Norweska studentka otrzymała groźby śmierci po tym, jak została zidentyfikowana przez polski kanał propagandowy. Stoi za tym obywatel Szwecji

Źródło grafiki: Clapping Dog Media

Visegrad 24 łączy wiadomości, dezinformację i tzw. „ragebait” — treści mające na celu wzbudzenie oburzenia, często prezentowane z nacjonalistyczno-konserwatywnego punktu widzenia. Osoby związane z kanałem powiązane są z ruchem Donalda Trumpa oraz polską partią Prawo i Sprawiedliwość.

Kanał rozpoczął działalność na początku 2020 roku jako konto na Twitterze 
z wyraźnym poparciem dla Ukrainy. Według dziennikarza Johna Færsetha, Visegrad 24 nie tworzy własnych treści, lecz korzysta z materiałów wideo i zdjęć pochodzących z innych źródeł. Szczególną popularność zyskał dzięki materiałom z wojny rosyjsko-ukraińskiej. Kanał publikował również treści wprowadzające w błąd oraz kontrowersyjne nagrania, mające na celu wywołanie silnych emocji.

„Przynajmniej przez pierwszy rok były one również udostępniane przez uznanych dziennikarzy” — dodaje.

Færseth jest dziennikarzem i autorem, który pracował nad badaniem wpływu dezinformacji w Europie Środkowej i Wschodniej na świat.

Z czasem Visegrad 24 zaczął mieszać między relacjami informacyjnymi a fałszywymi wiadomościami oraz czystymi „ragebaitami”, pułapkami klikowymi mającymi na celu wywołanie silnych emocji.

„Śledziłem ich i retweetowałem stamtąd kilka rzeczy na początku rosyjskiej inwazji. Warto dodać, że w „mgławicy wojny” niestety pomyliłem ich z Visegrad Insight, poważną platformą medialną, którą znałem wcześniej” — mówi Færseth.

„Myślę, że nie jestem w tym odosobniony, a wybranie przez nich takiej nazwy jest celowe.”

Visegrad 24 od 2020 roku ustabilizował się jako największy anglojęzyczny kanał dla Europy Środkowej i Wschodniej, obecnie z kilkuset tysiącami obserwujących na X/Twitterze, Instagramie i TikToku.

Podczas jesiennej kampanii wyborczej w Polsce Visegrad 24 działał jako kanał propagandowy rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS), finansowany z budżetu państwowego Polski.

„To oczywiste, że Visegrad 24 chce wykorzystać swoje zasięgi do promowania własnej politycznej agendy, która jest skrajnie prawicowa i mocno reakcjonistyczna. Z tego, co wiem, niektórzy ukraińscy użytkownicy X  z tego samego powodu próbowali przed nimi ostrzec” — mówi John Færseth.

Teraz szwedzka gazeta Dagens ETC ujawnia powiązania między Visegrad 24, polską polityką a szwedzkimi prawicowymi populistami. Transit Magasin informuje o tym, jak Visegrad 24 wykorzystywało Norwegów jako pułapki klikowe.

Prawicowe populistyczne powiązania

Kanał działał początkowo za sprawą anonimowych użytkowników. Tożsamość osób zarządzających Visegrad 24 była trzymana w tajemnicy aż do jesieni 2022 roku, kiedy polska publikacja OKO.press ujawniła, kto stoi za tym przedsięwzięciem.

• Stefan Tompson, brytyjski specjalista PR. Przeprowadził się do Polski w 2014 roku. Od 2020 prowadzi kanał na YouTube poświęcony polskiej historii.
• Adam Starzyński, urodzony i wychowany w Skåne w Szwecji. Starzyński ma doświadczenie jako dziennikarz i pracował dla anglojęzycznego PolandDaily. Prowadził konto na Twitterze @BasedPoland, które zostało zamknięte 
  z powodu mowy nienawiści.

Zarówno Tompson, jak i Starzyński mają być związani z tzw. ruchem MEGA, informuje Visegrad Insight. MEGA to skrót od „Make Europe Great Again” (Uczyńmy Europę Wielką Ponownie). Ruch MEGA jest organizacją inspirowaną amerykańskim MAGA, czyli „Make America Great Again” Donalda Trumpa.

Szwedzki współzałożyciel kanału, według Dagens ETC, był honorowym gościem na konferencji narodowo-konserwatywnej Oikos w czerwcu 2023 roku.

