10 rzeczy, których nie wiesz o jeżu

Zdjęcie: Freepik

1. Jeż ma długie nogi 

Wygląda, jakby jeż wlókł się po ziemi, ale tak naprawdę ma długie nogi. Dorosłe osobniki mają nogi długości około 10 centymetrów. Kiedy jeże chcą się pospieszyć, unoszą ciało i biegną przed siebie. Potrafią one się też wspinać i pływać. 

2. Przeżywa tylko kilka małych jeży 

Jeże rodzą się ze 100 kolcami, które są ukryte pod błoną. Po kilku godzinach kolce się wyłaniają i stają się twarde. Matka wychowuje młode sama, ale tylko przez pięć-sześć tygodni. Potem młode muszą sobie radzić samodzielnie. Jednak większości z nich to się nie udaje. Siedem na dziesięć jeży umiera, zanim ukończą rok życia. Są łapane przez sowy, borsuki, lisy i psy. Aby się bronić, jeż zwija się w kolczastą kulkę. Ale to nie pomaga w przypadku kosiarek i samochodów, które zabijają więcej jeży. Dziś jeż jest gatunkiem zagrożonym w Norwegii. Kolce są ochroną jeża przed drapieżnikami. Ale to nie pomaga w starciu z samochodami. Ani z borsukiem, który obraca jeża i dostaje się do miękkiego ciała przez szczelinę.

3. Jeże nie tolerują mleka 

Kiedyś ludzie zostawiali mleko dla jeży. Ale jest to całkowicie błędne. Jeże bardzo źle reagują na mleko i dostają zielonej, śluzowatej biegunki. ,,Lepiej zostawić miskę z wodą’’ – mówi naukowiec Lars Mørch Korslund. Jeże jedzą wszelkiego rodzaju małe owady, takie jak dżdżownice, chrząszcze, larwy i ślimaki. Stukają ślimakami o ziemię, żeby wycisnąć z nich jak najwięcej śluzu, zanim je zjedzą. Jeże jedzą też jaja, grzyby i jagody. Lubią martwe ptaki, żaby i inne zwierzęta. Potrafią też zjeść żmiję zygzakowatą, chociaż nie jest to częste. 

4. Jeż ma wiele domów 

Naukowcy i studenci śledzili dziewięć jeży w Kristiansand. Chcieli dowiedzieć się jak żyją te małe zwierzęta. Jeże mieszkają samotnie albo razem z młodymi. W dzień śpią, a w nocy szukają pożywienia. Każdy jeż miał charakterystyczne dziesięć różnych kryjówek. Budują gniazda z suchej trawy i liści. Nory są ukryte pod krzewami i żywopłotami, na polach albo w stertach liści. Jeże potrafią również zbudować norę pod schodami i tarasami. Wiele z nich daje jeżowi dużo kryjówek przed zagrożeniem. Jeż buduje solidne gniazdo na zimową hibernację. Jesienią dużo się najada, aby zgromadzić tłuszcz, który pozwoli mu przetrwać zimę. Ciało przechodzi w tryb oszczędzania energii, ale na wiosnę wychodzą bardzo wychudzone.

5. Tajemnicze ślinienie się 

Jeże robią coś, czego nie robi żadne inne zwierzę. Liżą różne rzeczy, żeby wytworzyć ślinę. Gdy z ich pyska wypływa dużo śliny, rozsmarowują ją po swoich kolcach. Naukowcy nie wiedzą, dlaczego jeże to robią. 

6. Kolce są jak nasze włosy 

Dorosły jeż ma tysiące kolców. Największe mają ich aż 8000. Kolce to włosy, które przekształciły się w twarde i sztywne struktury. Są z tego samego materiału, co ludzkie włosy i paznokcie. Tak jak my tracimy włosy, jeż gubi kolce, a w ich miejsce wyrastają nowe.

7. Nie kłują się podczas kopulacji 

Kiedyś ludzie myśleli, że jeże łączą się brzuchem do brzucha, żeby uniknąć pokłucia się nawzajem kolcami. To nieprawda. 

Samiec jeża ciężko pracuje, aby zdobyć zainteresowanie samicy. Parska, krąży wokół niej i tańczy. Czasem musi walczyć z innymi samcami. Kiecy samica zdecyduje się i jest gotowa do kopulacji, kładzie się na brzuchu i przyciska kolce. Wtedy więc samiec może podejść od tyłu bez kłucia się. Po zakończonej kopulacji oboje szukają nowego partnera i zaczynają od nowa. Jeże mają wielu partnerów w sezonie godowym, ale poza nim żyją samotnie.

8. Niektóre kolczaste zwierzęta nie są jeżami 

W Norwegii mamy tylko jeden gatunek jeża, ale na świecie istnieje w sumie 20 gatunków. Niektóre z nich nie mają kolców, a zwykłą sierść. Nazywa się je gołyszkami.   

Istnieją też zwierzęta, które po norwesku nazywa się jeżami, ale wcale nimi nie są. Powodem jest najprawdopodobniej to, że przypominają jeże. W języku angielskim jest to prostsze, bo jeż to hedgehog. Inne kolczaste to zwykle porcupines.  

Ursonowate i jeżozwierz to gryzonie. Kolczatka to stekowce, które składają jaja. 

9. Piggsvin czy pinnsvin? 

Niektórzy mówią pinnsvin, a inni piggsvin. Co jest poprawne? Artsdatabanken dba o porządek w nazwach wszystkich gatunków w Norwegii. Według nich, to zwierzę nazywa się piggsvin, ponieważ ma kolce (pigger) na grzbiecie, a nie patyki (pinner). Dlatego też piggsvin jest oficjalną nazwą, jednak według słownika możesz sam zdecydować, której nazwy będziesz używać.  

Ale dlaczego svin (świnia)? Jeż nie jest spokrewniony ze świnią, ale bardzo dawno temu otrzymał svin w nazwie, ponieważ jego ryjek przypomina świński ryjek. 

10. Najbardziej znany norweski jeż jest gwiazdą filmową 

Ludvig, znany z książek i filmów o Flåklypie, jest jeżem. Kiedy w 2006 roku puka do drzwi Solana Gundersena i Kjella Aukrusta, jest niechlujnie ostrzyżony kosą – krótko z tyłu głowy i bujnie przy uszach.  

Ludvig jest typem nocnego marka. To dobrze pasuje do prawdziwych jeży, które śpią w ciągu dnia. Ale Ludvig tak bardzo boi się ciemności, że kiedy wychodzi na zewnątrz w nocy, musi trzymać się za rękę. To akurat nie pasuje do jego dzikich kolegów, którzy czują się najlepiej, kiedy na zewnątrz jest ciemno.