Apel prezesa włoskiego banku centralnego do UE : ostrożnie w "uzbrajaniu" euro

Fabio Panetta: ‘’Uzbrojenie waluty nieuchronnie zmniejsza jej atrakcyjność i zachęca do pojawienia się innych rozwiązań’’. © Andrey Rukakov/Bloomberg

Szef włoskiego banku centralnego wyraził niepokój planami Unii Europejskiej skonfiskowania zysków z rosyjskich aktywów finansowych w Europie. Stwierdził, że takie ‘’uzbrojenie’’ euro może negatywnie wpłynąć na jego atrakcyjność jako waluty, co wzmocni konkurencyjne waluty, takie jak chiński juan.

Nowy prezes Banku Włoch, Fabio Panetta, w swoim przemówieniu z piątku podkreślił, że agresja Rosji na Ukrainę stanowi ‘’jasne przypomnienie’’ o strategicznych korzyściach posiadania przez Europę globalnej waluty, jaką jest euro. Dodał przy tym, że ‘’ta siła musi być mądrze wykorzystana’’.

Stosunki międzynarodowe są częścią ‘’powtarzającej się gry’’, wykorzystywanie waluty nieuchronnie zmniejsza jej atrakcyjność i zachęca do pojawiania się alternatyw - powiedział podczas wydarzenia w Rydze z okazji 10. rocznicy przyjęcia euro przez Łotwę.

Podkreślił, że rosnąca popularność renminbi w rozliczeniach handlowych między Chinami a Rosją stanowi ważny przykład. Pekin dąży do promowania swojej waluty jako alternatywy dla dolara i euro w krajach objętych sankcjami, które utrudniają im tradycyjne płatności. W ciągu ostatnich trzech lat udział handlu chińskiego realizowany w renminbi wzrósł dwukrotnie, co pozwoliło tej walucie wyprzedzić euro i stać się drugą najczęściej używaną walutą do finansowania handlu międzynarodowego.

Panetta nie wspomniał szczegółowo o planach UE dotyczących przekazania Ukrainie wpływów z rosyjskich aktywów państwowych o wartości 210 mld euro, które są przechowywane w instytucjach strefy euro i zostały unieruchomione przez zachodnie sankcje od 2022 roku. Jednak przedstawiciele władz twierdzą, że jego komentarze zostały wygłoszone z myślą o tych planach. 

Rzym zamroził stosunkowo niewielkie kwoty funduszy rosyjskiego banku centralnego, z których większość utknęła w Belgii, gdzie centralny depozyt papierów wartościowych Euroclear przechowuje około 191 mld euro. 

Bruksela pracuje nad planami przejęcia nadmiernych zysków, które Euroclear osiąga na unieruchomionych aktywach i przekazania ich Ukrainie. Oczekuje się, że na początku przyszłego tygodnia państwa członkowskie zatwierdzą nowe przepisy, które wprowadzą obowiązek wydzielenia tych zysków, ale powstrzymają się od faktycznego przejęcia ich na rzecz Kijowa.

Stany Zjednoczone, które posiadają około 5 mld USD w aktywach rosyjskiego banku centralnego, naciskają na inne kraje G7, aby poszły o krok dalej i same zarekwirowały wspomniane aktywa. 

Włochy, Niemcy i Francja nie są przekonane do pomysłu zajęcia rosyjskich aktywów. Obawiają się negatywnych konsekwencji takiego posunięcia, w tym naruszenia immunitetu suwerennego państwa. Niektórzy eksperci uważają, że zamiast konfiskować aktywa, należałoby skupić się na blokowaniu zysków z nich płynących.

Europejski Bank Centralny, w którym Panetta był dyrektorem wykonawczym przed objęciem stanowiska szefa włoskiego banku centralnego pod koniec ubiegłego roku, również ostrzegł przed ryzykiem takich posunięć dla stabilności euro, zwłaszcza jeśli Europa będzie działać samodzielnie, a nie w ramach międzynarodowych wysiłków. Pojawiły się obawy, że inne banki centralne lub rządy mogą wycofać się z aktywów euro z obawy, że ich udziały również mogą zostać zamrożone lub zajęte.

Panetta powiedział, że posiadanie międzynarodowej waluty rezerwowej pozwoliło krajom strefy euro na tańszą egzekucję długu, szacując, że oszczędności mogą być warte około pół punktu procentowego odsetek, co stanowi około 0,5 procent produktu krajowego brutto.

Jednocześnie powtórzył swój wcześniejszy apel do UE o stworzenie stałej, przewidywalnej podaży ‘’bezpiecznych aktywów’’ poprzez ustanowienie stałego programu centralnej regulacji zadłużenia. Unijny fundusz odbudowy o wartości 800 mld euro, uruchomiony po wybuchu pandemii, był ‘’pierwszym i pożądanym krokiem’’, ale ponieważ był to jednorazowy program, który wygasa za kilka lat, ‘’nie był przełomem’’, powiedział.

Jak dotąd odnotowano ‘’niewiele dowodów’’ na zwiększone napięcia geopolityczne powodujące fragmentację międzynarodowego wykorzystania walut, ale ostrzegł, że ‘’powinniśmy być czujni na możliwość, że polityka będzie miała większy wpływ na waluty międzynarodowe w nadchodzących latach’’.