"Podatek cukrowy" między zdrowiem publicznym a sprawiedliwością podatkową

Zdjęcie: diamant.pl

1. Czym jest "podatek cukrowy"?

"Podatek cukrowy", wprowadzony ustawą budżetową na 2020 r. (ustawa nr 160 z dnia 27 grudnia 2019 r.) w paragrafach 661-676, stanowi podatek od spożycia słodzonych napojów bezalkoholowych we Włoszech. Ma on na celu zniechęcenie do nadmiernego stosowania cukru i substancji słodzących, a jego celem jest zwalczanie problemów zdrowia publicznego, takich jak otyłość i cukrzyca. Przepisy przewidują podatek w wysokości 10 EUR za hektolitr dla produktów gotowych i 0,25 EUR za kilogram dla produktów przeznaczonych do rozcieńczenia. Podatek ma zastosowanie do napojów szczegółowo określonych w przepisach, które mają zawartość alkoholu do 1,2% i są uzyskiwane przez dodanie substancji słodzących, zarówno naturalnych, jak i syntetycznych.

W dekrecie z dnia 12 maja 2021 r. określono przepisy operacyjne, określające sposób stosowania i pobierania podatku, który wszedł w życie 1 stycznia 2023 r. po kilku odroczeniach. Podatnikami podatku są krajowi producenci, pakujący, kupujący, importerzy oraz ci, którzy zlecają produkcję lub pakowanie takich napojów, niezależnie od tego, czy działają w UE, czy poza nią. 

Aby uzyskać więcej informacji na temat sporów podatkowych, polecamy książkę "Dowody i ciężar dowodu w nowym procesie podatkowym".

2. Przyczyny sporu

Debata rozpoczęła się, gdy Assobibe, włoskie stowarzyszenie producentów napojów bezalkoholowych, oraz Sibeg S.r.l., dystrybutor napojów marki "The Coca Cola Company", zgłosiły wątpliwości co do zgodności podatku z zasadami równości i zdolności płatniczej przewidzianymi we włoskiej konstytucji. Główna krytyka dotyczyła wyłącznego zastosowania podatku do słodzonych napojów bezalkoholowych, z pominięciem innych produktów spożywczych o podobnych cechach.
 

3. Sprawiedliwość podatkowa i zdrowie publiczne

Kwestia ta wywołała ważną refleksję na temat tego, w jaki sposób polityka podatkowa może wpływać na zdrowie publiczne, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącymi ograniczenia spożycia cukru. Trybunał musiał ocenić, czy "podatek cukrowy" był zgodny z zasadami równości i niedyskryminacji, nie zaniedbując przy tym celu ochrony zdrowia publicznego.

W swojej ocenie Trybunał stwierdził, że podatek konsumpcyjny od słodzonych napojów bezalkoholowych jest zgodny zarówno z konstytucyjnymi zasadami równości podatkowej i zdolności płatniczej, jak i z prawem UE. Wyrok ten podkreśla swobodę ustawodawcy we wprowadzaniu ukierunkowanych polityk podatkowych, o ile nie wprowadzają one nieuzasadnionej dyskryminacji.

4. Orzeczenie i jego konsekwencje

Orzeczenie stanowi ważny punkt zwrotny w procesie równoważenia potrzeby promowania zdrowia publicznego z obowiązkiem zapewnienia sprawiedliwości podatkowej. Trybunał uznał zasadność celu zdrowia publicznego realizowanego przez "podatek cukrowy", pod warunkiem, że podjęte środki są proporcjonalne i oparte na dowodach naukowych.

W swoim orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny nie tylko potwierdził ważność "podatku cukrowego" w odniesieniu do zasad równości i zdolności płatniczej, ale także zaoferował wskazówki interpretacyjne dla rozwoju przyszłych polityk podatkowych zorientowanych na zdrowie publiczne.