Amerykanie o niskich dochodach zmagają się z trudnościami – czy najgorsze dopiero przed nimi?

Kupujący podczas Czarnego Piątku w San Francisco, 29 listopada. Zdjęcie: David Paul Morris/Bloomberg/GettyImages

26-latek śpi teraz na kanapie przyjaciela w północnym Teksasie. Razem ukończyli studia licencjackie w Scripps College w 2021 roku i mieli później problemy ze znalezieniem pracy na pełen etat. Podejmowali się prac przy projektowaniu graficznym, marketingu w mediach społecznościowych i copywritingu na podstawie umów. Akujuobi jest jednym z milionów Amerykanów, którzy zmagają się z trudnościami w dzisiejszej gospodarce. W tym roku kalendarzowym Akujuobi szacuje, że zarobił mniej niż 10 000 USD. Według najnowszych danych Census Bureau granica ubóstwa wynosiła 15 480 USD dla jednej osoby w 2023 roku.

Kryzys związany z kosztami utrzymania w Stanach Zjednoczonych nieco się zmniejszył, ale Amerykanie o niskich dochodach nadal borykają się z trudnościami po latach wysokiej inflacji i podwyższonych stóp procentowych. Ich sytuacja może się pogorszyć, jeśli prezydent elekt Donald Trump dotrzyma obietnicy nałożenia wysokich ceł na trzech największych partnerów handlowych Ameryki, co może ponownie wywołać inflację – twierdzą ekonomiści.

„Nie wiem, jak udało mi się przetrwać tak długo” – powiedział Akujuobi. „Jeśli będzie gorzej, wiem, że biedni ludzie dzięki zaradności to przetrwają. Po prostu radzimy sobie z tym, co mamy”.

Wciąż się chwieje

Inflacja znacznie spadła w porównaniu z 40-letnimi maksimami z 2022 r., kiedy to ceny benzyny przekroczyły 5 USD za galon (3,78l), a ceny domów wzrosły dwucyfrowo. Jednak ceny wzrosły łącznie o 22,2% w listopadzie tego roku w porównaniu do stycznia 2020 r. Zgodnie z najnowszym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych, który śledzi zmiany cen powszechnie kupowanych towarów i usług.

Po podniesieniu stóp procentowych do 23-letniego maksimum, Rezerwa Federalna w końcu zaczęła obniżać stopy procentowe we wrześniu, choć w ostatnich wystąpieniach urzędnicy stwierdzili, że koszty finansowania zewnętrznego nadal wywierają ból na części gospodarki. Przedstawiciele Fed powiedzieli, że nie spieszą się z obniżaniem kosztów pożyczek.

Wielu Amerykanów nadal znajduje się w trudnej sytuacji: prawie 30% wszystkich amerykańskich gospodarstw domowych stwierdziło w tym roku, że wydaje ponad 95% swojego dochodu rozporządzalnego na artykuły pierwszej potrzeby, takie jak koszty mieszkaniowe, artykuły spożywcze i rachunki za media – zgodnie z raportem Bank of America Institute. Jest to wzrost w porównaniu z poziomami z 2019 roku. Udział ten jest wyższy i wynosi około 35% w przypadku gospodarstw domowych zarabiających mniej niż 50 000 USD rocznie. 

„Gospodarstwa domowe o niższych dochodach zawsze będą tymi, które odczują ciężar wysokiej inflacji i wysokich stóp procentowych” – powiedziała Elizabeth Renter, starsza ekonomistka w NerdWallet.

Kupujący w sklepie Dollar General Market w Saddlebrook, New Jersey, 29 lutego. Zdjęcie: Gabby Jones/Bloomberg/GettyImages

Wzrost płac w końcu zaczął przewyższać inflację na początku 2023 r., a amerykańskie gospodarstwa domowe na najniższym końcu spektrum dochodów odnotowały drugi najszybszy wzrost płac – zgodnie z danymi Atlanta Fed. Jednak od tego czasu ich zarobki gwałtownie zwolniły, pozostając w tyle za wzrostem płac najbogatszych Amerykanów w listopadzie.

Firmy oferujące okazje i podstawowe artykuły, takie jak Ross Stores, Dollar General i Walmart, czerpały korzyści z konsumentów zwracających uwagę na ceny. Walmart odnotował wyższe niż oczekiwano przychody za pierwsze trzy miesiące roku, a Dollar General odnotował zwiększony ruch pieszy.
Sprzedawcy detaliczni zauważyli również oznaki, że konsumenci o niskich dochodach czują się napięci.

„Jeśli posłuchasz raportów o zyskach od niektórych sprzedawców detalicznych, którzy mają dużo do czynienia z osobami o niskich i średnich dochodach, jednogłośnie stwierdzą, że ludzie są pod presją” – powiedział przewodniczący Fed Jerome Powell podczas wydarzenia w Nowym Jorku na początku tego miesiąca.

Czy będzie gorzej?

Jeśli Donald Trump zdecyduje się na wprowadzenie 25% ceł na towary importowane z Kanady i Meksyku oraz dodatkowych 10% ceł na produkty chińskie, ceny w przyszłym roku mogą wzrosnąć o 0,75% – wynika z szacunków ekonomistów z Yale Budget Lab, które przekazano CNN. Według szacunków oznaczałoby to utratę około 1200 USD rocznej siły nabywczej na gospodarstwo domowe, w dolarach z 2023 roku. Ceny mogłyby jednak wzrosnąć nieco mniej, gdyby Amerykanie kupowali towary produkowane w kraju lub z krajów o niższych cłach.

Jednak epizod wysokiej inflacji prawdopodobnie wyglądałby inaczej niż ostatni, który wybuchł w 2021 r. Podany kryzys był generalnie spowodowany szokami popytowymi i podażowymi wywołanymi pandemią – twierdzą ekonomiści. Tym razem Amerykanie nie będą mieli wsparcia w postaci oszczędności zgromadzonych podczas pandemii koronawirusa i korzyści z programów z czasów pandemii, które już wygasły, takich jak przedłużenie ulgi podatkowej na dzieci i bezpłatne obiady szkolne.

„Gospodarstwa domowe nie są w tak dobrej kondycji, jak bezpośrednio po pandemii, ale mówimy o innym scenariuszu inflacji” – powiedział Shannon Grein, ekonomista Wells Fargo. „Można myśleć o taryfach jako o jednorazowych korektach cen. Firmy nie będą podnosić cen miesiąc po miesiącu z powodu nowych taryf w porównaniu z nierównowagą podaży i popytu podczas pandemii”. Grein powiedział, że w tym scenariuszu gospodarstwa domowe o niskich dochodach zostałyby mocno dotknięte.

„W przyszłym roku prawdopodobnie będziemy mieli środowisko, w którym wydatki są dodatnie, spowalniają, ale maskują wiele z tych słabości, które dochodzą do głosu i wpływają na segment o niższych dochodach, który ma do czynienia z inflacją i stopami procentowymi w znacznie większym stopniu” – powiedziała.