Skąd na ulicach Wrocławia wzięły się krasnale?

Zdjęcie: Jan Mehlich - Krasnal Pierożnik https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Krasnale jakie znamy dzisiaj, wywodzą się z happeningowego ruchu „Pomarańczowa Alternatywa” działającego w latach 80. XX wieku. Wtedy jej działacze mając na celu ośmieszanie ówczesnego systemu, wpadli na pomysł malowania krasnoludków na plamach farb, którymi milicjanci zamalowywali napisy o charakterze antyustrojowym. Po upadku PRL-u akcja na jakiś czas została zapomniana. Jednak w 2001 roku przy ul. Świdnickiej odsłonięto figurę zwaną Papą Krasnalem, która miała upamiętniać happening Pomarańczowej Alternatywy. Niedługo po tym Urząd Miasta postanowił wykorzystać wizerunek krasnali jako symbol Wrocławia. Od tego czasu rzeźby nawiązujące do lokalnej historii i kultury zaczęły stopniowo pojawiać się na ulicach miasta. 

W 2005 roku wrocławski rzeźbiarz Tomasz Moczek zainstalował pierwszą grupę nowych krasnali takich jak Szermierz, Pracz Odrzański, Rzeźnik czy dwa Syzyfki toczące kulę. W kolejnych latach pojawiało się ich coraz więcej. W 2008 było ich 100, a w 2019 aż 600. Obecnie ciężko podać dokładną liczbę figurek, ponieważ stale pojawiają się nowe, a niektóre są kradzione lub niszczone. Dodatkowo część nie jest umieszczona na stałe w jednym miejscu oraz kilka znajduje się poza granicami kraju. Każda figurka ma swoje imię i opowiada inną historię. Krasnale upamiętniają ważnych ludzi oraz istotne wydarzenia i inicjatywy. Mogą też towarzyszyć różnym instytucjom lub reprezentować zawody czy też zwyczajne ludzkie czynności. Opiekunami wielu krasnali są również przedsiębiorstwa i osoby prywatne. 

Krasnali jest na tyle dużo, że przedstawiać je można bez końca, natomiast jednymi z ciekawszych są: Ślepak, Głuchak i W-Skers – reprezentujące osoby z niepełnosprawnością, Bankuś Pieniążek – obok banku na Rynku, Bibliofil – obok jednej z bibliotek, Piwożłopek – przy Browarze Złoty Pies, Więziennik – przy ulicy Więziennej, 100matolog – setny krasnal przy Wydziale Lekarsko-Stomatologicznym czy Chlapibrzuch i Moczypięta przy Aquaparku. 

W 2011 r. Waldemar Fydrych, lider Pomarańczowej Alternatywy wytoczył miastu proces o prawa autorskie do wizerunku krasnala, argumentując, że jego symbol ruchu opozycyjnego został wykorzystany jako gadżet promocyjny. Miasto ten spór przegrało i zgodnie z wyrokiem sądu zostało zobowiązane do zapłaty 666666,66 złotych odszkodowania. 

Popularną atrakcją turystyczną stały się wycieczki szlakiem krasnali, które polegają na odnajdywaniu jak największej liczby rzeźb. W przewodnikach turystycznych istnieją trasy obejmujące najbardziej charakterystyczne figury połączone z legendami i zadaniami do wykonania. Miejsca, gdzie stoją krasnale, często pokrywają się z ciekawymi punktami Wrocławia, dlatego zwiedzanie połączone ze znajdywaniem krasnali pozwala na zobaczenie wielu ciekawych miejsc. W celu ułatwienia odnajdywania figurek, stworzono aplikację na smartfony umożliwiającą lokalizowanie krasnali i planowanie tras. Co roku odbywa się również Festiwal Krasnoludków, któremu towarzyszą różne gry miejskie i wydarzenia. Wrocławskie krasnale stały się nieodłącznym symbolem miasta. Figurki trafiając na pocztówki czy magnesy tworzą rozpoznawalną wizytówkę Wrocławia.