Turcja wstrzymuje handel z Izraelem w związku z „tragedią humanitarną” w Strefie Gazy

Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan i premier Izraela Benjamin Netanjahu spotkali się we wrześniu 2023 r., zaledwie kilka tygodni przed wybuchem wojny. Zdjęcie: www.bbc.com.

Tureckie ministerstwo handlu poinformowało, że zawieszenie będzie obowiązywać do czasu, aż Izrael zezwoli na „nieprzerwany i wystarczający przepływ” pomocy do Strefy Gazy.

Wartość wymiany handlowej między tymi dwoma krajami wyniosła w ubiegłym roku prawie 7 mld dolarów (5,6 mld funtów).

Izraelski minister spraw zagranicznych oskarżył prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana o zachowywanie się jak „dyktator”.

Israel Katz poinformował w serwisie X, że Erdogan „lekceważy interesy tureckiego narodu i biznesmenów oraz ignoruje międzynarodowe umowy handlowe”.

Dodał, także że polecił ministerstwu spraw zagranicznych znalezienie alternatyw po utracie handlu z Turcją, z naciskiem na lokalną produkcję oraz import z innych krajów.

Ministerstwo twierdzi również, że podejmie działania w celu ograniczenia powiązań gospodarczych pomiędzy Turcją, Autonomią Palestyńską oraz Strefą Gazy, jak twierdzi BBC.

Turecki minister handlu Omer Bolat skrytykował „bezkompromisową postawę” Izraela wobec zawieszenia broni, a także sytuację humanitarną w mieście Rafah na południu Strefy Gazy: „Turcja zawiesiła cały eksport i import z Izraelem, dopóki nie zostanie ustanowione trwałe zawieszenie broni, a pomoc do Strefy Gazy nie zostanie dopuszczona bez żadnych zakłóceń”.

W 1949 r. Turcja była pierwszym krajem muzułmańskim, który uznał Izrael. Jednak w ostatnich dziesięcioleciach stosunki uległy pogorszeniu.

W 2010 r. Turcja zerwała stosunki dyplomatyczne z Izraelem po tym, jak 10 propalestyńskich tureckich aktywistów zginęło w starciach z izraelskimi komandosami, którzy weszli na pokład należącego do Turcji statku próbującego przełamać izraelską blokadę morską Strefy Gazy.

Stosunki zostały przywrócone w 2016 r., ale dwa lata później oba kraje wydaliły swoich czołowych dyplomatów w związku ze sporem dotyczącym zabijania Palestyńczyków przez Izrael podczas protestów na granicy Strefy Gazy z Izraelem.

Erdogan stał się coraz bardziej stanowczy w swojej krytyce Izraela od czasu śmiertelnego ataku Hamasu na Izrael 7 października ubiegłego roku.

Wielokrotnie krytykował premiera Izraela Benjamina Netanjahu, porównując go do Adolfa Hitlera, Benito Mussoliniego i Józefa Stalina i nazywając go „rzeźnikiem Gazy”.

Netanjahu poinformował, że przywódca Turcji jest ostatnią osobą, która może głosić moralność Izraelowi. W marcu poinformował, że prezydent Erdogan „wspiera masowych morderców oraz gwałcicieli z Hamasu, zaprzecza ludobójstwu Ormian i masakruje Kurdów w swoim kraju”.

Turecki przywódca od miesięcy znajduje się pod wewnętrzną presją polityczną, aby ogłosić działania przeciwko Izraelowi, zarówno ze strony przeciwników, jak i sojuszników.

Jego rządząca partia AK poniosła największą porażkę od dwóch dekad w wyborach lokalnych pod koniec marca, a wielu religijnych wyborców poparło islamistyczną partię Nowy Dobrobyt, która wezwała do twardych środków przeciwko Izraelowi.

Niedługo po głosowaniu Turcja nałożyła ograniczenia na 54 produktów eksportowanych do Izraela, od żelaza i stali po paliwo lotnicze, pestycydy i sprzęt budowlany.

Ministerstwo handlu w Ankarze poinformowało w czwartek, że działania te zostały rozszerzone na cały eksport i import. Izrael był 13. największym rynkiem eksportowym Turcji w 2023 r., odbierając 2,1% tureckiego eksportu w ubiegłym roku. Turcja była piątym co do wielkości źródłem importu Izraela w ubiegłym roku.

Izrael jest coraz mocniej krytykowany za warunki panujące w Strefie Gazy. Wspierana przez ONZ ocena poinformowała w zeszłym miesiącu, że 1,1 miliona ludzi stoi w obliczu katastrofalnego głodu oraz że klęska głodu jest nieuchronna w północnej części Strefy Gazy do maja.

W czwartek Biały Dom poinformował, że molo zbudowane przez amerykańskie wojsko w celu ułatwienia przepływu pomocy na terytorium Strefy Gazy zostanie otwarte w ciągu kilku dni.

Stany Zjednoczone opublikowały zdjęcia pokazujące statki logistyczne i personel montujący pływające molo ze stalowych segmentów, obok okrętu Marynarki Wojennej USA.

ONZ twierdzi jednak, że korytarz morski nigdy nie zastąpi dostaw drogą lądową, a szlaki lądowe są jedynym sposobem na dostarczenie większości potrzebnych dostaw.

Na początku tego tygodnia Izrael ponownie otworzył przejście Erez do północnej Strefy Gazy dla konwojów z pomocą, pod naciskiem zachodnich sojuszników i po wielokrotnych apelach międzynarodowych organizacji pomocy.

Jordania poinformowała jednak, że niektóre ciężarówki z pomocą zostały zaatakowane przez izraelskich osadników przed dotarciem do przejścia granicznego.

Niedawny raport wspierany przez ONZ dostarczył twardych dowodów statystycznych na to, że katastrofa humanitarna w Strefie Gazy zamienia się w głód spowodowany przez człowieka.

Najwyższy rangą urzędnik ONZ ds. praw człowieka, Volker Türk, powiedział BBC, że istnieje „wiarygodny” przypadek, że Izrael wykorzystuje głód jako broń wojenną w Strefie Gazy.

Izrael zaprzecza ograniczeniu dostaw pomocy i obwinia ONZ o niedostarczanie jej potrzebującym w Strefie Gazy.

Izrael rozpoczął kampanię wojskową w Strefie Gazy w celu zniszczenia Hamasu w odpowiedzi na atak grupy na południowy Izrael 7 października, podczas którego zginęło około 1200 osób, a 253 inne zostały wzięte jako zakładnicy.

Od tego czasu w Strefie Gazy zginęło ponad 34 500 osób, według ministerstwa zdrowia zarządzanego przez Hamas.

W środę sekretarz stanu USA Antony Blinken powiedział Izraelowi oraz Hamasowi, że „nadszedł czas” na zawarcie porozumienia w sprawie zawieszenia broni w Strefie Gazy i uwolnienia pozostałych przetrzymywanych tam zakładników. Poinformował, że porozumienie jest na stole i Hamas powinien się na nie zgodzić.

Mediatorzy czekają na odpowiedź Hamasu na najnowszą propozycję.

Według doniesień obejmuje ona 40-dniowe zawieszenie broni oraz uwolnienie ponad 30 izraelskich zakładników w zamian za znacznie więcej palestyńskich więźniów.