Narkotyk Captagon jest również dostępny w Niemczech

Zdjęcie: Hussein Malla/AP/picture alliance

Captagon, często nazywany ,,kokainą biednego człowieka”, stał się pożądanym narkotykiem imprezowym wśród młodych dorosłych w całym Bliskim Wschodzie i północnej Afryce. Może być eż już bardziej rozpowszechniony w europejskich krajach, niż sądzono do tej pory. 

Co to jest Captagon? 

Syntetyczny narkotyk Captagon został pierwotnie wyprodukowany w latach 60. I 70. w Niemczech, gdzie był stosowany m. in. do leczenia zaburzeń koncentracji. W 1986 roku ze względu na poważne skutki uboczne lek ten został wycofany z rynku. Jednak we wczesnych latach 2000 na rynku pojawiła się wersja Captagonu w Europie Wschodniej i na Bliskim Wschodzie. 

Wojownicy biorący udział w konflikcie syryjskim sięgają po Captagon, by zmniejszyć zmęczenie i zwiększyć swoją siłę bojową. Źródło: Ammar Safarjalani/Xinhua/IMAGO

Jak duży jest potencjał uzależnienia Captagonem?

Tabletka zawiera fenetylinę, syntetyczną amfetaminę, kofeinę i inne stymulanty. Captagon działa podobnie na układ nerwowy do amfetaminy. Jako psychostymulator może wywołać euforię, zwiększoną czujność oraz poprawę zdolności fizycznych i umysłowych. 

Jednak nadmierne spożycie niesie ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych i zaburzeń układu sercowo-naczyniowego. Ponadto Captagon może prowadzić do uzależnienia.

Duży problem polega na tym, że tabletki są zazwyczaj produkowane w nielegalnych laboratoriach i osoby ja produkujące często mają tylko niewielką wiedzę na temat narkotyku.

Skąd pochodzi Captagon?

W ciągu ostatnich 10 lat Syria stała się największym producentem i eksporterem Captagonu. Dla ekspertów kraj ten jest obecnie uważany za państwo narkotykowe Bliskiego Wschodu. Według oświadczenia brytyjskiego rządu, szacuje się, że około 80 procent światowej produkcji Captagonu ma miejsce w Syrii.

Po protestach Arabskiej Wiosny w 2011 roku popularność Captagonu w Syrii gałtownie wzrosła. Raporty śledcze dużych mediów, takich jak np. BBC, ujawniły, jak syryjski przemysł narkotykowy ułatwił produkcję Captagonu oraz jego przemyt dla handlarzy narkotyków.

Prezydent Syrii, Bashar al-Assad, zaprzecza, że jego rząd jest zaangażowany w handel narkotykami i czerpie z tego zyski.

Rząd prezydenta Bashar’a al-Assad'a zezwolił na nielegalną produkcję i eksport Captagonu. Źródło: FAYEZ NURELDINE/AFP via Getty Images

Ze względu na surowe międzynarodowe sankcje obowiązuje od wybuchu wojny domowej w Syrii w 2011 roku. Captagon stał się dla syryjskiego rądu głównym źródłem dochodów. Tylko w 2021 roku handel narkotykami związany z Captagonem w Syrii osiągnął szacowaną wartość 5,35 miliarda euro. 

Gdzie jest eksportowany Captagon?

Narkotyk trafia głównie do państw Zatoki Perskiej oraz sąsiednich Iraku i Jordanii. Często ukrywa się go w produktach spożywczych, takich jak zboża czy owoce.

Według raportów, nawet libańska organizacja Hisbollah, bliski sojusznik reżimu Assada, jest istotnym producentem tej substancji. Captagon stał się poważnym problemem dla wielu krajów Bliskiego Wschodu takich jak: Jordania, Arabia Saudyjska czy Zjednoczone Emiratu Arabskie.

Te sąsiednie kraje mają surowe przepisy antynarkotykowe, które przewidują surowe kary dla osób handlujących. Mimo to, Captagon wciąż jest w dużych ilościach przemycany z Syrii do Libanu. 

Poważnym graczem przeciwko nielegalnemu handlowi jest Jordania. Minister Spraw Zagranicznych tego kraju, Ayman Safadi, ogłosił w lipcu 2023 roku, że w ciągu ostatnich dwóch lat skonfiskowano ponad 65 milionów tabletek Captagonu. Jordańska armia, jak podają raporty, wydała rozkaz strzelania, by zabić (,,Shoot-to-kill") wzdłuż granicy. Także saudyjskie władze skonfiskowany w sierpniu 2022 roku ponad 46 milionów pigułek, które zostały przemycone w dostawie mąki przez suchy port w Rijadzie.

Gdzie rozprzestrzenia się Captagon?

Nie ma wiarygodnych statystyk dotyczących konsumpcji Captagonu. Władze nie wiedzą, jak szeroko narkotyk jest rozpowszechniony na świecie. Jednakże rosną obawy, że Captagon staje się coraz większym problemem także w europejskich krajach.

Aktualny raport Europejskiego Obserwatorium ds. Narkotyków i Narkomanii (EBDD) sugeruje, że Europa może stać się istotnym punktem przeładunkowym dla Captagonu. Ostatnia akcja policyjna w Niemczech potwierdza te doniesienia. Zgłaszają się pomiędzy 2018 a 2023 rokiem w państwach członkowskich UE skonfiskowano około 127 milionów tabletek (1,773 kilograma) tej substancji. Największe znalezisko, 84 miliony tabletek, miało miejsce w 2020 roku we włoskim Salerno.

Według doniesień, Captagon jest także produkowany w UE, głównie w nielegalnych laboratoriach w Holandii. Zazwyczaj narkotyk wytwarza się z proszku amfetaminy. Raport EBDD podkreśla potrzebę pilnych, skoordynowanych działań UE mających na celu zwalczanie produkcji Captagonu w Unii Europejskiej oraz zapobieganie wykorzystywania jako punku przesyłkowego Captagonu z Bliskiego Wschodu.