Skutki Brexitu wciąż się nasilają, ostrzegają ekonomiści

Protestujący machają flagami Unii Europejskiej, demonstrując przeciwko Brexitowi przed Parlamentem w Londynie, 3 grudnia 2018 r. Zdjęcie: Frank Augstein

Brexit sprawił, że wymiana handlowa między Wielką Brytanią a Unią Europejską gwałtownie spadła i prawdopodobnie będzie się jeszcze pogarszać – ostrzega grupa ekonomistów.

W nowym raporcie opublikowanym w poniedziałek przez Aston University Business School stwierdzono, że umowa o handlu i współpracy podpisana przez Londyn i Brukselę po całkowitym zerwaniu więzi przez obie strony ma „głęboki i ograniczający wpływ” na gospodarkę.

„Badanie podkreśla, że negatywne skutki nasiliły się z czasem, a rok 2023 wykazał wyraźniejsze spadki w handlu niż poprzednie lata” – stwierdzili w raporcie ekonomiści z Birmingham. „Sugeruje to, że zmiana w stosunkach handlowych między Wielką Brytanią a Unią Europejską po Brexicie nie jest jedynie krótkoterminową przeszkodą, ale odzwierciedla głębsze zmiany strukturalne, które prawdopodobnie będą się utrzymywać”.

Dodali, że trendy wskazują na „pogorszenie dynamiki handlu” w latach 2021-2023 w porównaniu z początkową fazą.

Wielka Brytania boryka się z trudnościami gospodarczymi od czasu, gdy w 2016 r. zagłosowała za opuszczeniem Unii, a następnie opuściła ją w 2020 roku. Sytuację pogorszyły globalne i finansowe wstrząsy wywołane pandemią COVID-19 i inwazją Rosji na Ukrainę na pełną skalę.

Według raportu Aston, w latach 2021-2023, miesięczne dane wykazały 27% spadek eksportu Wielkiej Brytanii i 32% spadek importu do i z UE, w porównaniu do sytuacji, która miałaby miejsce, gdyby nie doszło do Brexitu.

Sytuacja nie ulega znacznej poprawie, gdy spojrzymy na dane w ujęciu rocznym: eksport spadł o 17%, a import o 23%.

„Analiza ujawnia mocno zakłócony i słabnący łańcuch dostaw między Wielką Brytanią a UE, widoczny w przypadku dóbr konsumpcyjnych, pośrednich i kapitałowych” – czytamy w raporcie. Zauważono jednak, że kilka sektorów odnotowało wzrost eksportu – mianowicie tytoń, kolej i lotnictwo.

Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku sektorów rolno-spożywczego, tekstylnego i produkcji materiałów, które są jednymi z najbardziej poszkodowanych.

„W szczególności (jadalne owoce i orzechy) doświadczyły najbardziej dramatycznego spadku wartości brytyjskiego eksportu, gwałtownie spadając o 73,46%” – stwierdzili ekonomiści.

Brexit miał również wpływ na pozostałe 27 krajów UE, ale w różnym stopniu.

Według raportu brytyjski eksport do Belgii i Irlandii odnotował łagodniejsze spadki, podczas gdy w Niemczech, Hiszpanii i Grecji były one poważniejsze.

W przypadku importu z Wielkiej Brytanii, Holandia, Niemcy i Francja odnotowały znaczące spadki, odpowiednio o 51%, 32% i 23%, stwierdzili ekonomiści.

"Mniejsze gospodarki odnotowały jednak pozytywne wyniki, wskazując na zwiększony import z Wielkiej Brytanii" – dodano.

Zmiany na horyzoncie?

Raport wzywa rząd Wielkiej Brytanii do opracowania sposobów na ustabilizowanie i wzmocnienie gospodarki kraju.

Sugeruje rozpoczęcie negocjacji z Unią Europejską w sprawie konkretnych sektorów, aby spróbować złagodzić skutki Brexitu dla sektorów najbardziej dotkniętych, a także wykorzystanie nowych technologii w celu usprawnienia procedur celnych.

Zaleca również, aby Wielka Brytania zmieniła organizację swoich łańcuchów dostaw w celu zwiększenia wytrzymałości i konkurencyjności.

Unia Europejska nie była zbyt entuzjastycznie nastawiona do zmiany umowy w sprawie Brexitu i wznowienia negocjacji, jednak istnieje możliwość zmian.

Umowa o handlu i współpracy zawiera tak zwane „klauzule przeglądu”, które określają daty przeglądu i oceny wdrożenia całej umowy co pięć lat. Pierwszy przegląd ma zostać przeprowadzony w 2026 roku.

Nowy premier Wielkiej Brytanii z ramienia Partii Pracy, Keir Starmer, wykluczył jakiekolwiek znaczące zmiany, takie jak ponowne przystąpienie do jednolitego rynku i unii celnej UE. Zapowiedział jednak ograniczenie biurokracji po Brexicie i „przywrócenie” stosunków z europejskimi partnerami Wielkiej Brytanii, które zostały pozostawione w rozsypce przez poprzedni rząd Partii Konserwatywnej.

Zaplanowane przeglądy umowy mogą umożliwić premierowi wprowadzenie znaczących zmian, ale nie wiadomo, jak daleko zamierza się on posunąć.