Oto powód powodzi

Heidelberg (Badenia-Wirtembergia). Zdjęcie: DANIEL ROLAND/AFP
Czy opady były szczególnie intensywne?

„To coś wyjątkowego, ale nie całkowicie nadzwyczajnego”, mówi ekspert ds. klimatu Thomas Deutschländer z niemieckiej agencji rządowej ds. pogody (DWD). Na 20–30 stacjach w południowych Niemczech DWD zmierzyło tyle opadów, ile spada tylko co 50 lub 100 lat. Można zatem mówić o opadach zdarzających się raz na sto lat, szczególnie w okolicach Augsburga. Dane są jednak nadal wstępne.

Dlaczego tyle pada?

Jest to spowodowane szczególną sytuacją pogodową, zwaną jako „Vb” i czytaną jako „pięć B”. „Kiedy do tego dochodzi, zwykle jest to gwałtowne” – mówi Kevin Sieck z niemieckiego Climate Service Center (Gerics) w Hamburgu.

Chodzi o niż, który tworzy się nad Morzem Śródziemnym i następnie przesuwa się na wschód wokół Alp. W rezultacie we wschodnich i południowych Niemczech mogą zdarzać się intensywne opady deszczu. „Tym razem północny wiatr znad obszaru niskiego ciśnienia zepchnął masy chmur w stronę Alp. To zwiększyło opady”, mówi meteorolog z Gerics.

Czy tak właśnie doszło do powodzi na przełomie roku?

Nie, wtedy chodziło o niże, które przechodziły nad Atlantykiem. Fred Hattermann z Poczdamskiego Instytutu Badań nad Wpływem Klimatu (PIK) mówi: „Wtedy jeden niż następował po drugim i prowadził do ulewnych opadów”.

Naukowcy wyjaśniają jednak, że warunki pogodowe Vb, takie jak te, których obecnie doświadczamy, były również odpowiedzialne za inne poważne powodzie w Niemczech. Przypominają one powódź stulecia nad Łabą w 2002 roku, najkosztowniejszą klęskę żywiołową w historii Niemiec. Do poważnych powodzi w 2013 roku również przyczyniły się podobne warunki pogodowe.

Co zmiany klimatyczne mają wspólnego z powodziami?

„Trudno powiązać pojedyncze wydarzenie ze zmianą klimatu”, mówi Hattermann, badacz PIK. Ale: Eksperci z PIK jak i World Weather Attribution uważają, że ekstremalne opady deszczu stały się częstsze i intensywniejsze z powodu zmian klimatycznych. Dotyczy to szczególnie Europy. W rezultacie powodzie prawdopodobnie stałyby się częstsze i poważniejsze. Inni eksperci, tacy jak DWD, są bardziej ostrożni. Jak dotąd dane pokazały jedynie trendy, ale nie są one jeszcze statystycznie wiarygodne, twierdzi ekspert ds. klimatu z DWD, Deutschländer.

Co jest zdecydowanie jasne: cieplejsze powietrze może wchłonąć więcej wilgoci niż zimniejsze. „Gdzie więcej wody się zmieści, tam więcej wody może spaść. Dlatego zwracamy uwagę na ciepłą wodę”, mówi Deutschländer.

Powietrze cieplejsze o jeden stopień może wchłonąć o siedem procent więcej wody, co oznacza, że zdolność atmosfery do zatrzymywania wody znacznie wzrasta wraz z globalną zmianą klimatu. W Adriatyku, gdzie utworzył się obszar niskiego ciśnienia, woda Morza Śródziemnego jest obecnie o około dwa stopnie cieplejsza niż normalnie o tej porze roku. „Następnie, to ciepłe, wilgotne powietrze przeniosło się do nas”, mówi hydrolog Hattermann.

Czy musimy przygotować się na większe opady w przyszłości?

Nawet dość ostrożny ekspert DWD twierdzi: „Ze względu na to, że w chmurach może zmieścić się więcej wilgoci, powiedziałbym: Powinniśmy zakładać, że tak się stanie”.

Hattermann z PIK podkreśla, że deszcze te nie opadają równomiernie – zależy to od tego, jak globalne wiatry rozprowadzają opady. W wielu regionach ze względu na zmiany klimatyczne występują również poważniejsze susze trwające od dłuższego czasu.

Teraz, kiedy pada deszcz, często jest on bardziej intensywny. „Opady, które obserwujemy zwłaszcza latem, to częściej opady ulewne” – wyjaśnia badacz PIK. Potem znowu będą dłuższe okresy bez opadów. „Z drugiej strony piękne deszcze lądowe, które pozwalają naturze głęboko oddychać, stały się rzadsze”.