Norwegia na dobrej drodze, by jako pierwsza korzystać wyłącznie z pojazdów elektrycznych

Podobnie jak jedna trzecia norweskich kierowców, Ståle Fyen jeździ teraz samochodem elektrycznym. Zdjęcie: BBC

Od ponad 75 lat salon samochodowy „Harald A. Møller” z siedzibą w Oslo importuje Volkswageny, ale na początku 2024 roku pożegnał się z samochodami napędzanymi paliwami kopalnymi. Teraz wszystkie samochody osobowe wystawione do obejrzenia w salonie są elektryczne (EV).

„Uważamy, że doradzanie klientom, którzy przychodzą tu dzisiaj, aby kupili samochód z silnikiem spalinowym jest niewłaściwe, ponieważ przyszłość należy do pojazdów elektrycznych” — mówi dyrektor generalny Ulf Tore Hekneby, przechodząc wokół wystawionych samochodów. „Duży zasięg, duża prędkość ładowania. Trudno wrócić do poprzedniego stanu”.

Na ulicach stolicy Norwegii, Oslo, samochody zasilane bateriami nie są nowością, są normą. Rozejrzyj się dookoła, a szybko zauważysz, że prawie każdy inny samochód ma na tablicy rejestracyjnej literę „E” od słowa „elektryczny”. Ten nordycki kraj liczący 5,5 miliona mieszkańców zaadoptował pojazdy elektryczne szybciej niż jakikolwiek inny kraj i jest o krok od stania się pierwszym, który wycofa sprzedaż nowych samochodów na paliwa kopalne. W zeszłym roku liczba aut elektrycznych na drogach Norwegii po raz pierwszy przewyższyła liczbę tych napędzanych benzyną. Jeśli uwzględnimy pojazdy z silnikiem Diesla, „elektryki” stanowią prawie jedną trzecią wszystkich samochodów na norweskich drogach. Oprócz tego 88,9% nowych pojazdów sprzedanych w kraju w zeszłym roku to były pojazdy elektryczne, w porównaniu z 82,4% w 2023 roku, jak wykazały dane Norweskiej Federacji Drogowej (OFV). W niektórych miesiącach sprzedaż samochodów w pełni elektrycznych sięgała nawet 98%, ponieważ prawie nikt nie kupował nowych pojazdów benzynowych lub wysokoprężnych. Dla porównania, w Wielkiej Brytanii samochody elektryczne stanowiły zaledwie 20% rejestracji nowych samochodów w 2024 r. Był to jednak rekordowy poziom i wzrost z 16,5% w 2023 r. W USA wskaźnik ten wyniósł zaledwie 8% w zeszłym roku, wzrastając z poziomu 7,6%.

Norwegia obecnie posiada dużą sieć publicznych stacji ładowania rozsianych po całym kraju. Zdjęcie:https://www.bbc.com/news/articles/cg52543v6rmo

Norwegia jest niewątpliwie pionierem w dziedzinie pojazdów elektrycznych, ale ta rewolucja elektryczna trwa już trzy dekady. „Zaczęło się już na początku lat 90.” — mówi Christina Bu, sekretarz generalna Norweskiego Stowarzyszenia Pojazdów Elektrycznych, zabierając mnie na przejażdżkę po Oslo elektrycznym minivanem.

„Stopniowo zwiększaliśmy podatki na samochody z silnikami benzynowymi i wysokoprężnymi, więc stały się one znacznie droższe w zakupie, podczas gdy samochody elektryczne zostały zwolnione z podatków”. Wsparcie dla pojazdów elektrycznych zostało po raz pierwszy wprowadzone, aby pomóc dwóm norweskim producentom pierwszych pojazdów elektrycznych, Buddy (wcześniej Kewet) i TH!NK City. Chociaż zbankrutowali, pozostało przekonanie do bardziej ekologicznych pojazdów.

„Naszym celem jest przekonać, że wybór pojazdów o zerowej emisji jest zawsze dobrym i wykonalnym wyborem” — mówi wiceminister transportu Norwegii, Cecilie Knibe Kroglund. Mimo że Norwegia jest dużym producentem ropy naftowej i gazu, jej celem jest, aby wszystkie nowe sprzedawane samochody były „zeroemisyjne”, począwszy od 2025 r. Niewiążący cel został ustalony w 2017 r., a teraz ten kamień milowy jest w zasięgu ręki.

