Oliwa z pierwszego tłoczenia staje się bardzo droga. I może nawet nie być prawdziwa

Franco Origlia/Getty Images

Na przestrzeni wieków gałąź oliwna stała się symbolem pokoju i dobrobytu, a intensywnie pachnące oliwy extra virgin i virgin stały się wartościowymi globalnymi produktami eksportowymi. Wartość rynku oliwy z oliwek wyniosła 22,3 miliarda dolarów w 2022 roku, a oczekuje się, że w ciągu następnej dekady wzrośnie wykładniczo.

Jednakże, za najbardziej popularnymi oliwami extra virgin na świecie - produkowanymi we Włoszech, Hiszpanii i Grecji - kryją się równie dochodowe przestępcze przedsięwzięcia, wykorzystujące gorączkę złota, sprzedając fałszywe płynne złoto, które wykorzystuje olej słonecznikowy, rzepakowy lub nawet olej lampowy, aby stworzyć produkt, który może kosztować nawet 30 dolarów za litr w Stanach Zjednoczonych.

Pod koniec listopada władze w Hiszpanii i we Włoszech, współpracując z agencją Europolu Unii Europejskiej, poinformowały o aresztowaniu 11 osób związanych z jedną z takich grup przestępczych, zabezpieczając 12 beczek zawierających około 260 000 litrów sfałszowanej oliwy, czyli oleju nie virgin lub extra virgin.

Zabezpieczono również dodatkowe 5 200 litrów gotowego do rynku oleju wysokiej jakości, który był przygotowany do eksportu. Władze stwierdziły, że był „niebezpieczny do spożycia”, pomimo fałszywych etykiet, które twierdziły, że olej jest w 100% włoski lub hiszpański.

Wśród zabezpieczonych dóbr znaleziono także 91 000 euro (prawie 100 000 dolarów) gotówki, cztery luksusowe pojazdy, sfałszowane etykiety i dokumenty, które podawały, że olej pochodzi z Hiszpanii i Włoch, podczas gdy testy próbek ujawniły, że został prawdopodobnie stworzony przez mieszanie odpadów oleju z oliwek z innymi rodzajami oleju.

Rosnące zapotrzebowanie

„Zestawienie różnych czynników, takich jak ogólna inflacja cen, redukcja produkcji oleju z oliwek i rosnące zapotrzebowanie, stworzyło doskonałe warunki dla oszustów” - stwierdziło Europol.

„Niestety fałszowanie oliwy extra virgin to powszechna praktyka, dlatego walka z nią stanowi priorytet organów ścigania - zwłaszcza w krajach produkcyjnych” - dodała agencja ścigania.

Infuzja wysokiej jakości oliwy z oliwek tańszymi produktami stała się powszechną praktyką, ponieważ rosnące zapotrzebowanie na eksport oliwy śródziemnomorskiej napotyka na niższe wskaźniki produkcji wynikające z coraz bardziej ekstremalnych warunków pogodowych, twierdzi Coldiretti, główna organizacja rolnicza we Włoszech.

Oszuści coraz częściej używają również chlorofilu lub beta-karotenu, aby nadać olejowi charakterystyczne zielone lub masłowo-żółte barwy.”

„W 2023 roku produkcja oleju śródziemnomorskiego spadła o 41%, jak podała Coldiretti. Niezwykle deszczowa wiosna sprawiła, że drzewa oliwne kwitły mniej, a rekordowe upały latem uschły owoce oliwek, które zdążyły wyrosnąć.

To sprawiło, że producenci nie są w stanie sprostać zapotrzebowaniu rynku.

Tak zwana „agri mafia” w regionach produkcji oliwy śródziemnomorskiej wkroczyła, aby zapełnić luki w dostawach, rozwijając swoje dostawy fałszywej oliwy extra virgin.

„Mieszanie oliwy z oliwek klasy konsumenckiej z tańszymi alternatywami pozwoliło przestępcom oferować konkurencyjne ceny, jednocześnie wchodząc w legalne łańcuchy dostaw” - twierdzi Europol.

„Ta nielegalna praktyka może nie tylko stwarzać ryzyko dla zdrowia publicznego, ale także podważać zaufanie konsumentów i tym samym mieć dalsze konsekwencje ekonomiczne” - ostrzega oświadczenie.

Według Północnoamerykańskiego Stowarzyszenia Oleju Oliwkowego, mało prawdopodobne jest, aby fałszywe produkty oliwy oliwek trafiły na rynek w USA, a badania Agencji Żywności i Leków nie wykazały żadnych zafałszowań w przetestowanych próbkach.

„W rzeczywistości konsumenci w USA powinni mieć wysoki poziom pewności co do jakości i autentyczności zakupionej przez nich oliwy”- powiedział Joseph R. Profaci, dyrektor wykonawczy NAOOA.

Profaci powiedział, że NAOOA przeprowadza obecnie swoje najbardziej kompleksowe, rygorystyczne badanie jakości oliwy oliwkowej, aby upewnić się, że sfałszowane produkty nie przenikają na rynek amerykański.

„Chociaż nasze rutynowe testy nie wskazują na wzrost celowego oznaczania błędnych etykiet lub fałszowania oliwy oliwkowej w 2023 roku, obecnie wysokie ceny i ograniczone dostawy mogą stanowić dodatkową zachętę do nieuczciwości. Mamy nadzieję, że to badanie powstrzyma takie działania i jednocześnie zapewni konsumentom oleju oliwnego pewność, której zasługują.”

Ataki piłami łańcuchowymi

Choć sfałszowane produkty są dalekie od autentycznych, przestępcze grupy potrzebują jakościowych oliwek do produkcji bazowego oleju, który jest używany do tworzenia ich mieszanki.

To spowodowało wzrost kradzieży całych drzew oliwnych lub produktywnych gałęzi. W Grecji i we Włoszech złodzieje regularnie używają pił łańcuchowych, aby kraść obładowane oliwkami gałęzie z wiekowych drzew.

Zbieranie oliwek to delikatny proces, więc kradzież całych drzew lub gałęzi jest łatwiejsza niż zbieranie owoców, chociaż często prowadzi to do znacznego uszkodzenia drzew.

Władze w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech zgłosiły także większą liczbę włamań do magazynów z oliwami i niszczenie sprzętu do zbioru jako próbę opóźnienia zbiorów, aby złodzieje mogli zabrać owoce.

„Hiszpańskie i włoskie władze, które dokonały przełomowych aresztowań w listopadzie, powiedziały, że śledztwo rozpoczęło się po wykryciu „anomalii”. Obejmowało to raport o ciężarówce z olejem o niższej jakości, która wjechała do zakładu produkcyjnego, gdzie produkowano olej przeznaczony na eksport.

Według raportu Komisji Europejskiej z 2022 roku, oliwa z oliwek jest jednym z najczęściej fałszowanych produktów spożywczych w Europie i jednym z najczęściej badanych.

Według Coldiretti, fałszywy proceder związany z oliwą jest napędzany zapotrzebowaniem.

Po hiszpańskiej suszy w 2022 roku ceny oliwy z Hiszpanii (największego producenta oliwy extra virgin na świecie) wzrosły o ponad 80%, według danych Unii Europejskiej. Cena włoskiego oleju wzrosła o 66%, mimo że ubiegłoroczne zbiory nie były poniżej średniej.

W tym roku oba kraje doświadczyły poważnych niedoborów produkcji, co oznacza, że ceny na sezon eksportowy 2024 roku prawdopodobnie wzrosną jeszcze bardziej, co czyni rynek jeszcze bardziej atrakcyjnym dla przestępców.”