Kryzys na rynku pracy – analiza problemu bezrobocia

Zdjęcie: Ron Lach/Pexels

Bezrobocie w krajach Unii Europejskiej

Wśród państw Unii Europejskiej najniższy wskaźnik bezrobocia odnotowano w Czechach (2,8%), a następnie w Polsce i na Malcie (3,0%). Najwyższy wskaźnik występuje w Hiszpanii (11,2%), Finlandii (8,7%) i Szwecji (8,5%). Program zatrudnienia w Polsce cechuje się elastycznością, wprowadzono nowe reformy, dzięki którym przedsiębiorcy w prostszy sposób mogą dostosować się do zmian gospodarczych. Dodatkowo odnotowano napływ inwestycji, szczególnie w sektorze usługowym i produkcyjnym, a to otworzyło liczne miejsca pracy. Warto wspomnieć także o inicjatywach wsparcia, które objawiają się poprzez dofinansowywanie szkoleń i staży, które pomagają w aktywizacji zawodowej wielu osób. Podobnie sytuacja ma się w Czechach. Państwo posiada silny sektor motoryzacyjny, który generuje znaczną liczbę miejsc. Ponadto odnotowuje się niskie koszty zatrudnienia, które przyciągają inwestorów i sprzyjają przy tworzeniu nowych stanowisk. Podobnie jak w Polsce, Czesi zapewniają efektywny system edukacji, dostosowany do potrzeb rynku, dzięki czemu zapewnia wykwalifikowanych pracowników. Inaczej niż w Polsce czy Czechach, sytuacja ma się w Hiszpanii. Jedną z przyczyn jest struktura rynku pracy, która charakteryzuje się wysoką liczbą umów tymczasowych, a to prowadzi do niestabilności w zatrudnieniu i utrudnia planowanie kariery zawodowej. Kolejnym ważnym aspektem, który wpływa na bezrobocie w Hiszpanii jest kryzys finansowy z lat 2008-2009. Sytuacja sprzed lat miała długotrwały wpływ na gospodarkę państwa, wskutek czego znacznie wzrosło bezrobocie, szczególnie w sektorze budowlanym. Kolejnej przyczyny można szukać w niedopasowanym systemie edukacji, który niespecjalnie odpowiada potrzebom na rynku pracy, co skutkuje niedopasowaniem kwalifikacji pracowników do wymagań pracodawców. Wysokie bezrobocie odnotowano także w Finlandii, która od 2012 roku doświadcza spadku PKB (Produkt Krajowy Brutto), co oznacza problemy z konkurencyjnością gospodarki i znacznie wpływa na wzrost bezrobocia. Kolejnym ważnym aspektem jest starzenie się społeczeństwa, może to wpływać na strukturę rynku pracy i poziom bezrobocia. Dodatkowo w Finlandii można zaobserwować wysokie koszty zatrudnienia, czego skutkiem jest niechęć pracodawców do tworzenia nowych miejsc pracy.

Bezrobocie wśród młodych ludzi

Bezrobocie wśród młodych ludzi jest znaczącym problemem społecznym, w wielu krajach Unii Europejskiej. Istnieje wiele czynników, które do tego prowadzą i choć sytuacja różni się między krajami, to istnieją wspólne przyczyny tego zjawiska. Coraz więcej młodych osób decyduje się na studia, co opóźnia ich wejście na rynek pracy. W czasie nauki zdobywają wiedze teoretyczną, jednak bardzo często brakuje im umiejętności praktycznych, które są potrzebne w warunkach zawodowych. Kolejną przyczyną jest rozleniwienie społeczeństwa. Niektórzy młodzi ludzie przyzwyczajają się do komfortu, oferowanego przez rodziców. Znikoma presja na szybkie podjęcie pracy może prowadzić do odwlekania decyzji o aktywności zawodowej. Można zaobserwować, także wysokie oczekiwania dotyczące wynagrodzenia i warunków pracy, co jest problematyczne w znalezieniu pierwszego zatrudnienia. Ponadto ważne jest podejście pracodawców, którzy często preferują kandydatów z doświadczeniem zawodowym, co stanowi barierę dla młodych ludzi, którzy dopiero rozpoczynają swoją karierę zawodową. Pomimo chęci do podjęcia zatrudnienia, są postrzegani jako ryzykowni pracownicy.

Bezrobocie według płci

W Polsce obserwuje się wyraźne zróżnicowanie zawodów pod względem płci. Niektóre profesje tradycyjnie uważa się za odpowiednie dla kobiet lub mężczyzn. Podział ten prowadzi do nierówności w zatrudnieniu i wynagrodzeniach. Za zawody typowo kobiece uważa się między innymi pielęgniarki, opiekunki, nauczycielki, kosmetyczki, sekretarki, z kolei za zawody typowo męskie uważa się programistów, kierowców, mechaników czy robotników budowlanych. Raport "Kobiety, rynek pracy i równość płac" z 2023 roku wskazuje, że w Polsce na 100 absolwentów przypada aż 187 absolwentek, co jest znacznie powyżej średniej w Unii Europejskiej, wynoszącej 34,2, co wyraźnie wpływa na skalę zatrudnienia. Według raportu "Kobiety i mężczyźni na rynku pracy" Głównego Urzędu Statystycznego z 2013 roku współczynnik aktywności zawodowej kobiet wynosił 47,5%, podczas gdy mężczyzn 63,9%. Powodem takiego zróżnicowania może być fakt, że kobiety często porzucają dotychczasową pracę na rzecz założenia rodziny. Dodatkowo mężczyźni częściej decydują się na ukończenie szkoły branżowej, co daje im przygotowanie do wykonywania wybranego zawodu i pewne miejsce pracy.

Praca sezonowa

Praca sezonowa ma istotny wpływ na dynamikę bezrobocia, szczególnie w kontekście sezonowych wahań zatrudnienia. W miesiącach zimowych, kiedy to ograniczone są prace związane z rolnictwem i budownictwem obserwuje się wzrost liczby bezrobotnych. W styczniu 2024 roku liczba nowych ofert pracy spadła o 8% w porównaniu z grudniem 2023 roku, co może być efektem sezonowego spadku aktywności gospodarczej. Dodatkowo w miesiące wakacyjne Polacy coraz częściej decydują się na wyjazdy za granice w celach zarobkowych. Przykładowo w 2022 roku ogólna liczba osób skierowanych przez agencje zatrudnienia do pracy poza krajem wyniosła 164 764. Natomiast w III kwartale 2024 roku liczba chętnych na wyjazdy zarobkowe za granicę wzrosła o 25% w porównaniu do roku poprzedniego, co może sugerować większe zainteresowanie pracą za granicą w okresie letnim.
 

Podsumowanie
Bezrobocie w krajach Unii Europejskiej jest zróżnicowane, przy czym najniższe wskaźniki notuje się w Czechach, Polsce i na Malcie, a najwyższe w Hiszpanii, Finlandii i Szwecji. W Polsce i Czechach elastyczne programy zatrudnienia oraz napływ inwestycji sprzyjają tworzeniu nowych miejsc pracy, natomiast Hiszpania zmaga się z wysokim bezrobociem ze względu na niestabilność rynku pracy. Wysokie bezrobocie dotyka młodych ludzi i występuje zróżnicowanie zawodowe według płci. Ponadto praca sezonowa wpływa na wahania poziomu bezrobocia, szczególnie w okresie zimowym i letnim. Wszystkie te czynniki wpływają bezpośrednio na stan bezrobocia oraz zatrudnienia.