Jak najlepsza czekolada na świecie staje się jeszcze lepsza

Główny składnik czekolady, kakao, często uprawia się w nieoptymalnych warunkach dla środowiska. Nowe przedsięwzięcie na Madagaskarze, gdzie produkuje się najlepsze kakao, ma na celu uczynienie produkcji czekolady bardziej zrównoważoną. ZDJĘCIE: HUIENG HU, GETTY IMAGES.

AMBANJA, MADAGASKAR — Jedne z najlepszych kakao na świecie produkowane są na Madagaskarze, gdzie zaktualizowane podejście do uprawy kakao, głównego składnika ulubionego słodyczy na świecie, oferuje korzyści dla wyjątkowego ekosystemu kraju. Tradycyjne, wyniszczające glebę praktyki rolnicze związane z podstawową uprawą ryżu w kraju, zbierają żniwo na ziemi i żyjących na niej stworzeniach. Z drugiej strony, niektóre odmiany kakao nie tolerują ciepła. Drzewa owocowe i liściaste miesza się z drzewami kakaowymi, aby zapewnić cień. Ta metoda, zwana agroleśnictwem, choć praktykowana, przeżywa renesans w celu zachęcenia do większej uprawy kakao i poprawy plonów. Jest jeszcze jedna zaleta: utrzymanie ekosystemu zwiększa różnorodność biologiczną, zachęcając większą liczbę zwierząt, takich jak zagrożone lemury mieszkające na Madagaskarze, do powrotu na ląd. „Agroleśnictwo zachęca ludzi do ochrony lasów i zajmowania gruntów poprzez ich ponowne zalesianie, a niekoniecznie wycinanie” – mówi Salohy Soloarivelo, specjalista ds. środowiska misji w USAID Madagaskar.

Zrównoważony rozwój czekolady

Kakao – i jego przeciwzapalne działanie na organizmie ludzkim – coraz częściej pojawia się w praktykach związanych ze zdrowiem i dobrym samopoczuciem na całym świecie. Jednak szybko rozwijający się przemysł czekoladowy, który w 2021 r. osiągnął 46 miliardów dolarów, w niektórych miejscach wycina lasy deszczowe, dziesiątkując różnorodność biologiczną i przyczyniając się do zmian klimatycznych poprzez emisję znacznych ilości dwutlenku węgla do atmosfery. Według Światowego Instytutu Zasobów w większości przypadków zaledwie jedna 200-gramowa tabliczka ciemnej czekolady wyprodukowanej z kakao pochodzącego z wykarczowanego lasu deszczowego wytwarza ekwiwalent CO2 w ilości odpowiadającej przejechaniu pięciu mil samochodem. Wielu producentów czekolady podąża za modą zrównoważonego rozwoju. Firma Beyond Good zajmująca się organiczną czekoladą współpracuje bezpośrednio ze 150 malgaskimi plantatorami kakao, aby zapoznać ich z najbardziej postępowymi praktykami agroleśnymi, począwszy od selekcji drzew pod kątem cienia i zdrowia gleby, po różnorodność gatunkową, która pomaga zmaksymalizować przeżywalność zagrożonych lemurów zamieszkujących wyspę. Od 2000 roku populacja lemurów katta na Madagaskarze spadła, o co najmniej 95 procent. Mars Wrigley, producent SNICKERS, M&M'S i innych liderów podczas Halloween, ogłosił na początku października, że zobowiązał się do stosowania w europejskich fabrykach wyłącznie zweryfikowanego kakao pochodzącego z odpowiedzialnych źródeł do 2023 r., aby pomóc rolnikom prosperować, unikać pracy dzieci i chronić lasy. „Jako jeden z największych nabywców kakao na świecie, mamy obowiązek pomóc wywrzeć pozytywny, długotrwały wpływ systemowy, aby wesprzeć rolników i społeczność w naszym łańcuchu dostaw” – mówi Benjamin Guilbert, wiceprezes ds. zakupów w Mars Wrigley Europe, na stronie internetowej firmy.

