Schronisko w Delhi, gdzie czternastu mieszkańców zmarło okazało się oczywistą katastrofą

Zdjęcie: DENNY MÜLLER, UNSPLASH

Jest to ostatnia z takich tragedii na tle światowym. Ostrzeżenia o tym miejscu, największym w północnych Indiach, które dotyczyły niewystarczającej liczby pracowników, niehigienicznych warunkach do życia, nigdy nie zostały w pełni zaadresowane. W skutku, doprowadziło to do zgonów przez: niewydolność oddechową, gruźlicę płuc, grypę żołądkową, zaburzenia układu nerwowego czy niedożywienie. Sprawą zajmuje się Sąd Najwyższy w Delhi.

New Delhi: W lipcu 2024, czternastu niepoczytalnych zmarło w Asha Kiran w New Delhi. Do zmarłych należy: osiem kobiet, pięciu mężczyzn oraz nieletni. 

W raporcie przedłożonym przez Szefa Rządu Stanowego w Indiach – Arvinda Kejriwala z dnia 7 sierpnia 2024 roku do Sądu Najwyższego zostały przytoczone różne przyczyny śmierci pacjentów: niewydolność oddechową ,gruźlicę płuc, grypę żołądkową, zaburzenia układu nerwowego czy niedożywienie. W dokumencie znalazła się również uwaga na temat jednego psychiatry, odpowiedzialnego za około tysiąc pacjentów. Pomimo trzech wolnych etatów, mieszkańcy nie mieli dostępu do pomocy psychologicznej. Nie było żadnego dostępnego psychologa dziecięcego dla dwustu dzieci, a samo schronisko mieściło aż o połowę więcej osób, niż miało na to miejsce. Raport został zasugerowany przez opinię publiczną, przedłożony przez NGO Samadhan Abhiyan w sierpniu 2024. Sprawozdanie miało polegać na dochodzeniu przyczyn śmierci w Asha Kiran oraz kontroli wszystkich schronisk prowadzonych przez rząd New Delhi. 

Na przestrzeni ostatnich dwunastu lat, raporty jak i nakazy sądowe odkryły wiele problemów z zarządzaniem obiektu, jednak nie odbyła się dalsza droga, aby je rozwiązać. Niedogodności takie jak: niefiltrowana woda, jedzenie pozbawione wartości czy zatłoczone pokoje uprzykrzały życie pacjentom. W momencie, w którym informacja na temat śmierci mieszkańców ujrzała światło dzienne, politycy, m.in. wicegubernator i była ministra finansów Atishi Marlena Singh, wniosła o rozpoczęcie śledztwa. Sprawą zajęła się komisja do spraw kobiet, która odwiedziła schronisko, gdy komisja do spraw praw ludzkich zajęła się zbieraniem danych dotyczących zdarzenia. Asha Kiran znajdowało się pod ścisłą obserwacją w przeszłości, z powodu podejrzanej ilości zgonów na przestrzeni krótkiego czasu w latach 2009 czy 2017

Historia zaniedbań

Schronisko Asha Kiran zostało uruchomione w 1989 roku, jako jedyne w tamtym czasie schronisko prowadzone przez rząd dla niepoczytalnych w północnych Indiach. Aktualnie, Ministerstwo ds. Opieki Społecznej prowadzi sześć takich miejsc w New Delhi. Cztery z nich należą do kompleksu Asha Kiran – jedno dla dzieci, jedno dla dorosłych mężczyzn oraz dwa dla dorosłych kobiet. Dodatkowo prowadzone są dwa partnerskie schroniska: Asha Deep Home dla niepoczytalnych mężczyzn i Asha Jyoti Home dla kobiet. W 2009 nastąpiło dwanaście zgonów, prawdopodobnie z przyczyn zaniedbania podstawowych potrzeb pacjentów, np. niedostarczenia im ciepłych ubrań. Komisja stworzona przez Ministerstwo zadecydowała o przeniesieniu mieszkańców do innych schronisk. W 2011, śmierci zostały przypisane do niepoprawnego traktowania pacjentów, niedostarczenia usług medycznych, braku opiekunów, przeludnienia, złej diety czy braku odpowiedniego ubioru. Pojawiła się również wzmianka o przemocy stosowanej wobec pacjentów, szczególnie kobiet. W odpowiedzi, indyjski rząd zaproponował zatrudnienie dziewięćdziesięciu czterech opiekunek, które miały na bieżąco sugerować rozwiązania problemów oraz prowadzenia szkoleń dla pracowników. Sąd Najwyższy przystał na propozycję i zamknął sprawę. 

W 2015 roku, Generał ds. Kontroli w Indiach dowiedział się, że w kompleksie znajduje się aż tysiąc pacjentów, mimo trzystu pięćdziesięciu miejsc. Sprawozdanie również ukazało, że tylko dwieście piętnaście z dwustu trzydziestu etatów przyznanych przez rząd, jest zapełnionych. Nie było również żadnego dietetyka, który nadzorował jakość i ilość sporządzanego dla pacjentów jedzenia. Pomimo powiązanego z sytuacją raportu Narodowej Komisji ds. Ochrony Praw Dzieci i Delhijskiej Komisji ds. Ochrony Praw Dzieci, które wymieniało niedożywienie oraz problemy skórne jako jedne z problemów, sytuacja nie zmieniła się. Sprawozdanie z 2015 roku przeprowadzone przez TISS, potwierdziło przypuszczenia o przeludnieniu. Zauważyli również, że pracownicy nie są odpowiednio wyszkoleni do zajmowania się pacjentami z niepełnosprawnościami. Tak samo na terenie placówki nie znajdowała się żadna jednostka medyczna, a doktor był dostępny jedynie przez parę godzin raz w tygodniu. Była polityk DCW – Swati Maliwal po wizycie w ośrodku oskarżyła schronisko o ogromne naruszenie praw człowieka. Maliwal zaznaczyła, że widziała cztery kobiety dzielące jedno łóżko, brak wystarczającej ilości nakryć dla pacjentów, a przez brak wózków inwalidzkich kobiety i dzieci były zmuszone czołgać się po podłodze. DCW potwierdziło, że na terenie znajdował się tylko jeden psychiatra, a kobiety nie miały zapewnionych odpowiednich środków sanitarnych. ,,Komisja widziała nagrania z kamer, na których można było zobaczyć kobiety chodzące nago”. 

