Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia staje się bardzo droga. I może nawet nie być prawdziwa.

Franco Origlia/Getty Images

Na przestrzeni wieków gałązka oliwna stała się symbolem pokoju i dobrobytu, a ostra oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia i oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia są cennymi towarami eksportowymi na całym świecie. Wyceniany na 22,3 miliarda dolarów w 2022 roku, rynek oliwy z oliwek ma wzrosnąć wykładniczo w ciągu następnej dekady. Jednak za najpopularniejszymi oliwami z oliwek z pierwszego tłoczenia na świecie - produkowanymi we Włoszech, Hiszpanii i Grecji - stoją równie lukratywne przedsiębiorstwa przestępcze zarabiające na gorączce złota, sprzedając fałszywe płynne złoto, które wykorzystuje olej słonecznikowy, rzepakowy, a nawet lampowy do stworzenia produktu, który może być sprzedawany w cenie do 30 dolarów za litr w Stanach Zjednoczonych.

Pod koniec listopada władze Hiszpanii i Włoch współpracujące z unijną agencją ds. egzekwowania prawa Europol poinformowały, że aresztowały 11 osób powiązanych z jednym z takich gangów przestępczych, zatrzymując 12 beczek zawierających około 260 000 litrów zafałszowanej oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia. Skonfiskowano również dodatkowe 5 200 litrów oliwy o jakości rynkowej, która była gotowa do eksportu. Władze stwierdziły, że był on "niezdatny do spożycia", pomimo fałszywych etykiet, które twierdziły, że olej był w 100% włoski lub hiszpański. Władze znalazły również 91 000 euro (prawie 100 000 dolarów) w gotówce, cztery wysokiej klasy pojazdy, sfałszowane etykiety i dokumenty, które stwierdzały, że oliwa pochodziła z Hiszpanii i Włoch, podczas gdy testy próbek wykazały, że najprawdopodobniej została wyprodukowana przez zmieszanie produktów ubocznych oliwy z oliwek z innymi rodzajami oliwy.

Budrul Chukrut/SOPA Images/LightRocket/Getty Images

Rosnący popyt

"Połączenie różnych czynników, takich jak ogólna inflacja cen, zmniejszona produkcja oliwy z oliwek i rosnący popyt, stworzyły idealną pożywkę dla nieuczciwych producentów" - czytamy w oświadczeniu Europolu.

"Niestety, podrabianie oliwy z oliwek najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia jest powszechną praktyką, dlatego walka z nią jest priorytetem dla organów ścigania - zwłaszcza w krajach produkujących oliwę z oliwek" - dodał Europol. Według Coldiretti, głównej włoskiej organizacji rolniczej, fałszowanie wysokiej jakości oliwy z oliwek gorszymi produktami stało się powszechną praktyką, ponieważ rosnącemu popytowi na eksport śródziemnomorskiej oliwy przeciwstawiają się niższe wskaźniki produkcji spowodowane coraz trudniejszymi warunkami pogodowymi. Oszuści coraz częściej wykorzystują również chlorofil lub beta-karoten do barwienia oliwy na charakterystyczne zielone lub maślano-żółte odcienie. Według Coldirettiego w 2023 r. produkcja oliwy z oliwek w basenie Morza Śródziemnego spadła o 41%. Wyjątkowo mokra wiosna sprawiła, że drzewa oliwne kwitły słabiej, a rekordowe upały latem spowodowały wysychanie oliwek, które wyrosły. To sprawiło, że producenci nie byli w stanie zaspokoić popytu na rynku. Tak zwana "mafia rolnicza" w śródziemnomorskich regionach produkujących oliwę z oliwek wkroczyła, aby wypełnić luki w podaży, rozwijając swoje fałszywe operacje oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia.

"Mieszanie oliwy z oliwek o jakości konsumenckiej z alternatywami niższej jakości pozwoliło przestępcom oferować konkurencyjne ceny, jednocześnie wchodząc do legalnych łańcuchów dostaw" - czytamy w komunikacie Europolu. 

"Ta nielegalna praktyka może nie tylko powodować zagrożenie dla zdrowia publicznego, ale także podważać zaufanie konsumentów, a tym samym mieć dalsze reperkusje gospodarcze" - ostrzeżono w oświadczeniu.

Tim Graham/Getty Images

Ataki piłą łańcuchową

Chociaż ich sfałszowane produkty są dalekie od autentyczności, gangi przestępcze potrzebują wysokiej jakości oliwek do oliwy bazowej, która jest używana do tworzenia ich mieszanek. Doprowadziło to do wzrostu kradzieży całych drzew oliwnych lub produktywnych gałęzi. W Grecji i we Włoszech złodzieje regularnie używają pił łańcuchowych do cięcia starych drzew w celu kradzieży gałęzi z oliwkami. Zbiór oliwek jest delikatnym procesem, więc kradzież całych drzew lub gałęzi jest łatwiejsza niż zbieranie owoców, mimo że często pozostawia drzewa poważnie uszkodzone. Władze w Grecji, Hiszpanii i Włoszech odnotowały również więcej przypadków włamań do magazynów oliwek i niszczenia sprzętu do zbioru, co było próbą opóźnienia zbiorów, aby złodzieje mogli zamiast tego zabrać oliwki. Władze hiszpańskie i włoskie, które dokonały przełomowych aresztowań w listopadzie, stwierdziły, że dochodzenie rozpoczęło się po wykryciu "anomalii". Obejmowało to zgłoszenie ciężarówki z oliwą z oliwek gorszej jakości wjeżdżającej do zakładu produkcyjnego, w którym produkowano oliwę przeznaczoną na eksport. Według raportu Komisji Europejskiej z 2022 r., oliwa z oliwek jest jednym z najczęściej fałszowanych produktów spożywczych w Europie i jednym z najczęściej badanych. Coldiretti twierdzi, że podrabianie oliwy z oliwek jest napędzane przez popyt.

 Ceny oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia prawdopodobnie nie spadną w najbliższym czasie, pomimo złych zbiorów w 2023 roku. Po hiszpańskiej suszy w 2022 r. ceny oliwy z oliwek z Hiszpanii (największego na świecie producenta odmiany extra virgin) wzrosły o ponad 80%, według Unii Europejskiej. Cena włoskiej oliwy wzrosła o 66%, mimo że zeszłoroczne zbiory nie były poniżej średniej.

W tym roku oba kraje doświadczyły poważnych niedoborów produkcyjnych, co oznacza, że oczekuje się, że ceny w sezonie eksportowym 2024 wzrosną jeszcze bardziej, czyniąc rynek jeszcze bardziej atrakcyjnym dla przestępców.