Dlaczego zdrowie kobiet powinno być priorytetem?

Źródło grafiki: Salford Now

Ruchy historyczne, które ukształtowały zdrowie kobiet

Na początku XX wieku Ruch na Rzecz Zdrowia Kobiet (Women's Health Movement) rozpoczął się wraz z walką Margaret Sanger o prawo kobiet do stosowania środków antykoncepcyjnych. W latach 60. aborcja była nielegalna, z wyjątkiem sytuacji, gdy miała na celu uratowanie życia kobiety, jednak rocznie przeprowadzono ponad milion nielegalnych aborcji. Wiele kobiet, które poddały się nielegalnym aborcjom doświadczyło różnego rodzaju powikłań medycznych, a niektóre z nich wymagały hospitalizacji. Dowody medyczne wykazały również, że kobiety umierały z powodu komplikacji wynikających z nielegalnych aborcji. W latach 60. i 70. kobiece aktywistki w dużym stopniu walczyły o przejęcie kontroli nad swoimi prawami reprodukcyjnymi. Ostatecznie w 1973 roku orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie Roe vs. Wade zalegalizowało aborcję w Stanach Zjednoczonych. W latach 70. Ruch na Rzecz Zdrowia Kobiet zapoczątkował wiele zmian w praktykach związanych z porodem. Na przykład promowano prawo przyszłych rodziców do podejmowania decyzji takich jak umożliwienie obecności mężów podczas porodu. Powstały także dwie organizacje zajmujące się edukacją okołoporodową - Międzynarodowe Stowarzyszenie Edukacji Okołoporodowej (International Childbirth Educational Association) oraz Lamaze International - prowadzone przez kobiety. Celem tych organizacji jest przygotowanie przyszłych rodziców do porodu poprzez dostarczenie im odpowiednich informacji o opiece zdrowotnej.

Kluczowe czynniki wpływające na zdrowie kobiet

Zdrowie kobiet i dziewcząt budzi szczególne obawy ze względu na liczne formy dyskryminacji społecznej. Różne czynniki psychologiczne, fizyczne, społeczne, środowiskowe i ekonomiczne mogą wpływać na ogólny stan zdrowia i dobrostan. Brak dostępu do placówek opieki zdrowotnej, przemoc i dyskryminacja ze względu na płeć, analfabetyzm oraz niedożywienie znacząco wpływają na zdrowie kobiet.

Badania wykazały, że kobiety w krajach o niskim dochodzie częściej są pozbawiane podstawowych potrzeb, takich jak żywność, woda i opieka zdrowotna. Natomiast kobiety w krajach rozwijających się częściej doświadczają przemocy ze względu na płeć, co może znacząco wpływać na ich zdrowie. 

Niektóre kluczowe czynniki wpływające na zdrowie kobiet omówiono poniżej:

