Dlaczego Iran zaatakował Izrael oraz co dalej?

Biden mówi Netanjahu, że dzisiejszy wieczór był zwycięstwem, a w Izraelu nie trafiło nic „wartościowego”. Zdjęcie: www.cnn.com.

Iran przeprowadził bezprecedensowy atak w akcie odpowiedzi na podejrzewany izraelski atak na irański konsulat w Damaszku w Syrii wcześniej w tym miesiącu.

Zapoczątkowało to nowy rozdział w niezgodzie między dwoma państwami, która nasilała się przez lata i pogłębiła się, gdy Izrael wypowiedział wojnę Hamasowi zeszłego października.

Następne kroki pozostają niejasne, jednak Izrael spotyka się z prośbami sojuszników, o wycofanie się z krawędzi otwartej wojny i wybrania ścieżki deeskalacji.

Oto co musisz wiedzieć.

Jak Iran zaatakował Izrael?

Więcej niż 300 pocisków – wliczając około 170 dronów oraz ponad 120 rakiet balistycznych – zostało wystrzelonych w kierunku Izraela podczas nocnego ataku powietrznego. Według rzecznika Sił Obronnych Izraela Daniela Hagari, około 350 rakiet zostało wystrzelonych z Iranu, Iraku, Jemenu oraz Hezbollah w Libanie.

Według wojska izraelskiego „99%” pocisków zostało przechwyconych przez izraelskie oraz sojusznicze systemy obrony powietrznej, a tylko niewielka liczba dotarła do jego terytorium. 

Atak Teheranu obrał za cel bazę lotniczą w Newatim, powiedział w niedzielę oficjalny przedstawiciel wojskowy Iranu, utrzymując, że to stąd nastąpił izraelski atak na irański konsulat na początku kwietnia.

Irańskie rakiety balistyczne, które dotarły do ziem Izraela spadły na bazę w południowej części kraju i spowodowały tylko niewielkie uszkodzenia strukturalne, powiedział Hagari. Baza w dalszym stopniu jest sprawna i kontynuuje swoje operacje po ataku, a samoloty nadal z niej korzystają, dodał.

Starszy urzędnik wojskowy Stanów Zjednoczonych powiedział dziennikarzom w niedzielę, że USA oszacowało, że „w samym Izraelu nie ma większych szkód”.

Amerykańskie statki we wschodniej części Morza Śródziemnego zniszczyły od czterech do sześciu irańskich rakiet balistycznych podczas ataku, a samolot zestrzelił ponad 70 bezzałogowych statków powietrznych zmierzających w stronę Izraela. System rakiet antybalistycznych USA zestrzelił jedną rakietę balistyczną w pobliżu Erbil w Iraku, powiedział urzędnik. 

Dlaczego doszło do ataku?

Izrael i Iran są swoimi długoletnimi rywalami i od dawna angażują się w tajną wojnę.

Wojna Izraela z Hamasem, która prowadzona jest, odkąd grupa bojowa zaatakowała Izrael 7 października, zaostrzyła napięcia.

Wspierane przez Iran siły Iraku i Syrii przeprowadziły serię ataków wymierzoną w amerykańskie pozycje wojskowe w tych krajach, a przywództwo Iranu ostrzegło, że ataki ze strony jego sojuszników nie ustaną, dopóki wojna Izraela w Gazie się nie skończy.

Jednak obawy przed eskalacją wojny regionalnej nasiliły się jeszcze bardziej na początku kwietnia, gdy Iran oskarżył Izrael o zbombardowanie jego kompleksu dyplomatycznego w Syrii.

Nalot zniszczył budynek konsulatu w stolicy Damaszku, zabijając co najmniej siedmiu urzędników w tym Mohammeda Reza Zahedi, najwyższego dowódcę elitarnego, irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej (z ang. IRGC) oraz starszego dowódcę Mohammada Hsdi Haji Rahimi, oświadczyło wówczas Ministerstwo Spraw Zagranicznych Iranu.

Zahedi, były dowódca wojsk lądowych IRGC, sił powietrznych oraz zastępca dowódcy operacji, był najbardziej znanym celem irańskim zabitym, odkąd były prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump zlecił zabójstwo generała IRGC Qassema Soleimani w Bagdadzie w 2020 roku.

