Prawda o twojej sukience za 60 zł: Wewnątrz chińskich fabryk napędzających sukces Shein

Zdjęcie: Xiqing Wang/BBC

Maszyny te pracują od rana do późnych godzin nocnych w fabrykach, gdzie wykańczane są T-shirty, szorty, bluzki, spodnie i stroje kąpielowe, które trafią do ponad 150 krajów na całym świecie. To dźwięk Panyu – dzielnicy znanej jako „Shein Village” (Wioska Shein) – labiryntu fabryk zasilających największego na świecie sprzedawcę fast fashion. „Jeśli miesiąc ma 31 dni, będę pracować 31 dni” – powiedział jeden z pracowników.

Większość osób mówi, że mają tylko jeden dzień wolny w miesiącu. BBC spędziło tutaj kilka dni: odwiedzono 10 fabryk, rozmawiano z czterema właścicielami i ponad 20 pracownikami. Spędzono również czas na rynkach pracy oraz w sklepach z tekstyliami. Okazało się, że bijącym sercem tego imperium jest siła robocza siedząca za maszynami do szycia przez około 75 godzin tygodniowo, co jest sprzeczne z chińskimi przepisami dotyczącymi pracy.

Rozwój Shein i kontrowersje

Te godziny pracy nie są rzadkością w Guangzhou – przemysłowym centrum przyciągającym pracowników z obszarów wiejskich, którzy szukają wyższych zarobków – ani w Chinach, które od dawna są niekwestionowaną „fabryką świata”. Jednak takie praktyki dodają do listy pytań dotyczących Shein, chińskiej firmy, która w ciągu zaledwie pięciu lat przekształciła się z mało znanego przedsiębiorstwa w światowego giganta. Shein, nadal prywatna firma, została wyceniona na około 54 miliardy funtów (66 miliardów dolarów) w 2023 roku. Firma rozważa teraz wejście na giełdę w Londynie. Jej kosmiczny wzrost jednak wiąże się z kontrowersjami dotyczącymi traktowania pracowników oraz oskarżeniami o wykorzystywanie pracy przymusowej.

W zeszłym roku Shein przyznało, że w ich fabrykach w Chinach pracowały dzieci. Firma odmówiła wywiadu, ale w oświadczeniu dla BBC poinformowała, że „Shein zobowiązuje się do zapewnienia sprawiedliwego i godnego traktowania wszystkich pracowników w swoim łańcuchu dostaw” oraz inwestuje dziesiątki milionów dolarów w poprawę nadzoru i zgodności z przepisami. Dodano również: „Staramy się ustanawiać najwyższe standardy wynagrodzeń i wymagamy, aby wszyscy partnerzy w łańcuchu dostaw przestrzegali naszego kodeksu postępowania. Ponadto Shein współpracuje z audytorami, aby zapewnić zgodność z przepisami”.

Tanie ubrania, wysokie koszty

Sukces Shein opiera się na ogromnych ilościach produktów – asortyment dostępny online obejmuje setki tysięcy pozycji – oraz wysokie zniżki: sukienki za 50 zł, swetry za 30zł, ceny średnio poniżej 40 zł. Przychody firmy gwałtownie wzrosły, przewyższając takich gigantów jak H&M, Zara i Primark. Te niskie ceny są możliwe dzięki fabrykom w „Wiosce Shein”, gdzie około 5 000 zakładów produkcyjnych jest dostawcami firmy. Fabryki zostały przerobione na hale pełne maszyn do szycia, zapełnionych belkami materiałów i worków pełnych skrawków tkanin. Drzwi ich piwnic są zawsze otwarte, aby umożliwić niekończący się cykl dostaw i odbiorów.
Długie godziny, niskie zarobki

Pracownicy często pracują od 8:00 rano do 22:00 lub dłużej. Według raportu szwajcarskiej organizacji Public Eye, pracownicy zarabiają podstawowe wynagrodzenie 2 400 yuan miesięcznie (około 327 dolarów), co jest znacznie poniżej „płacy wystarczającej na życie” wynoszącej 6 512 yuan. Jednak niektórzy, dzięki nadgodzinom, osiągają zarobki od 4 000 do 10 000 yuan. Praca tam to ciągły cykl: szycie, przerwa na lunch i kolację, a następnie powrót do pracy. Część osób kończy nawet o północy, aby zarobić więcej.

Przyszłość i wyzwania

Shein stoi przed wieloma wyzwaniami, w tym oskarżeniami o korzystanie z bawełny z regionu Xinjiang, gdzie rzekomo wykorzystywana jest przymusowa praca Ujgurów. Eksperci twierdzą, że firma musi stać się bardziej szczera, jeśli chce zachować zaufanie inwestorów i konsumentów.