• Dyskryminacja społeczna: Wiele form dyskryminacji społecznej, takich jak wyłączna koncentracja na rolach reprodukcyjnych kobiet, nierówność sił między kobietami a mężczyznami, normy społeczne ograniczające możliwości zatrudnienia kobiet oraz zwiększona ekspozycja na przemoc fizyczną, seksualną i emocjonalną, negatywnie wpływa na zdrowie kobiet. Szacuje się, że na całym świecie jedna na trzy kobiety doświadcza przemocy fizycznej lub seksualnej w ciągu swojego życia. Może to mieć poważny wpływ na ich zdrowie psychiczne i fizyczne. Udokumentowano również, że kobiety żyjące na terenach objętych działaniami wojennymi są bardziej narażone na gwałty i inne formy przemocy.
• Ekonomiczne: Chociaż ubóstwo jest istotną barierą dla zdrowia zarówno mężczyzn, jak i kobiet, nakłada ono większe obciążenie na zdrowie kobiet. Na przykład w gospodarstwach domowych o niskich dochodach kobiety częściej zajmują się gotowaniem, a korzystanie z niebezpiecznych źródeł paliwa do gotowania zwiększa ryzyko rozwoju przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, rozedmy płuc i astmatycznego zapalenia oskrzeli. Ubóstwo przyczynia się również do niedożywienia, które może poważnie wpływać na zdrowie kobiet. Brak pożywnej żywności i czystej wody może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia i osłabienie układu odpornościowego.
• Opieka zdrowotna: Dostęp do wysokiej jakości usług medycznych jest kluczowy dla zdrowia i dobrostanu kobiet. Wiele kobiet żyjących w krajach o niskim i średnim dochodzie nie ma dostępu do podstawowych usług, takich jak opieka okołoporodowa, zapobieganie i leczenie HIV/AIDS oraz planowanie rodziny. Brak odpowiedniego dostępu do opieki zdrowotnej przyczynia się do wyższych wskaźników śmiertelności i zachorowalności matek. Brak dostępu do bezpiecznych usług aborcyjnych oraz kompleksowej edukacji seksualnej zwiększa liczbę niebezpiecznych aborcji.
• Edukacja: Kobiety z wyższym poziomem wykształcenia mają większy dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej i są mniej narażone na przemoc ze względu na płeć. Jednak w wielu krajach na świecie dostęp do edukacji nie jest równy dla wszystkich kobiet, co przyczynia się do gorszych wyników zdrowotnych.
• Choroby przewlekłe: W porównaniu do mężczyzn, kobiety częściej mają współistniejące przewlekłe choroby, które mogą maskować objawy chorób serca. Zwiększa to ryzyko błędnej diagnozy chorób u kobiet. Kobiety są również bardziej narażone na ryzyko zachorowania na raka płuc, co może być związane ze wzrostem palenia papierosów wśród kobiet.
• Zdrowie psychiczne: Kobiety są bardziej narażone na rozwój depresji i dystymii niż mężczyźni. Nieleczone zaburzenia psychiczne prowadzą do złych wyników zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach mogą być śmiertelne, ponieważ depresja zwiększa skłonność do samobójstw.

Strategie poprawy zdrowia kobiet

Szybka poprawa zdrowia i dobrostanu kobiet na całym świecie nie jest łatwym zadaniem. Wymaga to zbiorowego wysiłku różnych zainteresowanych stron, w tym społeczeństwa obywatelskiego, rządu, sektora prywatnego oraz samych kobiet, aby opracować całościowe podejście uwzględniające wszystkie komponenty, które przyczyniają się do złych wyników zdrowotnych. Obecnie wiele organizacji badawczych oraz globalnych i publicznych agencji zdrowia koncentruje się na opiece nad matkami i noworodkami, poprzez poprawę żywienia, edukację i zapewnienie odpowiedniej opieki. Organizacje te skupiają się także na przyczynach, leczeniu i zapobieganiu szerokiemu zakresowi chorób, takich jak choroby serca, zaburzenia psychiczne i uzależnienia, nowotwory piersi i jajników, osteoporoza, zaburzenia ginekologiczne, choroby autoimmunologiczne oraz AIDS, które dotykają kobiety na różnych etapach życia. Międzynarodowa Rada ds. Zdrowia Kobiet (ICOWHI) to międzynarodowe stowarzyszenie non-profit, które promuje opiekę zdrowotną oraz dobrostan kobiet i dziewcząt na całym świecie poprzez wzmocnienie, edukację, rzecznictwo i badania. Zdrowie ginekologiczne jest istotnym elementem zdrowia kobiet, nie tylko w okresie reprodukcyjnym, ale przez całe życie. Wiele starszych kobiet błędnie uważa, że nie potrzebują badań ginekologicznych po osiągnięciu menopauzy. Jednak starsze kobiety są bardziej narażone na rozwój nowotworów w układzie rozrodczym oraz wypadanie macicy. Regularne badania ginekologiczne zmniejszają ryzyko niepożądanych skutków zdrowotnych. Znacząca część badań wskazuje, że terminowa i odpowiednia opieka prenatalna znacznie zwiększa szanse na pozytywne wyniki ciąży. Ryzyko śmierci matki wzrasta w wyniku chorób serca, wysokiego ciśnienia krwi, krwotoków, zatorów, przemocy domowej oraz infekcji. Młodsze kobiety są biologicznie bardziej podatne na rozwój chorób przenoszonych drogą płciową niż mężczyźni, szczególnie ze względu na różnice w budowie szyjki macicy. Warto zauważyć, że zwiększone stosowanie środków antykoncepcyjnych znacząco obniżyło wskaźniki niechcianych lub nieplanowanych ciąż oraz chorób przenoszonych drogą płciową wśród młodszych kobiet.