Pandemia stworzyła nowe formy ekstremizmu

Osoby krytyczne wobec decyzji rządowych dotyczących ograniczeń społecznych i promowania szczepień szukały wsparcia zarówno online, na różnego rodzaju platformach internetowych, jak i poprzez uczestnictwo w manifestacjach na ulicach. W rezultacie, idee i własność intelektualna, które wcześniej były przypisane bardziej skrajnym grupom, mogły swobodnie krążyć w przestrzeni publicznej. Zdjęcie: Shutterstock, NTB.

Badania przeprowadzone na skalę międzynarodową oraz w Norwegii potwierdzają, że pandemia spowodowała powstanie nowych odmian ekstremizmu.

Osoby, które były krytyczne wobec decyzji rządowych dotyczących ograniczeń społecznych i promowania szczepień, zaczęły poszukiwać wsparcia zarówno na platformach internetowych, jak i poprzez udział w demonstracjach na ulicach. W wyniku tego, intelektualna własność oraz idee, które dawniej były związane głównie z radykalnymi grupami, mogły swobodnie krążyć między jednostkami o różnych przekonaniach ideologicznych.

Terroryzm baru sałatkowego

Określenie "terroryzmu w barach sałatkowych" odnosi się do sposobu, w jaki jednostki i grupy adaptują ideologie polityczne oraz metody ataków, które wcześniej były związane z różnymi nurtami ideologicznymi.

 Brak zaufania do władz państwowych, który charakteryzuje te nowe formy ekstremizmu, ma różnorodne podłoże. Niemniej jednak centralnym punktem tych przekonań jest często sformułowanie, że światem rządzą zdeprawowane elity, kontrolujące społeczeństwo, media i instytucje władzy. Choć wielu zwolenników tych idei niekoniecznie jest przeciwnych demokracji, często odrzucają oni tzw. elity i rozważają alternatywne modele polityczne.

Te idee nie ograniczają się jedynie do Stanów Zjednoczonych, gdzie doprowadziły do zamieszek w Kapitolu. Można je także odnaleźć w Europie. Na przykład, holenderskie organy bezpieczeństwa szacują, że w kraju istnieje około 100 000 osób, które wierzą w istnienie zdeprawowanej elity.

Podstawy dla konkretnych planów terrorystycznych

Idee te wyrażają się także w formie konkretnych planów terrorystycznych w Europie. Dochodzi do tego fakt, że zaobserwowano, że inne kraje próbują jeszcze bardziej radykalizować osoby o i tak już ekstremalnym światopoglądzie. Na przykład, gdy kilku Norwegów otrzymało SMS-y nawołujące ich do przeprowadzenia ataków terrorystycznych z powodu spalenia Koranu. W ocenie PST celem było spowodowanie podziałów w norweskim społeczeństwie.

Międzynarodowe badania wykazały, że nowa forma ekstremizmu stanowi nowy rodzaj wyzwania w zakresie zapobiegania, ponieważ wyznawcy pochodzą z różnych środowisk, są w różnym wieku i pochodzą z różnych środowisk ideologicznych. Większość osób popierających tę ideologię nie ucieknie się do brutalnych działań, ale idee te mogą potencjalnie radykalizować jednostki, które są skłonne uciec się do przemocy również w Norwegii – co opisuje również Komisja ds. Ekstremizmu.

Gdzie jest limit?

Niemniej jednak pytanie, kiedy jako społeczeństwo chcemy, aby władze interweniowały przeciwko temu zagrożeniu, pozostaje bez odpowiedzi. Czy granica radykalizacji przekracza tę granicę, gdy odwiedziłeś ekstremistyczną stronę internetową, omawiałeś takie pomysły z innymi osobami lub gdy planujesz brutalny atak? I gdzie jest granica między uzasadnioną krytyką a ekstremizmem w społeczeństwie demokratycznym, w którym jednostki oczekują możliwości korzystania ze swojego prawa do krytykowania zarówno władz, jak i siebie nawzajem.

Unikając dyskusji na temat tego, w jaki sposób nowa forma ekstremizmu stawia wyzwanie przed norweskim modelem prewencji, Komisja ds. Ekstremizmu unika istotnych rozmów na temat tego, co uznaje się za adekwatne działania prewencyjne wobec ekstremizmu.