Na francuskiej wyspie na Pacyfiku panuje niepokój — z powodu protestów zatrzymano już ponad 200 osób. Co się dzieje w Nowej Kaledonii?

Protesty na zamorskiej posiadłości Francji – na wyspie Nowa Kaledonia, maj 2024 r. Fot. X/AJEnglish

Prezydent Francji Emmanuel Macron wyznaczył na poniedziałek, 20 maja, posiedzenie swojej Rady Obrony i Bezpieczeństwa, aby omówić śmiertelnie niebezpieczne zamieszki w Nowej Kaledonii. To trzecie takie spotkanie w ciągu niecałego tygodnia, poprzednie dwa doprowadziły najpierw do decyzji o ogłoszeniu stanu wyjątkowego, a następnie wysłania posiłków, aby pomóc siłom rządowym na miejscu w przywróceniu porządku.

W niedzielę, 19 maja, francuskie wojska przełamały dziesiątki barykad, próbując odzyskać główną drogę prowadzącą do lotniska archipelagu. „Porządek republikański zostanie przywrócony za wszelką cenę”, powiedział dziennikarzom w Numei Wysoki Komisarz Nowej Kaledonii Louis Le Franc.

Jeśli separatyści „zechcą użyć swojej broni, ryzykują najgorsze”, ostrzegł.

Protesty na zamorskiej posiadłości Francji – na wyspie Nowa Kaledonia, maj 2024 r. Fot. X/AJEnglish

W piątek premier Francji Gabriel Attal spotkał się z liderami partii parlamentarnych, aby omówić kryzys — w szczególności, czy przedłużyć stan wyjątkowy poza początkowe 12 dni. Do tego potrzebne będzie zatwierdzenie obu izb parlamentu.

Nowa Kaledonia, z populacją około 270 000 osób, już od tygodnia jest wstrząsana zamieszkami, wywołanymi planami Francji wprowadzenia nowych przepisów, które nadadzą prawo głosu dziesiątkom tysięcy mieszkańców, którzy nie są rdzennymi mieszkańcami tego terytorium, zauważa The Guardian.

To francuskie terytorium u północno-wschodnich wybrzeży Australii od dawna pełne jest napięć z powodu działań na rzecz niepodległości, ale to najpoważniejszy wybuch przemocy od dziesięcioleci, pisze gazeta.

Protestujący podpalili pojazdy, przedsiębiorstwa i budynki publiczne oraz przejęli kontrolę nad główną drogą prowadzącą do międzynarodowego lotniska La Tontouta, które zostało zmuszone do zamknięcia się dla lotów komercyjnych.

Władze informują, że około 230 osób zostało zatrzymanych, a około 3200 utknęło w Nowej Kaledonii lub nie ma możliwości powrotu na archipelag.

We Francji informowano, że na wyspy (Nowa Kaledonia to duża wyspa o tej samej nazwie oraz grupa małych wysp) wysłano około tysiąca dodatkowych funkcjonariuszy sił bezpieczeństwa. Według władz, 600 dobrze uzbrojonych policjantów i członków formacji paramilitarnych wzięło udział w niedzielnej operacji uwolnienia 60-kilometrowej głównej drogi od stolicy Nouméa do lotniska.

Siły z pojazdami opancerzonymi i sprzętem budowlanym zniszczyły 76 blokad, informował minister spraw wewnętrznych Gérald Darmanin. „Przyjechała policja, oczyściła drogę, a my staliśmy z boku. Jesteśmy pacyfistami” – powiedział The Guardian Jean-Charles, mężczyzna około pięćdziesiątki z chustą na głowie i flagą Kanaków, rdzennych mieszkańców wysp, w odległości kilku kilometrów od lotniska.

„Gdy tylko odeszli, ponownie ustawiliśmy blokadę” – dodał.

Autostrada jest niezbędna do przywrócenia łańcuchów dostaw, ponieważ na archipelagu brakuje towarów – od żywności po krew do transfuzji. „Zaczyna nam brakować jedzenia” – zauważył Le Franc.

Nocna godzina policyjna, stan wyjątkowy, zakaz TikToka i posiłki – wszystko to nie zapobiegło nowym zamieszkom, które trwały od sobotniej nocy do niedzieli. Według biura Le Franca, grupy podpaliły dwa obiekty, napadły na stację benzynową oraz uszkodziły szkoły, apteki i supermarkety.

Lokalny rząd ogłosił, że szkoły będą zamknięte do piątku. Jednak władze nalegają, że sytuacja się poprawia. Le Franc powiedział, że siły bezpieczeństwa będą prowadzić „naloty prześladowcze”, aby odzyskać inne części terytorium zajęte przez grupy dążące do niepodległości.

„To wszystko kiedyś się skończy, wierzcie mi” – dodał Le Franc.

Czym jest Nowa Kaledonia?

Wyspy Nowej Kaledonii na mapie świata to Australia po lewej stronie, Papua Nowa Gwinea nieco wyżej, wyspy Fidżi po prawej i Nowa Zelandia poniżej. Zdjęcie: wikimedia.org

Nowa Kaledonia była terytorium Francji od połowy XIX wieku. Prawie dwa stulecia później nadal toczą się spory o to, czy wyspy powinny być częścią Francji, autonomiczne czy niepodległe, przy czym opinie są podzielone według kryterium etnicznego.

Rdzenni Kanakowie stanowią około 40% populacji, ale zazwyczaj są biedniejsi i gorzej wykształceni niż osadnicy europejskiego pochodzenia mieszkający na wyspach, zauważa The Guardian. Grupy Kanaków twierdzą, że nowe zasady głosowania osłabią głosy ludności rdzennej.

Prezydenci czterech innych terytoriów zamorskich Francji – Reunionu na Oceanie Indyjskim, Gwadelupy i Martyniki na Karaibach oraz Gujany Francuskiej w Ameryce Południowej – w niedzielę wezwali do odwołania reformy głosowania w otwartym liście.