Oto dlaczego Księżyc staje się czerwony i kiedy wydarzy się to ponownie

Zdjęcie: Google Images

A zdarza się, że całkiem nas zaskakuje, jak wtedy, gdy przybiera niepokojący czerwony kolor. Wygląda to jak biblijny znak albo zwiastun katastrofy, ale bez obaw — za tzw. krwawym Księżycem stoi całkiem logiczne (i nie takie straszne) wyjaśnienie naukowe.

Ale czym dokładnie jest krwawy Księżyc i dlaczego zmienia kolor na czerwony? Zapytaliśmy dwóch ekspertów z dziedziny astronomii, by wyjaśnili ten księżycowy fenomen. Poniżej znajdziesz wszystkie szczegóły, ciekawostki oraz informację, kiedy możesz zobaczyć to rzadkie zjawisko.

Kiedy Księżyc staje się czerwony?

Księżyc zmienia kolor na czerwony tylko podczas całkowitego zaćmienia Księżyca, kiedy Słońce, Ziemia i Księżyc ustawiają się niemal w jednej linii, a Księżyc w całości znajduje się w cieniu Ziemi. Właśnie wtedy pojawia się zjawisko znane jako krwawy Księżyc.

Takie zaćmienia nie są częste — średnio zdarzają się od jednego do trzech razy w roku, ale są lata, w których nie ma ani jednego. Ostatnie całkowite zaćmienie widoczne w USA miało miejsce w marcu 2025 roku, a poprzednie — w 2022 roku.

Dlaczego Księżyc staje się czerwony?

„To, że cień Ziemi ma kolor, może wydawać się dziwne — przecież Ziemia blokuje światło. I rzeczywiście tak jest, ale winowajcą jest nasza atmosfera” - wyjaśnia dr Jillian Bornak, wykładowczyni fizyki i astronomii na Uniwersytecie Toledo.

Czas na krótką (i przystępną) lekcję fizyki. Jak uczono nas w szkole, powietrze może załamywać (refraktować) światło. W przypadku całkowitego zaćmienia Księżyca część światła ze wschodu i zachodu Słońca ulega załamaniu w atmosferze i trafia do cienia Ziemi, czyli tzw. umbry, gdzie w tym czasie znajduje się Księżyc.

Kolejna ważna rzecz: światło słoneczne składa się z fal o różnych kolorach. Fale niebieskie (krótkie) są łatwo rozpraszane, ale czerwone — dłuższe — mogą przebywać znacznie dalsze odległości. „Tylko najgłębsze odcienie czerwieni i pomarańczowego są w stanie przedostać się przez atmosferę do cienia bez rozproszenia” - mówi Bornak. „Można powiedzieć, że cień Ziemi zawsze zawiera cząstkę wszystkich wschodów i zachodów Słońca, które dzieją się równocześnie na całym globie.”

Gdy to czerwone światło dociera do Księżyca znajdującego się w umbrze, Księżyc przybiera czerwoną barwę — i tak powstaje krwawy Księżyc!

Jak bardzo czerwony robi się krwawy Księżyc?
Kolor podczas całkowitego zaćmienia Księżyca jest zazwyczaj bardziej ciemnopomarańczowy niż krwistoczerwony. Co ciekawe, dokładny odcień różni się przy każdym zaćmieniu, ponieważ atmosfera Ziemi za każdym razem ma nieco inne właściwości. „Ta zmienność koloru daje naukowcom możliwość poznania stanu atmosfery Ziemi jako swoistego 'migawki' podczas każdego zaćmienia” - mówi dr Jillian Bornak. Czynniki takie jak zanieczyszczenie powietrza, chmury, pył czy cząstki z erupcji wulkanicznych mogą wpływać na odcień Księżyca, wyjaśnia Brian Lada, meteorolog i ekspert ds. astronomii z AccuWeather.

Kiedy będzie następny krwawy Księżyc?
Najbliższe zaćmienie Księżyca z efektem krwawego Księżyca nastąpi 7 września 2025 roku, ale będzie widoczne tylko w Azji, Australii oraz części Europy i Afryki. Kolejny krwawy Księżyc widoczny z USA pojawi się dopiero we wtorek, 3 marca 2026 roku. A potem trzeba będzie czekać aż do 26 czerwca 2029 roku!

Warto też zaznaczyć, że marcowe zaćmienie w 2025 roku trwało ponad godzinę, co zwiększyło szanse na jego zobaczenie, mówi Lada. Ale czasem trwa tylko kilka minut. Wniosek: ustaw budzik na dokładny moment zaćmienia i szybko wyjdź na zewnątrz!

Jak zobaczyć krwawy Księżyc?
Według NASA, nie potrzebujesz żadnego specjalnego sprzętu, aby zobaczyć krwawy Księżyc. Jedynym problemem mogą być… chmury. „Podczas całkowitego zaćmienia Słońca w 2024 roku kluczowa była bezchmurna pogoda, bo główne zjawisko trwało tylko kilka chwil” - przypomina Lada. Zaćmienie w marcu 2025 roku trwało 65 minut, więc nawet jeśli noc nie była idealnie pogodna, wystarczyło poczekać na chwilową przerwę w chmurach. A jeśli pogoda nie dopisze? „Zawsze zostaje transmisja online” - dodaje Lada.

Czym jest Robaczywy Księżyc — i czy to prawda, że marcowe zaćmienie 2025 było właśnie nim?
„Robaczywy Księżyc” to po prostu określenie dla pełni Księżyca przypadającej w marcu, tłumaczy Lada. Nazwa ma związek z wiosenną aurą. „Gdy temperatury rosną i ziemia mięknie, zaczynają się pojawiać robaki, szczególnie po wiosennych deszczach”.
Tak więc 13 i 14 marca 2025 roku mieliśmy zarówno krwawy Księżyc, jak i robaczywy Księżyc – choć nie był to Superksiężyc. Cóż, nie można mieć wszystkiego!

Czy wkrótce będzie zaćmienie Słońca?
Według NASA, zaćmienia zawsze występują parami — częściowe zaćmienie Słońca pojawia się kilka tygodni przed lub po zaćmieniu Księżyca.
Kto by pomyślał!