Rośliny pamiętają stres, którego doświadczyły jako nasiona.

Rośliny pamiętają stres, którego doświadczyły jako nasiona.

Nawet bez mózgu rośliny pamiętają rzeczy, których doświadczyły jako małe nasiona.

Rośliny nie mają takiej pamięci jak my, ludzie, ale mimo to są w stanie pamiętać. Jako że, w przeciwieństwie do nas, nie mają mózgu, muszą to robić w inny sposób. Ich pamięć mieści się w komórkach – i sprawia, że lepiej radzą sobie ze stresem.

Układ odpornościowy roślin

Zarówno rośliny, jak i ludzie, mają pamięć komórkową. My zawdzięczamy ją naszemu układowi odpornościowemu. Jeśli ktoś chorował na ospę wietrzną, lub był szczepiony przeciwko jakiejś chorobie, jego ciało to pamięta. Następnym razem, gdy zachoruje, jego ciało będzie wiedzieć, jak zareagować. Mniej więcej tak samo jest w przypadku roślin.

Rośliny poddawane stresowi

„Dzięki eksperymentom, w których rośliny poddano stresowi, naukowcy odkryli, że gdy następnym razem przeżywają one stres, lepiej go znoszą. To, co jest stresem dla jednej rośliny, nie musi jednak być nim dla innej” – mówi Jorunn Elisabeth Olsen, badająca rośliny i stres na Norweskim Uniwersytecie Przyrodniczym (NMBU).

Przykładowymi rodzajami stresu są susza i zimno. Niektóre rośliny tolerują je lepiej, niż inne – rośliny w Norwegii tolerują zimno lepiej, niż w cieplejszych krajach. „W Norwegii rośnie wiele roślin, które są naturalnie mocniejsze, bo żyjemy na obszarze, na którym występują przymrozki. W porównaniu na przykład do ogórka, pochodzącego z terenów, gdzie nie występują tak mroźne zimy, można więc powiedzieć, że są słabeuszami. Nasze rośliny są bardzo odporne na niskie temperatury”.

Pamiętają, odkąd były nasionem

Aby zbadać, jak daleko wstecz sięga pamięć roślin, naukowcy pobrali ich nasiona z różnych części Norwegii. W ten sposób dowiedzieli się, że rośliny pamiętają klimat, który panował, gdy były nasionami. „Naukowcy odkryli to, pobierając nasiona drzew rosnących w różnych miejscach, położonych na przykład wysoko nad morzem lub daleko na północy. Takie nasiona zestawili z tymi z południowej Norwegii i zobaczyli, że nasiona z północy lub znad morza były mocniejsze, niż rośliny z południa”. Olsen mówi, że to zjawisko jest dobre, ponieważ tworzy większą różnorodność.

Stres może być dobry

Stres może czynić rośliny silniejszymi, tak długo, jak nie ma go za dużo. Można to nawet przetestować na roślinach, które mamy w domu. „Jeśli masz sąsiada, który często podlewa kwiaty, podczas gdy ty podlewasz je rzadko, a obydwoje macie takie same rośliny, możesz przeprowadzić eksperyment. Zobaczysz wtedy, że jeżeli wyjedziecie na wakacje, roślina sąsiada umrze pierwsza, ponieważ nie jest przyzwyczajona do stresu i nie zdobyła żadnej ochrony”. Rośliny będą jednak wyglądać nieco inaczej. Roślina, która dostaje dużo wody i substancji odżywczych będzie miała więcej liści i będą one mocniejsze.

Stres może też być śmiertelny

Stresu może też być za dużo dla rośliny i może się wtedy okazać, że nie przeżyje. „Rodzaj stresu, który jest śmiertelny, to ekstremalne susze. Latem 2018 roku mieliśmy do czynienia z suszą, która sprawiła, że nie wyrosły zboża. Pomimo to, niektóre chwasty, na przykład chwastnica jednostronna, poradziły sobie zaskakująco dobrze. Stało się tak dlatego, że są dużo lepiej przystosowane do suszy – ich układ odpornościowy toleruje więcej.

Czasami nie wystarczy samo to, że rośliny wiedzą, jak radzić sobie ze stresem. Nowe wyzwania rzucają też zmiany klimatyczne. „Zmiany klimatyczne powodują, że trafiają do nas gatunki z południa – gatunki, które zazwyczaj żyją w cieplejszych warunkach, mogą przemieszczać się dalej na północ. Tworzy to więcej konkurencji między roślinami. Nie wystarczy więc samo to, że rośliny wiedzą, jak radzić sobie ze stresem. Muszą też umieć konkurować z innymi roślinami.