Najwyższy Przywódca Iranu Ayatollah Ali Khamenei powiedział, że Izrael poniesie karę za atak, podczas gdy prezydent Ebrahim Raisi powiedział, że to „nie zostanie bez odpowiedzi”, podała państwowa agencja prasowa IRNA. Wspierana przez Iran, libańska grupa bojowników Hezbollah oświadczyła, że atak spotka się z „karą i zemstą”. 

Od tego czasu region był w trudnej sytuacji, z ostrzeżeniami wywiadowczymi Stanów Zjednoczonych i Izraela o nieuniknionym ataku irańskim.

Jak Izrael i jego sojusznicy zareagowali na irański atak?

Izrael zareagował gniewnie na bezprecedensowe ataki, chwaląc reakcję swojego wojska.

Minister Obrony Yoav Gallant powiedział, że atak został „odparty w niezrównany sposób”, ale dodał „musimy być przygotowani na każdy scenariusz”. W swoich pierwszych komentarzach izraelski premier Benjamin Netanyahu powiedział „przechwyciliśmy, powstrzymaliśmy. Razem zwyciężymy”.

Sojusznicy Izraela na Zachodzie nawoływali, aby kraj podjął działania mające na celu deeskalację kryzysu, zamiast odpowiadać w sposób, który mógłby przerodzić sytuację w otwartą wojnę.

Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden rozmawiał telefonicznie z premierem Izraela Netanyahu i jasno dał do zrozumienia, że USA nie będzie brało udziału w żadnych operacjach ofensywnych przeciwko Iranowi, powiedział starszy urzędnik administracji Białego Domu w wywiadzie dla CNN.

Biden powiedział Netanyahu, że powinien uważać wydarzenia z sobotniego wieczoru jako „wygraną”, ponieważ ataki Iranu w dużej mierze były niepowodzeniem, a ponadto pokazały izraelską „niezwykłą zdolność do obrony i pokonania nawet bezprecedensowych ataków”.

Po wirtualnym spotkaniu w niedzielę, przywódcy G7 potępili we wspólnym oświadczeniu irański atak, stwierdzając, że „zagraża on sprowokowaniem niekontrolowanej eskalacji w regionie”. 

„Żądamy, aby Iran i jego sojusznicy zaprzestali ataków oraz jesteśmy gotowi podjąć dalsze kroki teraz i w odpowiedzi na kolejne inicjatywy destabilizujące”.

Co będzie dalej?

Decyzje podjęte przez izraelicki Gabinet Wojenny zdecydują o dalszych, natychmiastowych krokach.

Jeden z członków, Benny Gantz powiedział, że Izrael „wymusi cenę od Iranu w sposób i w czasie, który nam odpowiada”.

Twardzi izraeliccy urzędnicy wzywają do stanowczych działań. Minister Finansów Bezalel Smotrich nalegał na reakcję, która „odbije się echem na całym Bliskim Wschodzie”, a Minister Bezpieczeństwa Narodowego Itamar Ben Gvir powiedział, że Izrael powinien „pójść na całość”.

Według izraelskiego urzędnika niedzielne, wielogodzinne posiedzenie Gabinetu Wojskowego zakończyło się bez decyzji co do reakcji Izraela. 

Gabinet Wojenny jest zdeterminowany, aby odpowiedzieć, ale musi jeszcze zadecydować o terminie i zakresie, powiedział urzędnik. Jednym z kluczowych dylematów Gabinetu jest określenie, jak szybko Izrael powinien odpowiedzieć. Powiedział też, że izraelskiemu wojsku powierzono zadanie zaproponowania dodatkowych opcji reakcji.

Izrael powiedział Stanom Zjednoczonym, że „nie spodziewa się znacznej eskalacji z Iranem”, powiedział dziennikarzom starszy przedstawiciel administracji Bidena w niedzielę.

„Oni chcą się chronić i bronić”, powiedział urzędnik.

W niedzielę Iran oświadczył, że w jego wrogich stosunkach z Izraelem otworzyło się „nowe równanie” i ostrzegł przed „znacznie większym” atakiem na kraj, jeśli Netanyahu zdecyduje się na atak typu wet za wet.

„Postanowiliśmy stworzyć nowe równanie, które polega na tym, że jeśli odtąd reżim syjonistyczny zaatakuje nasze interesy, aktywa, osobowości i obywateli, gdziekolwiek i w dowolnym momencie, zemścimy się na nich” – dowódca Islamskiego Oddziału Korpus Strażników Rewolucji (IRGC) Hossein Salami powiedział irańskiej telewizji państwowej. „Reżim syjonistyczny” to termin używany przez Iran w odniesieniu do Izraela.