Oikos został założony w 2020 roku przez Mattiasa Karlssona, byłego lidera grupy parlamentarnej Szwedzkich Demokratów (SD) w szwedzkim parlamencie.

Norweski akademik Asle Toje jest członkiem zarządu Oikos, co spotkało się 
z krytyką, jednak Toje w rozmowie z Morgenbladet zapewnił o swoim upewnieniu się, że Oikos nie jest projektem SD, zanim zgodził się zasiadać w zarządzie”.

Oskarżyciel w polskiej kampanii wyborczej

Wiele z postów opublikowanych przez Visegrad 24 jesienią 2023 roku to czysta dezinformacja. Migracja była straszakiem, który partia Prawo i Sprawiedliwość (PiS) wykorzystywała intensywnie w swojej kampanii wyborczej. Między innymi, Szwecja została przedstawiona jako przykład przestrogi, a Visegrad 24 opublikowało wpisy informujące, że rząd szwedzki wysłał armię do walki z przestępczością zorganizowaną.

Partia Prawo i Sprawiedliwość ostrzegała w swojej kampanii, że „Polska może stać się jak Szwecja”.

W wywiadzie dla polskiej gazety Rzeczpospolita jeden z założycieli kanału, Stefan Tompson, potwierdził, że celem Visegrad 24 jest stworzenie anglojęzycznego kanału o polskim, konserwatywnym fundamencie wartości.

Norwesko-polska historyczka, literaturoznawczyni i pisarka Nina Witoszek uważa, że polskie media serwują propagandę:

„PiS przejęło polityczną kontrolę nad telewizją i gazetami, które służą jako kanały propagandowe. Opozycja ma do dyspozycji tylko kilka marginalnych kanałów, media społecznościowe — i charyzmę liderów” — powiedziała w wywiadzie dla NTB.

Dagens ETC pisze, że Visegrad 24 jest jednym z najważniejszych kanałów propagandowych PiS.

Witoszek uważa, że kanał Visegrad 24 miał marginalny wpływ na jesienną kampanię wyborczą:

„Visegrad 24 to konserwatywna grupa, która jest zwolennikiem Orbana i Trumpa. Ich wiadomości – prawdziwe lub fałszywe – są anonimowe, ale były często cytowane w konserwatywnej prasie” — mówi Witoszek w wywiadzie dla Transit Magasin.

„Mogę się mylić, ale prawdopodobnie miały one wpływ na jesienną kampanię wyborczą w Polsce. Dla wielu Polaków Visegrad to przestarzały pomysł” — dodaje.

Na prywatnym koncie Adama Starzyńskiego na TikToku pojawiają się wielokrotne ataki na aktywistkę klimatyczną Gretę Thunberg, którą uważa za propagatorkę radykalnej lewicowej ideologii.

Visegrad 24 jest częściowo finansowane z funduszy państwowych. Gazeta Wirtualna Polska ujawniła, jak premier Mateusz Morawiecki – z partii Prawo i Sprawiedliwość – w październiku 2022 roku zatwierdził fundusze na rzecz państwowej fundacji. 
W związku z tym przyznano 1,4 miliona złotych, czyli około 3,7 miliona NOK, na Visegrad 24.

Wiadomości, fałszywe wiadomości i „ragebaits”

Kanał profiluje mieszankę wiadomości, fałszywych informacji oraz postów, które zdają się być celowo stworzone jako „ragebaits”, czyli wpisy mające na celu wywołanie oburzenia lub wzbudzenie gniewu wśród odbiorców.

Szczególne kontrowersje wybuchły w fińskiej polityce, gdy Visegrad 24 opublikowało wideo przedstawiające premier Finlandii Sannę Marin, która tańczyła z przyjaciółmi na imprezie w sierpniu 2022 roku, zgodnie z doniesieniami portalu Visegrad Insight.

Źródło wideo jest nadal nieznane. Jednak Visegrad 24 miało być pierwszym, który opublikował to nagranie, a jego ujawnienie przez kanał wywołało międzynarodowe reakcje i kryzys polityczny w Finlandii. Kryzys ten wybuchł około trzech miesięcy po tym, jak Finlandia złożyła wniosek o członkostwo w NATO.

