Europejczycy o niskich dochodach stają w obliczu trudnych czasów w walce z kosztami mieszkaniowymi

Fot. Francois Mori/Prawa autorskie 2021 AP

Według badań Europejskiego Banku Centralnego (EBC), coraz więcej Europejczyków o niskich dochodach spodziewa się opóźnień w płatnościach kluczowych rachunków w nadchodzących miesiącach z powodu wzrostu poziomu stóp procentowych, czynszów oraz kosztów mediów. 

„Zdolność gospodarstw domowych do pokrycia kosztów związanych z mieszkaniem oraz spłatą kredytów hipotecznych jest źródłem niepokoju, zwłaszcza dla gospodarstw domowych o niższych dochodach" - napisali naukowcy w biuletynie ekonomicznym EBC, przedstawiając krótki opis „obciążenie gospodarstwa domowego związane z użytkowaniem mieszkania" w 11 największych gospodarkach strefy euro. 

Odkąd EBC zaczął podnosić stopy procentowe w lipcu 2022 r., ogólne koszty mieszkaniowe wzrosły o 6% dla właścicieli nieruchomości, natomiast o 12% i 9% dla osób posiadających kredyt hipoteczny oraz osób wynajmujących mieszkania - ujawnili w raporcie Omiros Kouvavas i Desislava Rusinova.

Jak wynika z raportu, w styczniu 2024 r. gospodarstwa domowe płaciły średnio 765 euro miesięcznie za całkowite koszty związane z mieszkaniem, w tym za media (takie jak gaz, prąd i woda), utrzymanie domu oraz czynsz lub kredyt hipoteczny.

Koszty mieszkaniowe pochłaniają około 40% dochodu w przypadku najemców, 35% w przypadku osób posiadających kredyt hipoteczny i 20% w przypadku właścicieli nieruchomości. Tymczasem osoby o najniższych dochodach, które muszą wynajmować swój dom, ponoszą koszty w wysokości około połowy swojej miesięcznej pensji.

Osoby posiadające kredyt hipoteczny borykają się z największymi problemami

Spośród trzech głównych kategorii, osoby posiadające kredyt hipoteczny ponoszą najwyższe koszty ze względu na podniesione stopy procentowe, a ich średnia miesięczna spłata przekracza 1100 euro. 

Podwyżki stóp procentowych odcisnęły również swoje piętno na rynku wynajmu. Rosnące koszty pożyczek wstrzymały nowe inwestycje, podczas gdy rynek mieszkań na wynajem, już wcześniej narażony na niedobór dostępnych lokali, odnotował odpowiedni wzrost cen. 

Według EBC, w 11 analizowanych krajach najemcy płacą średnio ponad 800 euro, podczas gdy właściciele nieruchomości zbliżają się do wydatku rzędu 500 euro miesięcznie, głównie z powodu rosnących kosztów utrzymania domu. Niedawno zmniejszyły się koszty mediów. 

Spośród 11 krajów, koszty utrzymania mieszkania okazały się najwyższe w Irlandii, wynosząc około 900 euro miesięcznie bez kredytu hipotecznego, ale ponad 1200 euro, jeśli uwzględni się spłatę kredytu hipotecznego. 

Rachunki mieszkaniowe są drugie i trzecie najwyższe w Niemczech oraz w Austrii, wynosząc około 750 euro (900 euro z kredytami hipotecznymi). Mieszkańcy Grecji i Portugalii mają najniższe opłaty mieszkaniowe spośród 11 krajów.

Gdy koszty mieszkaniowe zostały przeanalizowane jako stosunek dochodu gospodarstwa domowego, Austria okazała się najdroższym krajem, z 29% (33%, jeśli w obliczeniach uwzględniono kredyty hipoteczne) dochodu przeznaczanego na takie koszty. 

Jak wzrasta ryzyko opóźnień w płatnościach

Rosnące dochody gospodarstwa domowego w dużej mierze zrównoważyły wzrost kosztów mieszkaniowych w ciągu ostatnich kilku lat, chociaż zawsze istniały gospodarstwa domowe o niskich dochodach (od 5% do 10% spośród 50% najmniej zarabiających), które zalegały z płatnościami w poprzednich miesiącach. Jednak wskaźnik EBC sugeruje obecnie, że ich oczekiwania na nadchodzące miesiące się pogorszyły.

„Odsetek gospodarstw domowych spodziewających się opóźnień w płatnościach w ciągu najbliższych trzech miesięcy znacznie wzrósł wśród gospodarstw domowych o niższych dochodach" - poinformowano w raporcie. 

Wskaźnik osób o niskich dochodach spodziewających się opóźnień w płatnościach za media lub czynsz w ciągu najbliższych trzech miesięcy wzrósł do ponad 20% z 15% i prawie podwoił się do 30% w przypadku opóźnień w spłacie kredytów hipotecznych.

Podczas gdy inflacja w strefie euro spada, oczekiwania są wysokie, gdyż EBC zaczyna obniżać swoje historycznie wysokie stopy procentowe w czerwcu, przynosząc pewną ulgę rynkowi nieruchomości, umożliwiając wzrost inwestycji i szerszy wybór nieruchomości, co ostatecznie pozwoli na obniżenie kosztów kredytów hipotecznych i wynajmu.