Maduro podpisuje dekrety anektujące część Gujany

Maduro demonstruje nową mapę Wenezueli. Fotografia: Zurimar Campos/ Prensa Miraflores/dpa/picture alliance

Prezydent Wenezueli Nicolas Maduro podpisał sześć dekretów anektujących bogaty w ropę naftową region Essequibo w Gujanie. Decyzje obejmują ratyfikację nowej mapy Wenezueli i wyznaczenie wspólnego gubernatora dla regionu, który został ogłoszony 24. stanem kraju i nazwany Gujana-Essekibo, podała w piątek 8 grudnia wenezuelska gazeta Ultimas Noticias.

Inne dekrety obejmują ustanowienie Narodowej Komisji Obrony Essequibo, Zintegrowanej Strefy Obrony Gujana-Essequibo oraz utworzenie jednostek państwowej spółki naftowo-gazowej PDVSA - PDVSA Esequibo i Wenezuelskiej Korporacji Gujany CVG - CVG Esequibo.

Decyzja o aneksji została podjęta w oparciu o wyniki referendum w Wenezueli - według oficjalnych danych, ponad 95 procent głosujących poparło aneksję Essequibo. Jednocześnie eksperci wyborczy i media podejrzewają, że frekwencja w referendum była niska, a wyniki zostały sfałszowane. Wyniki referendum nie zostały opublikowane przez wenezuelską CKW. 

Władze Gujany nie zamierzają przekazać Essequibo

Maduro wezwał Wenezuelczyków do potępienia krytyków aneksji "na każdej ulicy". "Dość zdrady, dość piątej kolumny" - powiedział.

Wcześniej prezydent Gujany Irfaan Ali powiedział, że jego rząd zwrócił się już do sojuszników i partnerów regionalnych o pomoc wojskową. "Jeśli Wenezuela nadal będzie postępować tak lekkomyślnie i awanturniczo, region będzie zmuszony do podjęcia reakcji. Dokładnie to robimy. Przygotowujemy regionalną odpowiedź" - wyjaśnił Ali.

Wenezuela ani Gujana nie pytały o zdanie mieszkańców Essequibo - region ten zamieszkuje około 125 000 osób. Aneksja regionu została potępiona przez Wielką Brytanię, Wspólnotę Narodów, Wspólnotę Karaibską i Organizację Państw Amerykańskich, podczas gdy Wspólny Rynek Południa (MERCOSUR) również przygotowuje oświadczenie. Stany Zjednoczone poparły Gujanę. Brazylia wyraziła zaniepokojenie sytuacją, oświadczając, że nie chce wojny w Ameryce Południowej i wyraziła gotowość do mediacji w negocjacjach. Rosja zapowiedziała wizytę Maduro w Moskwie przed końcem 2023 roku. 

Spory o przynależność Essequibo

Spór o własność Essequibo trwa od około 200 lat. Terytorium, o którym mowa, to 160 000 kilometrów kwadratowych ziemi na zachód od rzeki o tej samej nazwie, która zajmuje trzy czwarte terytorium państwa Gujany i znajduje się pod jej administracją.

Essequibo to w większości nieprzebyta dżungla, ale znajdują się tam duże złoża ropy naftowej, złota i miedzi. Zainteresowanie regionem jest w dużej mierze związane z paliwami kopalnymi - w 2019 r. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) uznał Gujanę za najszybciej rozwijającą się gospodarkę na świecie, dzięki przychodom z podmorskich pól naftowych szacowanych na przewyższające te z Kataru i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

Spór sądowy między Wenezuelą a Essequibo

Wenezuela rości sobie prawa do Essequibo od czasu uzyskania niepodległości w 1811 roku - podczas wojny o niepodległość hiszpańskich kolonii region ten został przejęty przez Wielką Brytanię i przyłączony do Gujany, która była wówczas jej kolonią. Wenezuela odwołała się do Międzynarodowego Arbitrażu w Paryżu, a w 1899 roku sąd, w skład którego wchodzili sędziowie z USA, Wielkiej Brytanii i Rosji, zapewnił Londynowi prawo do prawie 90% Essequibo.

W 1949 r., po opublikowaniu listu amerykańskiego prawnika twierdzącego, że sąd rozstrzygnął sprawę na korzyść Londynu z powodu zmowy między Wielką Brytanią a Rosją, władze Wenezueli publicznie odmówiły przestrzegania orzeczenia sądu.

Na początku grudnia 2023 r. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości ONZ nakazał Wenezueli powstrzymanie się od jakichkolwiek działań mających na celu zmianę sytuacji w sporze terytorialnym z Gujaną, ale nie zakazał referendum.