Czym jest niedoskonałość rynku?

Zdjęcie: www.oxfordscholastica.com

Oto krótkie wprowadzenie wyjaśniające niedoskonałości rynku, jak do nich dochodzi, przykłady niedoskonałości rynku i jak je rozwiązać.

Czym jest niedoskonałość rynku?

Niedoskonałość rynku to sytuacja gospodarcza, w której dobra oraz usługi nie mogą być skutecznie dystrybuowane ze względu na czynniki zakłócające równowagę między podażą a popytem, prowadzące do negatywnych konsekwencji dla społeczeństwa, środowiska lub osób fizycznych i często wymagających interwencji w celu rozwiązania.

Czym jest wolny rynek?

Wolny rynek jest systemem gospodarczym, w którym ceny, produkcja oraz dystrybucja dóbr i usług są określane przez podaż i popyt przy minimalnej ingerencji rządu, pozwalając działalnościom i konsumentom swobodnie angażować się w transakcje dla obopólnych korzyści.

Jak działa wolny rynek?

Wolny rynek opiera się na dość prostych koncepcjach podaży i popytu. Teoria ekonomii twierdzi, że rynek będzie się samo regulował, dostarczając tylko tyle produktu lub usługi, ile jest potrzebne lub na jakie jest popyt. Teoretycznie wolny rynek automatycznie osiągnie najbardziej skuteczną dystrybucję: taką, w którym wszystkie zaangażowane osoby otrzymują najlepszą możliwą ofertę. 

Jednak w biznesie większość stron będzie działać we własnym osobistym interesie (np. próbować osiągnąć największy zysk). To jest to, co ekonomiści nazywają „racjonalnym zachowaniem”. Nawet jeśli poszczególne strony poprawiają swoją sytuację, nie pogarszając sytuacji nikogo innego, uważa się, że rynek osiągnął nieefektywną równowagę i jest zaliczony jako porażka. Zdarza się to często, ponieważ w prawdziwym świecie istnieje wiele czynników poza rynkiem, które wpływają na sposób jego działania.

9 przykładów niedoskonałości rynku

Istnieje wiele różnych typów niedoskonałości rynku. Najbardziej powszechne i najważniejsze są wymienione poniżej:

1. Ekologiczne

Dzieje się tak, gdy ludzie na rynku mają negatywny wpływ na środowisko w wyniku swojej działalności. Przykładem tego może być zanieczyszczenie, wykorzystanie zasobów nieodnawialnych, takich jak węgiel oraz niszczenie ekosystemów przez takie rzeczy jak rolnictwo.

2. Efekty zewnętrzne

Efekty zewnętrzne mają miejsce wtedy, kiedy działalność rynku zaczyna wpływać na ludzi spoza niego. Skutki te mogą być pozytywne , takie jak lepsze połączenia transportowe budowane dla przemysłu, które przynoszą korzyści również lokalnym mieszkańcom. Jednak kiedy mówimy o efektach zewnętrznych w kontekście niedoskonałości rynku, zazwyczaj mamy na myśli negatywne efekty zewnętrzne, takie jak hałas czy zanieczyszczenie powietrza wpływające na ludzi, którzy mieszkają w pobliżu fabryki.

3. Nierówność

Dzieje się to, gdy rynek nie jest w stanie równomiernie rozdzielić korzyści, a zamiast tego pogłębia przepaść w dochodach między najbogatszymi a najbiedniejszymi. Jeżeli wszystkie korzyści trafią do małej grupy osób już zamożnych, podczas gdy inni pozostają biedni, jest to niedoskonałość rynku.

Zdjęcie: www.oxfordscholastica.com

4. Brak informacji

Dzieje się to kiedy niektórzy ludzie zaangażowani w rynek, zwykle kupujący, nie mają dostępu do informacji potrzebnych do podjęcia świadomej decyzji. Przykładem może być decyzja o zainwestowaniu w spółkę bez wiedzy o związanym z nią ryzyku.

5. Monopol

Monopol ma miejsce wtedy, kiedy istnieje tylko jeden dostawca danego dobra, pozwalając tej jednej osobie lub firmie ustalić cenę wyższą niż byłoby to możliwe w konkurencyjnej gospodarce (takiej, w której występuje kilku dostawców). Oznaczałoby to również, że dostawca może pozwolić sobie na produkcję mniejszą niż w konkurencyjnej gospodarce, ponieważ byłby w stanie pokryć koszty produkcji i szybciej osiągnąć zysk, co może powodować niedobory. 

6. Pokusa nadużycia

Tego rodzaju niedoskonałości rynku ma miejsce, kiedy uczestnik rynku nie poniesie konsekwencji swoich złych decyzji, co prowadzi go do podjęcia niebezpiecznego ryzyka. Na przykład jeśli banki wiedzą, że rząd nie pozwoli im zbankrutować, mogą dokonywać bardzo ryzykownych inwestycji.