„Zbliżamy się do celu i myślę, że go osiągniemy” — dodaje Kroglund. „Myślę, że już dokonaliśmy zmiany w przypadku samochodów osobowych”. Kluczem do sukcesu Norwegii była długoterminowa i przewidywalna polityka — wyjaśnia. Zamiast zakazywać pojazdów z silnikami spalinowymi, rząd sterował wyborami konsumentów. Oprócz karania pojazdów napędzanych paliwami kopalnymi wyższymi podatkami i opłatami rejestracyjnymi, zniesiono VAT i cła importowe dla samochodów niskoemisyjnych. Następnie wprowadzono szereg przywilejów, takich jak bezpłatny parking, obniżone opłaty drogowe i dostęp do pasów autobusowych. Dla porównania, Unia Europejska planuje zakazać sprzedaży nowych samochodów z silnikami na paliwa kopalne do 2035 r., a obecny rząd Wielkiej Brytanii chce zakazać ich sprzedaży w 2030 r. Sprzedaż samochodów benzynowych i wysokoprężnych jest nadal dozwolona w Norwegii. Jednak niewielu decyduje się na ich zakup.

Ogromny eksport ropy naftowej i gazu z Norwegii oznacza, że kraj ten może obejść się bez dochodów z podatków od benzyny i oleju napędowego. Zdjęcie:https://www.bbc.com/news/articles/cg52543v6rmo

Dla wielu mieszkańców, takich jak Ståle Fyen, który kupił swój pierwszy pojazd elektryczny 15 miesięcy temu, przejście na napęd elektryczny miało ekonomiczny sens. „Przy wszystkich zachętach, jakie mamy w Norwegii, bez podatków od pojazdów elektrycznych, było to dla nas bardzo ważne pod względem finansowym” — mówi, podłączając samochód na stacji ładowania w stolicy.

„W mroźne dni zasięg jest może o 20% mniejszy, ale mimo to biorąc pod uwagę rozległą sieć ładowania, jaką mamy tutaj w Norwegii, nie jest to tak naprawdę duży problem” — dodaje pan Fyen. „Po prostu musisz zmienić swoje nastawienie i ładować, kiedy możesz, a nie kiedy musisz”. Inny kierowca, Merete Eggesbø, mówi że w 2014 roku była jedną z pierwszych osób w Norwegii, które posiadały Teslę. „Naprawdę chciałam mieć samochód, który nie zanieczyszcza środowiska. To dało mi większe poczucie prowadzenia pojazdu”.

Na norweskich stacjach benzynowych wiele dystrybutorów paliwa zostało zastąpionych punktami szybkiego ładowania, a w całej Norwegii jest obecnie ponad 27 000 publicznych ładowarek. Dla porównania w Wielkiej Brytanii — kraju 12 razy większym pod względem liczby ludności — jest ich 73 699. Oznacza to, że na 100 000 osób Norwegia ma 447 ładowarek, podczas gdy Wielka Brytania ma ich zaledwie 89, zgodnie z niedawnym raportem. Tesla, VW i Toyota były najlepiej sprzedającymi się markami pojazdów elektrycznych w Norwegii w zeszłym roku. Tymczasem chińskie marki — takie jak MG, BYD, Polestar i XPeng — stanowią obecnie łącznie 10% rynku, zgodnie z Norweską Federacją Drogową. Norwegia, w przeciwieństwie do USA i UE, nie nałożyła ceł na chiński import pojazdów elektrycznych.

Christina Bu mówi, że rewolucja w dziedzinie pojazdów elektrycznych w Norwegii trwa już trzy dekady. Zdjęcie:https://www.bbc.com/news/articles/cg52543v6rmo

Pani Bu mówi, że „tak naprawdę nie ma powodu, dla którego inne kraje nie mogłyby iść w ślady Norwegii”. Dodaje jednak, że chodzi o „zrobienie tego w sposób, który sprawdzi się w każdym kraju lub na każdym rynku”. Uważa, że Norwegowie nie są bardziej nastawieni na ochronę środowiska niż ludzie gdzie indziej. 

„Nie sądzę, aby ekologiczne nastawienie miało z tym wiele wspólnego. Ma to związek z silną polityką i stopniowym zrozumieniem przez ludzi, że jazda samochodem elektrycznym jest możliwa”.

A jednak Norwegia jest również bardzo bogatym krajem, który dzięki ogromnemu eksportowi ropy naftowej i gazu ma fundusz majątku narodowego wart ponad 1,7 biliona dolarów (1,3 biliona funtów). Oznacza to, że może sobie bardziej pozwolić na duże projekty budowy infrastruktury i zrekompensować utratę dochodów podatkowych ze sprzedaży samochodów benzynowych i wysokoprężnych oraz ich paliwa. Kraj ten ma również mnóstwo odnawialnej energii wodnej, która stanowi 88% jego zdolności produkcyjnej.

„Jedna trzecia samochodów jest teraz elektryczna, a za kilka lat ich ilość przekroczy 50%” — mówi Kjell Werner Johansen z Norweskiego Centrum Badań Transportowych. „Myślę, że rząd akceptuje fakt, że kilka nowych samochodów benzynowych lub hybrydowych nadal będzie na rynku, ale nie znam nikogo, kto chciałby kupić samochód z silnikiem Diesla w dzisiejszych czasach”.