OKO.press donosi o innych przypadkach fałszywych informacji, które miały swoje źródło w Visegrad 24, w tym również, że aktor Leonardo DiCaprio miał przekazać 10 milionów USD na rzecz Ukrainy oraz że polscy politycy poparli pomysł utworzenia polsko-ukraińskiej unii.

Norweska kobieta nękana po poście Visegrad

Transit Magasin informuje także o tym, jak Norwegowie zostali dotknięci przez kanał.

Norweżka Marie Andersen padła ofiarą brutalnego nękania i otrzymała groźby po pro-palestyńskiej demonstracji w Warszawie, w Polsce. Trzymała wtedy plakat symbolizujący izraelską flagę wrzucaną do kosza na śmieci.

To właśnie Visegrad 24 21 października zidentyfikowało ją, ujawniając jej pełne nazwisko, miejsce nauki, a także informacje o jej mężu. Jej profil na Facebooku oraz zdjęcie męża również zostały opublikowane. Wszystko to zostało udostępnione na platformie X/Twitter przez kanał Visegrad 24.

Aktualny post został obejrzany 14 milionów razy

„Zostałam źle zrozumiana przez media i z tego powodu otrzymałam zarówno groźby śmierci, gwałtu, jak i poważne nękanie seksualne. Moja rodzina i przyjaciele także byli nękani” — powiedziała Marie Andersen w rozmowie telefonicznej z TV2.

TV2 przekazało post z X/Visegrad24 w swoim artykule, w którym omawia nękanie Andersen.

Norweska pielęgniarka zidentyfikowana

10 października NRK opublikowało artykuł o pielęgniarce ze szpitala w Ålesund, która miała wyrazić poparcie dla ataku Hamasu z 7 października. Na Instagramie opublikowała oświadczenie popierające Hamas, wyrażając nadzieję, że Hamas „oczyści Palestynę z tych syjonistycznych psów”.

Na zdjęciu pokazuje tatuaż na ramieniu, na którym widnieje napis Hamas, zapisany dużymi literami. Zdjęcie zostało zrobione w szpitalu.

Gazeta Møre poinformowała, że Helse Møre og Romsdal wszczęło postępowanie w sprawie. Gazety Sunnmørsposten oraz Avisa Møre opublikowały artykuły na ten temat. Pielęgniarka przeprosiła w lokalnej prasie za post na Instagramie i powiedziała, że wycofa się z dyżurów w szpitalu.

Tego samego dnia, 10 października, Document.no opublikowało artykuł z pełną identyfikacją pielęgniarki, zawierający jej imię, wiek oraz nazwiska jej krewnych.

2 listopada Visegrad 24 opublikowało kolaż zdjęć pielęgniarki oraz jej danych pracowniczych ze szpitala. Zdjęcie opublikowane przez Visegrad 24 jest dokładnie tym samym kolażem zdjęć, który opublikowało Document.no 10 października. Nawet podpis pod zdjęciem z artykułu Document, który jest w języku norweskim, został opublikowany przez Visegrad 24. Na tę chwilę post ma 1 milion wyświetleń.

Nettavisen i ABC Nyheter

Również Nettavisen i ABC Nyheter cytowały Visegrad 24.

9 października Nettavisen opublikowało post z Visegrad 24, w którym zidentyfikowano Shani Louk, która została zabita podczas masakry 7 października w Izraelu. Visegrad 24 opublikowało jej imię, wiek oraz zdjęcie dziewczyny, którą zabili żołnierze Hamasu.

Visegrad 24 było również jednym z pierwszych, które opublikowało wideo matki Shani Louk, która w tym czasie poszukiwała informacji o swojej córce. Wideo opublikowane przez Visegrad zawierało również szczegółowe zdjęcie paszportu Shani Louk, które zostało wstawione do filmu na Twitterze.

ABC Nyheter, podobnie jak TV2, opublikowało zrzut ekranu z Visegrad 24 w swoim artykule o Marie Andersen.

FAKTY: Visegrad i Grupa Visegradzka

Termin Visegrad odnosi się do Grupy Wyszehradzkiej, która jest organizacją współpracy rządów Polski, Słowacji, Czech i Węgier.

Początkowo grupa była nieformalną grupą koordynacyjną między Polską, Czechosłowacją i Węgrami, opartą na tzw. Deklaracji Wyszehradzkiej z 15 lutego 1991 roku.

Transit Magasin przedstawił informacje o Visegrad 24 ABC Nyheter i Nettavisen, ale nie otrzymał odpowiedzi.