Wprowadzenie globalnego podatku dla miliarderów coraz bliżej?

Źródło: Getty Images.

Przedstawiciele państw G20 na szczycie w São Paulo w Brazylii, dwa lata po kluczowym porozumieniu dotyczącym opodatkowania minimalnego wynoszącego 15% dla międzynarodowych firm, omówili propozycję opodatkowania miliarderów. 

Według EU Tax Observatory, najbogatsi obywatele w dużych krajach odprowadzają znacznie mniejszą część swoich dochodów w formie podatków niż zwykli ludzie. Ich majątek jest opodatkowany w niewielkim stopniu, według stawek wynoszących zaledwie 0‑0,5%.

Praktyki, od nielegalnego uchylania się od płacenia podatków po wykorzystywanie luk w systemach podatkowych czy też przenoszenie się do krajów o niższych stawkach, pozbawiają rządy rozpaczliwie potrzebnych dochodów w czasach rosnącego zadłużenia.

„Podatek progresywny jest głównym filarem demokratycznych społeczeństw” – powiedział Gabriel Zucman, dyrektor wspieranej przez UE grupy badawczej, na szczycie, który zakończył się w czwartek. Dodał też, że obecna mozaika systemów podatkowych na świecie „nie zapewnia odpowiedniego opodatkowania osób o najwyższej zdolności do płacenia podatków”.

Podobnie w raporcie opublikowanym w zeszłym miesiącu przez Oxfam stwierdzono, że „w krajach takich jak Brazylia, Francja, Włochy, Wielka Brytania i USA najbogatsi płacą efektywną stawkę podatkową niższą niż przeciętny pracownik”. Według tej organizacji 80% światowych miliarderów mieszka w krajach G20. 

EU Tax Observatory zaproponowało, ustanowienie minimalnego globalnego podatku netto miliarderów wynoszącego 2% – czyli wartość ich aktywów pomniejszona o ich zobowiązania – co według szacunków mogłoby wygenerować 250 miliardów dolarów rocznie. 

Jak wynika z raportu opublikowanego w listopadzie 2022 roku przez niezależną grupę ekspertów wysokiego szczebla ds. finansowania klimatu (Independent High‑Level Expert Group in Climate Finance), to równowartość połowy funduszy wymaganych przez kraje afrykańskie każdego roku w celu przejścia na czystsze źródła energii. 

Zgodnie z propozycją miliarderzy, którzy już płacą podatek w wysokości 2%, nie byliby dodatkowo opodatkowani. 

Osiągnięcie porozumienia w grupie G20, która obejmuje między innymi Stany Zjednoczone, Unię Europejską, Chiny, Indie, Brazylię, Arabię Saudyjską i Argentynę, będzie trudne i może zająć wiele czasu. 

„To dopiero początek drogi. Negocjacje w sprawie minimalnego podatku od korporacji trwały latami" – powiedział CNN Quentin Parrinello, starszy doradca polityczny EU Tax Observatory. „Międzynarodowe porozumienie wydawało się wówczas utopijne, teraz jednak funkcjonuje – więc istnieje precedens” – dodał. Parrinello zwrócił również uwagę, że najbogatsi mogą ukryć swoje pieniądze i uniknąć płacenia wysokich podatków, na przykład lokując je w spółkach holdingowych, funduszach powierniczych czy wykorzystując je jako zastaw pożyczek.

Ból głowy w praktyce 

„Globalny podatek minimalny dla miliarderów byłby bardziej skomplikowany do wdrożenia niż ten wprowadzony dla korporacji” – mówi Arun Advani, profesor ekonomii na Uniwersytecie Warwick. 

Międzynarodowe firmy mają siedziby w wielu krajach – powiedział CNN – co ułatwia określenie, które rządy muszą żądać płatności podatków i ułatwia ocenę, czy firma zapłaciła minimalną stawkę podatku. Z kolei miliarderzy są często bardziej mobilni, co skutkuje tym, że mniej oczywiste jest, które władze powinny sięgać po ich majątek. 

„To nie będzie całkowicie oczywiste, gdzie rzeczywiście znajduje się ich miejsce do życia” – powiedział Advani. „Mogliby powiedzieć np.: «Spędzę dużo czasu w teatrze w Londynie, zamierzam wiele czasu poświęcić na zakupy w Nowym Jorku albo cały czas będę na moim jachcie, ale chcę, aby moje podatki były odprowadzane w jakimś konkretnym kraju».”

Osoby fizyczne płacą również większą liczbę podatków niż firmy, takie jak podatki dochodowe, od zysków kapitałowych i składki na ubezpieczenie społeczne – dodał Advani. „Ujednolicenie tych wszystkich składowych na poziomie międzynarodowym jest dość trudne do realizacji.”