7. Nieefektywność produkcyjna i alokacyjna

Ten rodzaj niedoskonałości rynku ma miejsce, gdy ograniczony zasób nie jest produkowany lub dystrybuowany w najbardziej skuteczny sposób. Na przykład jeśli zastosowalibyśmy wiktoriańskie metody uprawy, byłoby to nieefektywne produkcyjnie, ponieważ istnieją znacznie bardziej nowoczesne i efektywne sposoby produkcji tej samej ilości produktów rolnych. 

8. Dobra publiczne

Dobra publiczne są dostępne dla każdego i nikt nie może zostać wykluczony z czerpania z nich korzyści. Przykładami dóbr publicznych są parki, drogi oraz bezpieczeństwo narodowe. Są one finansowane z podatków, lecz ich najczęstszą niedokładnością jest to, że nawet jeśli ktoś przestanie płacić podatki, nie przestaną otrzymywać korzyści z dóbr publicznych. Wynika z tego, że jeśli wszyscy przestaną płacić podatki, parki nie byłyby utrzymywane i popadłyby w ruinę.

9. Niestabilne rynki

Dzieję się to, gdy rynek nigdy nie osiąga stabilnej równowagi. Dzieje się tak, kiedy warunki wpływające na podaż i popyt stale się zmieniają, na przykład czasami na rynku walutowym. 

Zdjęcie: www.oxfordscholastica.com

Rozwiązania dla niedoskonałości rynku

Znasz już wszystkie najczęstsze sposoby, w jakie rynki mogą upaść, ale jak można rozwiązać te niepowodzenia lub ich uniknąć? Niedoskonałości rynku mogą być rozwiązane lub zaradzone na różne sposoby:

Interwencja rządowa

Rząd interweniuje na różne sposoby, aby zaradzić niedoskonałościom rynku. Może uchwalać prawa, co może nakładać ograniczenia na użytkowanie gruntowe i chronić niektóre ekosystemy przed rolnictwem lub może wprowadzać grzywny dla firm, które produkują dużo zanieczyszczeń.

Rząd może również wprowadzić podatki i dotacje. Są one szczególnie skuteczne w zmniejszaniu negatywnych efektów zewnętrznych, o czym świadczą podatki od emisji dwutlenku węgla. Dotacje, w przypadku gdy rząd przyczynia się do części danego kosztu, mogą być wykorzystywane do zachęcania do pozytywnych efektów zewnętrznych.

Kontrola płac i cen również może zaradzić niedoskonałościom rynku, w dużej mierze poprzez zapobieżenie podnoszeniu cen produktu lub usługi przez monopol powyżej pewnego poziomu.

Bardziej subtelną metodą stosowaną przez rząd w celu zmniejszenia niedoskonałości rynku jest reklama, która ma na celu zmianę zachowań ludzi w sposób, który sprawi, że równowaga rynkowa będzie bardziej efektywna. Na przykład reklama może zachęcać ludzi do korzystania z transportu publicznego, a przy tym zmniejszyć ruch uliczny.

Porażka rządu

Jednak rynek nie jest jedynym elementem w systemie gospodarczym, który może zawieść. Jeśli środki wprowadzone przez sam rząd prowadzą do nieefektywnej równowagi, wynik ten jest znany jako porażka rządu. Czasami nie ma sposobu, aby rząd mógł dostosować sytuację, aby uniknąć nieefektywnej uwagi. Tak czy inaczej, mielibyśmy do czynienia z niedoskonałością rynku lub upadkiem rządu.

Prywatne powództwo zbiorowe

Dzieje się tak, gdy grupa ludzi dotkniętych niedoskonałością rynku łączy się i wszyscy zgadzają się działać w określony sposób, aby zwiększyć swoje zbiorowe korzyści. Spółdzielnia to grupa obywateli o podobnych poglądach i celach, którzy organizują się, aby świadczyć sobie nawzajem usługi, które w przeciwnym razie nie zostałyby zapewnione. To jest najbardziej powszechny przykład prywatnego powództwa zbiorowego. Może to przybrać formę wspólnych przejazdów lub grupy dorosłych, którzy na zmianę opiekują się swoimi dziećmi w godzinach pracy.

Ponadto edukacja i szkolenie może umożliwić jednostkom i grupom skuteczne eliminowanie niedoskonałości rynku. Na przykład nasz kurs biznesowy, oferowany jako część naszych letnich kursów w Oxfordzie, stanowi świetną okazję do poznania teorii ekonomicznych, dynamiki rynku i strategii zapobiegania niedoskonałościom rynku i łagodzenia ich skutków. Kursy te oferują cenne spostrzeżenia i praktyczną wiedzę, która może być zastosowana rzeczywistych sytuacjach.