Zatrudnienie seniorów: na najwyższym poziomie od 1976

Zdjęcie: ShutterStock

Seniorzy ciągle stają się coraz bardziej obecni na rynku pracy. W 2023, 38,9% osób między 60 a 64 rokiem życia zajmowało posadę, co było o 2,7 punkta więcej niż w 2022, według danych przedstawionych ostatnio przez Insee (Institut national de la statistique et des études économique - Narodowy Instytut Statystyki i Badań Ekonomicznych). Ten wzrost jest częścią tendencji, nieprzerwanej od początku XXI wieku, ale okazał się szczególnie zauważalny wciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Jest to satysfakcjonująca statystyka dla ustępującego rządu, ponieważ pozwala mu przybliżyć się do celu, jakim jest osięgnięcie pełnego zatrudnienia w tym przedziale wiekowym.  Należy wrócić do początku kadencji Valéry'ego Giscarda d'Estaing'a, żeby odnaleźć bardziej pochlebne dane. W 1975 proporcja 60-64 latków, która pracowała podniosła się do 40,5%. Później reguralnie spadała, z wielu przyczyn: gwałtowny wzrost bezrobocia, masowe przechodzenie na wcześniejszą emeryturę, szczególnie wśród pracowników w przemyśle stalowym, obniżenie do 60 roku życia legalnego wieku emerytalnego, zgodnie z reformą rządu Mauroy (1981-1984), etc. Spadek trwał około ćwierć wieku, osiągając najniższy punkt 10,8% w 2001.  

Później wykres znów poszedł w górę, ponownie za sprawą rozmaitych czynników. Między nimi są prawa z 2003, 2010 i 2014, które zreformowały system emerytalny, aby zobowiązać lub zachęcić ludzi do przedłużenia kariery znacznie dalej niż 60 rok życia.  Jednym ze stawianych dziś pytań jest czy reforma z 2023, przesuwająca wiek emerytalny do 64 lat, pomogła zwiększyć wskaźnik zatrudnienia wśród seniorów w tym roku. Wpływ tekstu jest znikomy, odpowiada Bertrand Martinot, ekspert w tej dziedzinie w Instytucie Montaigne'a, ponieważ na tym etapie przepisy miały wpływ na stosunkowo małą liczbę pracowników. Według niego główna przyczyna tkwi „w tym, że ustawa z 2014 nadal nabiera na sile”, która wydłużyła okres składkowy, wymagany do otrzymania prawa do emerytury w pełnym wymiarze, stopniowo podnosząc liczbę trymestrów do 172 poprzez pokolenia. „Jest to duża zmiana, która ma wpływ cały czas”, podkreśla. „Zachęca osoby ubezpieczone do utrzymania posady aż do zaawansowanego wieku - czasem nawet powyżej wieku, od którego mogłyby przejść na emeryturę”.  

Daleko w tyle za Niemcami, Szwecją i Finlandią 

Badacz z OFCE (l’Observatoire français des conjonctures économiques - Francuskie Obserwatorium Warunków Ekonomicznych), Bruno Coquet wyróżnia inny czynnik. „W ostatnim czasie, jest prawdopodobne, że zapotrzebowanie na siłę roboczą w firmach też odgrywa rolę”, rozważa. „W obliczu trudności ze znalezieniem pracowników, aby zapełnić stanowiska, firmy są zmuszone, aby częściej zatrzymywać pracowników, którzy osiągnęli sześćdziesiąt lat lub zatrudniać tych, którzy przekroczyli ten próg wiekowy”. Rezultaty z 2023 na pewno potwierdzają, że Francja utrzymuje się w tendencji wzrostowej, plasując się daleko w tyle za Niemcami, Szwecją i Finlandią, gdzie wskaźnik zatrudnienia w przedziale wiekowym 60-64 jest wyższy o 25-30 punktów. W 2023 władza wykonawcza postawiła sobie za cel osiągnięcie 65% do 2030. Środki, które zamierzała podjąć w tym celu były, po części, uzależnione od negocjacji między związkami zawodowymi a pracodawcami, które zawiodły, 10 kwietnia. Więc postępy sie następują tak szybko, jak na to liczono. W nadchodzących rozważaniach należy zwrócić szczególną uwagę na zdrowie osób starszych, nalega Bruno Coquet. Ta część osób między 55 a 61 rokiem życia, która ani nie pracuje ani nie jest na emeryturze, ze względu powodu medyczne lub niepełnosprawność jest znacząca: średnio 10%, według Insee. „Ta sytuacja potrzebuje rozwiązania, ale programy obecnych ugrupowań politycznych nie mówią za wiele na ten temat lub wręcz go omijają”, mówi z żalem ekonomista. „Jest to nieprzemyślane, podczas gdy powinno być priorytetem”.