Lemury wracają. W drodze na plantację kakao odbijamy się dziurawymi drogami na Madagaskarze, mijając kobiety ubrane w jaskrawe czerwienie i żółcie sprzedające owoce i warzywa pod chatami z trawy. Małe podwórka pokryte są suszącymi i fermentującymi nasionami kakao, które stają się czekoladą. Krajowe podejście do rolnictwa oparte na cięciu i spalaniu jest widoczne w niekończącym się pasie bezdrzewnych pól ryżowych; na niektórych działkach kakao, na których nie wprowadzono bardziej progresywnych praktyk uprawy, znajdują się małe drzewa rodzące mało owoców. Ten ogromny kraj wyspiarski jest jednym z najbardziej zróżnicowanych biologicznie miejsc na świecie, ale od 2000 r. kraj stracił 25 procent pokrywy drzewnej, głównie z powodu produkcji drewna opałowego i węgla drzewnego. Wylesianie zaostrzy także erozję w północnej części kraju, ponieważ zmiany klimatyczne powodują silniejsze cyklony i coraz obfitsze opady deszczu. Na plantacji w Ambanja należącej do rolnika Andrianarisona Lalatiana z czwartego pokolenia, unosi się kwaśny zapach fermentującego kakao, mieszanka kapusty i octu, tak silna, że pali zatoki. Jest to jedna z plantacji rolno-leśnych, gdzie po raz pierwszy badacze z zoo w Bristolu w Wielkiej Brytanii widzą lemury na drzewach: banany, mango, jackfruity, wysokie drzewa liściaste i laskę wanilii. Idziemy tak cicho, jak tylko możemy, w ciemności przez plantację, a drzewa kakaowe wypuszczają z pni czerwono-pomarańczowe strąki w kształcie piłki nożnej. Najwyższej jakości madagaskarska odmiana kakao o smaku owocowym, zwana criollo, potrzebuje cienia, aby tolerować ekstremalne upały, a sadzenie jest praktykowane od dawna w przypadku tej odmiany. W ciągu kilku minut ręczna latarka świeci prosto w paciorkowate oczka lemura mysiego zagnieżdżonego się w fioletowym kwiecie bananowca. Nasz towarzysz szybko tropi zagrożonego lemura ze znakiem wideł, a następnie cicho wskazuje na brązowego lemura wysoko w koronach drzew. Niektóre naczelne lemury przybywają tu w poszukiwaniu kwiatów bananów; inne wolą podjadać mango – wyjaśnia. Dopóki Lalatiana nie nauczył się, jak zmaksymalizować produkcję kakao, zarabiając wystarczająco dużo, aby wyżywić rodzinę i dbać o środowisko, myślał o lemurach jak o gryzoniach – wielu Malgaszów nadal tak myśli. Ale teraz co noc ich szuka. „Mam obowiązek dopilnować, aby lemury były tutaj bezpieczne i abyśmy mogli je w dalszym ciągu lepiej rozumieć” – mówi Lalatiana, która sprzedaje kakao bezpośrednio firmie Beyond Good.

Czekolada dla zdrowia. Starożytni mieszkańcy Mezoameryki nazywali czekoladę boskim magicznym eliksirem. Badania wykazały, że kakao w swojej surowej, gorzkiej postaci, bez przetwarzania i cukru, chroni przed rakiem, obniża ciśnienie krwi i poprawia pamięć. Kakao, mniej przetworzona niż czekolada, jest bogate w przeciwutleniacze, a zawarte w nim przeciwzapalne substancje chemiczne, zwane flawonoidami, trafiają do produktów zdrowotnych i wellness. Obiecuje nawet duchowe przebudzenie podczas modnych ceremonii kakaowych przekazywanych przez Majów i Azteków. Biorąc pod uwagę powrót popularności kakao, coraz więcej marek czekolady rozważa najlepsze praktyki w zakresie zrównoważonego rozwoju i etyki. Podejmowane są nowe wysiłki, takie jak Mapa Odpowiedzialności za kakao, Inicjatywa na rzecz kakao i lasów oraz Międzynarodowe ramy odpowiedzialności. Wszystkie te organizacje zachęcają do ochrony leśnych domów lemurów. Współpracując z Beyond Good, Guittard Chocolate i innymi firmami posiadającymi certyfikat sprawiedliwego handlu i Rainforest Alliance, USAID wprowadza metody agroleśne dla 2000 dodatkowych rolników uprawiających kakao i przyprawy, w suchej południowej części Madagaskaru – obszaru kraju najbardziej zniszczonego przez częstsze cyklony i trwające susza. Celem partnerstw jest ochrona lasów poprzez poprawę warunków życia, 75 procent Madagaskaru żyjących poniżej progu ubóstwa. Aby przetrwać, wielu nie ma innego wyjścia, jak tylko nielegalnie wycinać drzewa i polować na lemury w celu zdobycia pożywienia. Badacze z ogrodów zoologicznych twierdzą, że na podstawie obserwacji lemurów na północnych plantacjach kakao jest wysoce prawdopodobne, że nowocześniejsze rolno-leśnictwo w kraju oznacza więcej ostoi dla zagrożonych lemurów, które nie mają, dokąd pójść.