorosłych Amerykanów odczuwa pesymizm lub lęk związany z gospodarką. Jedynie 34% wyraża entuzjazm lub optymizm.

Aż 69% badanych uważa, że recesja w ciągu najbliższego roku jest co najmniej „dość prawdopodobna”, a 32% twierdzi, że jest „bardzo prawdopodobna”.

To poczucie niepokoju w ciągu pierwszych 100 dni drugiej prezydentury Donalda Trumpa nie stanowi jedynie problemu natury politycznej dla Białego Domu. Jest również poważnym zagrożeniem psychologicznym dla gospodarki, która w ogromnej mierze opiera się na konsumpcji.

Zwiększa to ryzyko, że recesja stanie się samospełniającą się przepowiednią. Obawa przed recesją skłania Amerykanów do ograniczania wydatków konsumpcyjnych i zwiększania oszczędności. Wakacje nie są rezerwowane. Samochody nie są kupowane. Restauracje nie są pełne.

Prezesi firm, obawiając się wstrzemięźliwości konsumentów, postępują podobnie. Przedsiębiorcy z kolei ograniczają zatrudnienie lub dokonują zwolnień. To z kolei skłania konsumentów do jeszcze większego ograniczania wydatków, co prowadzi do kolejnych zwolnień pracowników.

Taki efekt domina trudno jest zatrzymać.

Gospodarka i rynki finansowe opierają się na zaufaniu, które zostało zachwiane przez wojnę handlową prezydenta Donalda Trumpa, ogłoszenie szerokich ceł z dnia 2 kwietnia, ataki na niezależność Rezerwy Federalnej oraz chaotyczne formułowanie polityki gospodarczej.

2 kwietnia był punktem zwrotnym. Minęły cztery tygodnie chaosu, który okazał się zakłócający. Zaczynamy ponosić tego konsekwencje – powiedział David Kotok, współzałożyciel firmy zarządzającej inwestycjami Cumberland Advisors.

Wydatki konsumpcyjne są kluczowe.

Jest oczywiste, że nastroje konsumenckie spadają. Badanie CNN wykazało, że siedmiu na dziesięciu ludzi poniżej 45. roku życia wyraża pesymizm lub obawy dotyczące gospodarki. Podobnie 76% Amerykanów należących do mniejszości etnicznych.

To prawda, że Demokraci są bardziej pesymistyczni niż Republikanie co do sytuacji gospodarczej.
 Jednak według sondażu CNN obawy gospodarcze mają charakter ponadpartyjny – 39% wyborców Donalda Trumpa z 2024 roku uznało, że recesja w nadchodzącym roku jest bardzo lub przynajmniej częściowo prawdopodobna.

Mimo to, jest zdecydowanie zbyt wcześnie, by stwierdzić, czy zawirowania na rynkach finansowych przerwą ekspansję gospodarczą, która rozpoczęła się po załamaniu spowodowanym pandemią Covid-19.

Jest całkowicie możliwe, że osłabione zaufanie konsumentów nie przełoży się na spadek wydatków konsumpcyjnych. Dokładnie tak było w 2022 roku, kiedy wielu konsumentów i ekonomistów również ostrzegało przed recesją – co jednak okazało się niesłuszne.

Gospodarka Stanów Zjednoczonych wykazała się dużą odpornością. Poradziła sobie z wieloma wariantami Covid-19, chaosem w łańcuchach dostaw, kryzysem inflacyjnym oraz upadłościami banków regionalnych w 2023 roku. I jak dotąd w tym roku nie ma wielu dowodów na to, że Amerykanie ograniczyli konsumpcję.

Sprzedaż detaliczna gwałtownie wzrosła, a sprzedaż samochodów poszybowała w górę w marcu, gdy konsumenci próbowali zdążyć z zakupami przed wejściem w życie ceł. Rezerwacje w restauracjach na OpenTable są wyższe niż rok temu.

Możliwe jest również, że gwałtowne odbicie na amerykańskich giełdach po decyzji Trumpa o odroczeniu ceł nakładanych na wybrane kraje o 90 dni poprawi nastroje wśród konsumentów tak, jak poprawiło je na Wall Street.

Obawy przed bankructwem w branży zabawkarskiej i poza nią

Słabe zaufanie konsumentów może zakłócić cykl gospodarczy.

„Wiele firm zaczyna być nerwowych. Mogą wstrzymać wydatki lub ograniczyć podróże i zatrudnianie pracowników. „I to właśnie może sprawić, że stanie się to samospełniającą się przepowiednią” – powiedział David Kelly, główny strateg globalny w JPMorgan Asset Management, w wywiadzie telefonicznym dla CNN.

Weź pod uwagę, że 81% małych firm produkujących zabawki i 87% średniej wielkości firm zabawkarskich opóźnia składanie zamówień z powodu ceł, zgodnie z badaniem przeprowadzonym w kwietniu przez Toy Association, organizację branżową.

To samo badanie wykazało, że prawie połowa wszystkich małych i średnich producentów zabawek twierdzi, że zbankrutuje w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.

„Zaczynamy dostrzegać pierwsze oznaki załamania łańcucha dostaw spowodowanego cłami. Moje oczekiwania są takie, że sytuacja się pogorszy” – powiedział Kotok, który zwrócił uwagę na wzrost liczby statków kontenerowych czekających na wyładunek na morzu oraz odwołane rejsy.

„W tej branży to recesja.”

Prezes BlackRock, Larry Fink, niedawno powiedział, że wielu liderów biznesowych obawia się, iż amerykańska gospodarka już znajduje się w recesji, a Kelly z JPMorgan wyraził największe zaniepokojenie tym, jak prezesi będą reagować na obawy ekonomiczne.

Zaledwie w zeszłym tygodniu prezes Southwest Airlines, Bob Jordan, zwrócił uwagę na największy spadek krajowych podróży rekreacyjnych poza pandemią, mówiąc w wywiadzie dla Bloomberg News: „Nie obchodzi mnie, czy nazwiecie to recesją, w tej branży to recesja.”

Kelly powiedział, że może to być „płytka” recesja, ale „szanse wciąż wskazują na to, że wpadniemy w recesję, chyba że zobaczymy gwałtowny zwrot w polityce celnej.”

Torsten Slok, główny ekonomista w firmie inwestycyjnej Apollo Global Management, idzie krok dalej, twierdząc, że istnieje 90% szans na „dobrowolną recesję spowodowaną resetem handlu.”

„Spodziewajcie się, że statki będą czekać na morzu, zamówienia będą anulowane, a dobrze zarządzane, wielopokoleniowe sieci handlowe złożą wnioski o upadłość” – napisał Slok w raporcie wcześniej w tym miesiącu.

Błyskawiczne zmiany polityki

Jared Bernstein, główny ekonomista prezydenta Joe Bidena podczas ostatniego kryzysu recesyjnego w 2022 roku, ostrzegł przed zakładaniem, że recesja jest nieunikniona.

„Przeszliśmy przez lata złych nastrojów i dobrych danych. Musimy uważać, aby nie przesadzić z tymi analizami” – powiedział Bernstein w wywiadzie telefonicznym dla CNN.

Niemniej jednak Bernstein szacuje, że szanse na recesję w USA wynoszą około 50/50 z powodu szoku stagflacyjnego spowodowanego taryfami, które mają jednocześnie spowolnić gospodarkę i zwiększyć ceny.

Błyskawiczne zmiany polityki również są problemem.

„Nawet jeśli wierzymy, że (Trump) złagodzi wojnę handlową,” powiedział Bernstein, „jak pewni możemy być, że nie cofną swojego złagodzenia następnego dnia?”