Plan Wielkiej Brytanii dotyczący przekazania Wysp Czagos ma zostać zrealizowany pomimo nakazu sądowego w ostatniej chwili

Zdjęcie: Na wyspach tych znajduje się baza wojskowa Diego Garcia, którą Wielka Brytania dzierżawi od Stanów Zjednoczonych / Źródło: Reuters

Premier Keir Starmer zamierza zwrócić wyspy afrykańskiemu państwu, zachowując jednocześnie kontrolę nad amerykańsko-brytyjską bazą wojskową Diego Garcia, a umowa ma zostać sfinalizowana w czwartek.

Nastąpiło to po tym, jak sędzia Sądu Najwyższego na krótko zablokował ten ruch w orzeczeniu wydanym o godzinie 2:00 czasu lokalnego (21:00 czasu wschodniego w środę). Umowę zakwestionowały Bernadette Dugasse i Bertrice Pompe, mieszkanki Czagos mieszkające w Wielkiej Brytanii, które sprzeciwiły się umowie z powodów związanych z prawami człowieka.

Negocjacje Wielkiej Brytanii z Mauritiusem w sprawie Wysp Czagos były zawiłe i kontrowersyjne.

Rząd Starmera ogłosił plany sprzedaży wysp temu wschodnioafrykańskiemu państwu wkrótce po objęciu urzędu w zeszłym roku, przedstawiając to jako długo oczekiwane rozwiązanie porozumienia z czasów kolonialnych, które stanowiło dylemat etyczny i prawny.

Oczekuje się, że Londyn zapłaci miliardy funtów, aby sfinalizować umowę, a Mauritius jest w dużym stopniu zależny od importu z Chin, co wzbudziło obawy dotyczące bezpieczeństwa narodowego po obu stronach Atlantyku.

Grant Shapps, były konserwatywny minister obrony, powiedział CNN na początku tego roku, że plan jest „szalony”.

„(Chiny) wykorzystają terytorium, aby rozszerzyć swoje wpływy. Będą szpiegować”, powiedział Shapps CNN. „W brytyjskich bazach wojskowych dzieje się wiele delikatnych rzeczy. Więc nie chcesz być otoczony przez potencjalnych przeciwników”.

Krytycy umowy otrzymali mało prawdopodobną nadzieję zaledwie kilka godzin przed jej zakończeniem, ponieważ tymczasowy nakaz pozostawił plany w zawieszeniu.

Podczas pełnej rozprawy w czwartek rano prawnik Foreign Office powiedział sądowi: „Moje instrukcje od Numeru 10 są takie, że potrzebujemy decyzji do godziny 13:00 dzisiaj, jeśli mamy podpisać to dzisiaj, wszyscy są gotowi”, według agencji prasowej PA Media, która była obecna na sali sądowej.

Prawnik argumentował, że umowa zapewnia „oczywiste” korzyści dla interesów bezpieczeństwa narodowego Wielkiej Brytanii i USA. „Diego Garcia to niezbędna i niezwykle ważna baza, z której Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, bardzo często wspólnie, działają, dlatego zachowanie tego obiektu ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego Wielkiej Brytanii” powiedział.

Dugasse i Pompe skrytykowali tymczasem rząd za negocjacje w sprawie przyszłości wysp bez konsultacji z wygnaną społecznością Czagosów.

 W zeszłym roku Pompe, który mieszka w Londynie, powiedział BBC: „Chciałbym tam wrócić… Chciałbym tam pojechać na dłużej niż tydzień… Wielka Brytania to nie mój kraj, ale muszę tu być, żeby spróbować wrócić tam, gdzie należę”.

Wielka Brytania kontroluje ten region od 1814 roku, a w 1965 roku oddzieliła Wyspy Czagos od Mauritiusa, zanim ta dawna kolonia uzyskała niepodległość. Londyn zachował kontrolę nad archipelagiem i zmienił jego nazwę na Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego.

Następnie eksmitowała prawie 2000 mieszkańców na Mauritius i Seszele, aby stworzyć miejsce na bazę lotniczą na największej wyspie, Diego Garcia, którą wydzierżawiła Stanom Zjednoczonym. Ta tajna baza jest ważna dla interesów Waszyngtonu, zapewniając mu znaczącą obecność militarną na Oceanie Indyjskim.

Jednak jej przyszłość została rzucona w niepewność w 2019 r., kiedy Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) orzekł, że Wielka Brytania powinna zwrócić wyspy „tak szybko, jak to możliwe”, aby mogły zostać zdekolonizowane „w sposób zgodny z prawem narodów do samostanowienia”. Orzeczenie to miało charakter doradczy, ale zostało poparte przytłaczającą większością głosów przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.