W 2019 roku, rząd New Delhi rozpoczął projekt Koshish, nadzorowany przez TISS. Zadaniem narzędzia było przeprowadzanie sprawozdań społecznych w schroniskach. Raporty ukazały wyznania pacjentów dotyczących przemocy stosowanej wobec nich, bicia, zamykania ich i niedostarczania jedzenia jako kilka z form kar za okazane nieposłuszeństwo. Również żaden z pacjentów nie otrzymał potrzebnej im pomocy psychologicznej. Rok przed tragedią w 2024 roku, główny lekarz wojskowy – Jyoti Singh, ostrzegała Asha Kiran minimum osiem razy. Singh zaznaczała, że zranienia wśród pacjentek były zgłaszane często, a pacjentami nie opiekowano się w odpowiedni sposób. Lekarka zauważyła, że znaczna część mieszkańców ma niskie BMI, co sugerowało niedobór w otrzymywanym jedzeniu, co sprowadziło do jej sugestii o monitorowaniu posiłków pacjentów, w celu uniknięcia eskalacji sytuacji. Jednakże nic się nie zmieniło. Psychiatra i psychoterapeuta, Achal Bhagat, który w 2007 został prezesem głównej rady Asha Kiran, stwierdził, że głównym niedoborem jest brak kadry HR chcąc zatrudnić czterysta osób. ,,Ten proces będzie powolny i będzie się zdawało jakbyśmy uderzali głową w ścianę, ale w momencie, gdy etaty się wypełnią, osoby powinny być odpowiednio przeszkolone”. 

Narodowy Problem

Ofiary śmiertelne z Asha Kiran są spowodowane brakiem odpowiedzialności i transparentności w zarządzie zdrowia psychicznego obiektów na terenie kraju. W lipcu 2024, nielegalne schronisko dla osób z niepełnosprawnościami w dzielnicy Tamil Nadu Nilgiris zostało zamknięte, a sprawa na jego temat została założona, zaraz po tym jak policja znalazła dwadzieścia zwłok zakopanych na jego terenie. Schronisko zostało prowadzone pod nazwą Loveshore Charitable Trust oraz operowało bez odpowiednich pozwoleń przez dwadzieścia pięć lat. Nie było również informacji na temat pacjentów. 

Tego samego miesiąca, w przeciągu dwóch dni, dwoje dzieci zmarło, a kolejne dwanaścioro zachorowało w schronisku w Madhya Pradesh Indore. Obiekt pod nazwą Bal Ashram prowadzony przez Shri Yugourush Dham, był domem dla ponad dwustu dzieci, w tym sierot oraz tych cierpiących na choroby psychiczne. W styczniu 2022 roku, cztery niepełnosprawne pacjentki zmarły w schronisku Noida w przeciągu dwóch tygodni, a w sierpniu 2018 roku, dwóch pacjentów zmarło w niewyjaśnionych okolicznościach w schronisku prowadzonym przez NGO Anumaja w Patnie w Biharze. Doprowadziło to do aresztowanie menadżera i sekretarki. 

Ponad prawem

Indyjski dokument dotyczący zdrowia z 2017 roku wymaga każdy stan do powołania stanowiska odpowiedzialnego za ochronę nad instytucjami odpowiedzialnymi za opiekę zdrowotną w kraju oraz zajmowania się wszelkimi zażaleniami. Prawo wymaga od stanowiska pełnej kontroli nad obiektami, aby upewnić się, że utrzymują one standardy. Gdy we wrześniu 2023 roku Sąd Najwyższy w New Delhi wprowadził dyrektywę w stosunku do rządu miasta, wtedy też zostało wydane pozwolenie na powołanie takiego stanowiska. Mimo to, do sierpnia 2024 takie stanowisko nadal nie zostało powołane. 

Sąd Najwyższy w 1989 stwierdził, że rząd ma obowiązek, pod doktryną parens patriae (rodzice narodu), pełnić funkcję strażnika i zająć się tymi, którzy nie mogą zająć się sami, tj. dzieci, ludzie starsi oraz osoby z niepełnosprawnościami. SN zakłada, że władza ta będzie działać w najlepszym interesie obywateli tych grup społecznych. Spoglądając w sprawę Asha Kiran, jest to oczywiste, że rząd zawiódł i nie przejął odpowiedniej opieki nad potrzebującymi znajdującymi się w schronisku. Akt zakłada również, że osoby z chorobami psychicznymi mają prawo do godnego życia, a rząd ma obowiązek zapewnić ochronę tych osób, przed okrucieństwem, niehumanitarnemu lub poniżającemu traktowaniu w ośrodkach zdrowia psychicznego, wliczając w to te, które są prowadzone przez rząd.