Konfiskata majątku: analiza przypadków Libii i Iraku

Źródło: Steve Bunt/Rex Features/East News

Skonfiskowanie majątku innego państwa, bez zgody lub porozumienia, byłoby sprzeczne z zasadami prawa międzynarodowego, w tym z zasadą niedopełniania przez państwa obowiązków prawnych względem innych państw. Jednakże, w przypadku sporów międzynarodowych, państwo może podjąć działania prawne w celu egzekwowania roszczeń wobec innego państwa. Może to obejmować skonfiskowanie lub zamrożenie majątku państwa dłużnika, aby zaspokoić roszczenia finansowe lub odszkodowania. Procedury te są zazwyczaj prowadzone przez odpowiednie sądy lub arbitraż międzynarodowy, a ich skuteczność może zależeć od porozumień międzynarodowych lub uznania międzynarodowego prawa upadłościowego.

Ważne jest jednak, że procedury skonfiskowania lub zamrożenia majątku innego państwa, w przypadku sporów międzynarodowych, są złożone i podlegają wielu czynnikom, takim jak obowiązujące umowy międzynarodowe, interpretacje prawa międzynarodowego przez sądy i możliwość wykonania wyroków na terytorium danego państwa.

Pierwszym omawianym przykładem konfiskaty majątku jest przykład libijski. Po obaleniu reżimu Kadafiego w 2011 roku i jego śmierci, majątek Kadafiego stał się przedmiotem kontrowersji i sporów między różnymi stronami. Część majątku Kadafiego została skonfiskowana przez nowy rząd libijski. W 2012 roku Międzynarodowy Trybunał Karny (ICC) wydał nakaz aresztowania dla trzech osób z otoczenia Kadafiego, oskarżając je o defraudację mienia państwowego. Wiele krajów, w tym Stany Zjednoczone i Unia Europejska, wprowadziło sankcje majątkowe przeciwko członkom rodziny Kadafiego oraz jego bliskim współpracownikom, w celu zamrożenia ich kont i majątku na swoim terytorium. 

Dla niniejszego artykułu można podać przykład konfiskaty majątku libijskiego we Włoszech, związany z obaloną dyktaturą Muammara Kadafiego. Włoska Gwardia Finansowa zajęła majątek obalonego i zabitego podczas wojny domowej dyktatora Libii, Muammara Kadafiego, jego syna Saifa al-Islama oraz byłego szefa służb specjalnych, Abdallaha al-Senussiego. Wartość majątku to 1,1 mld euro. Majątek ten zajęto na wniosek Sądu Apelacyjnego w Rzymie na podstawie aktu, wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości w Hadze. Dobra te zostały wcześniej zamrożone na mocy dwóch rezolucji ONZ z lutego i marca 2011 roku.

Na liście zajętego majątku, należącego do Kadafiego, jego synów i członków reżimu, znajdują się dwa fundusze: Libyan Investment Authority (LIA) i Libyan Arab Foreign Investment Company (LAFICO), udziały w banku Unicredit, koncernie energetycznym ENI, koncernie Finmeccanica, Fiat Spa i Fiat Industrial, a także w klubie piłkarskim Juventus. Ponadto, dokonano zajęcia akcji Fiata. W ramach konfiskaty skarbowej przejęto również 150 hektarów na wyspie Pantelleria oraz dwa motocykle - Harley Davidson i Yamaha. Dodatkowo skonfiskowany został apartament w Rzymie. 

Przykład ten pokazuje, jak państwo może zabrać majątek prywatny, który jest powiązany z obaloną dyktaturą lub działaniami niezgodnymi z prawem. 

Kolejny przykład jest związany w Irakiem. Po inwazji w 2003 roku, rząd Stanów Zjednoczonych wprowadził środki majątkowe przeciwko członkom reżimu Saddama Husajna, w tym przeciwko członkom jego rodziny i najbliższym współpracownikom. W ramach tych środków, konta bankowe i aktywa związane z nimi zostały zamrożone na terytorium Stanów Zjednoczonych i innych krajów. Ponadto, w 2010 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła Rezolucję nr 1956, która zobowiązywała państwa członkowskie do zamrożenia aktywów irackich instytucji i osób związanych z reżimem Saddama Husajna, które zostały uznane za zagrożenie dla bezpieczeństwa Iraku.

Jednakże, skonfiskowanie irackiego majątku nie dotyczyło całości kraju jako państwa, lecz było skierowane przeciwko konkretnym osobom lub instytucjom powiązanym z reżimem Husajna. Pozostałe aspekty irackiego majątku nie zostały skonfiskowane przez inne państwa w sensie ogólnym.

Warto zauważyć, że po upadku reżimu Husajna w Iraku, dochodziło również do grabieży i zniszczeń mienia publicznego i prywatnego. Sytuacja ta wpłynęła na utratę i zniszczenie wielu dóbr, zarówno indywidualnych, jak i państwowych, w różnych częściach kraju.