Acetaminofen obiecujący jako środek do zapobiegania zespołowi ostrej niewydolności oddechowej i uszkodzeniom narządów u pacjentów z sepsą

Acetaminofen (paracetamol) to znany lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Źródło: Unsplash/CC0 Public Domain

Badanie wspierane przez Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH) wykazało, że dożylny acetaminofen zmniejszył u pacjentów z sepsą ryzyko uszkodzenia narządów i wystąpienia zespołu ostrej niewydolności oddechowej, poważnwgo stanu, podczea którego do płuc dostaje się płyn. Sepsa jest niekontrolowaną i ekstremalną reakcją organizmu na infekcję. Chociaż próba nie poprawiła wskaźników śmiertelności u wszystkich pacjentów z sepsą, niezależnie od nasilenia, badacze odkryli, że acetaminofen przynosi największe korzyści pacjentom najbardziej narażonym na uszkodzenie narządów. Podczas terapii pacjenci ci potrzebowali mniej wentylacji wspomaganej i doświadczyli niewielkiego, choć statystycznie niestotnego, spadku śmiertelności. Badznie, zatutułowane „Phase 2b Randomized Trial of Acetaminophen for Prevention and Treatment of Organ Dysfunction in Critically Ill Sepsis Patients”, zostało opublikowane w „JAMA”. 

Podczas sepsy czerwone krwinki ulegają uszkodzeniu i umierają w nienaturalnie szybkim tempie, uwalniając do krwi tak zwaną „wolną hemoglobinę”. Organizm ulega przeciążeniu i nie jest w stanie usunąć nadmiaru hemoglobiny, co może powodować uszkodzenie narządów. Poprzednia praca Lorraine Ware, profesor medycyny, pulmonologii i intensywnej terapii na Uniwersytecie Vanderbilt w Nashville w stanie Tennessee i pierwszej autorki obecnego badania wykazała, że acetaminofen, oprócz łagodzenia bólu i zmniejszania gorączki, blokuje szkodliwe działanie wolnej hemoglobiny na płuca, które podczas sepsy są poważnie narażone na uszkodzenie. Ograniczone badania sugerują również, że acetaminofen może działać lepiej u pacjentów z ciężką sepsą - tych z wyższym poziomem wolnej hemoglobiny, co wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej i większym ryzykiem zgonu.

Naukowcy zauważają, że identyfikacja wysokiego poziomu wolnej hamoglobiny jako biomarkera, który można by badać po przyjęciu pacjentów do szpitala, byłaby przełomem, ponieważ mogłaby pomóc w szybkim ustaleniu, którzy pacjenci z sepsą mogą odnieść korzyści z terapii acetaminofenem. „Jednym z problemów w intensywnej terapii jest to, że stan pacjentów pogarsza się tak szybko, że zwykle nie mamy czasu, aby dowiedzieć się które biomarkery pomogą przewidzieć jakie leczenie może dać najlepszy wynik, powiedział dr Michael Matthay, profesor medycyny i anestezji na University of California w San Francisco i starszy autor badania. „Mamy nadzieję, że odkrycia te podkreślą potencjalną wartość terapeutyczną zastosowania biomarkera do znalezienia leczenia, które zadziała, gdy pacjenci będą go najbardziej potrzebować”.

Aby dokładniej przetestować potencjał leczniczy acetaminofenu w połowie fazy badania klinicznego, badacze włączyli do niego 477 dorosłych z sepsą oraz dysfunkcją układu oddechowego bądź układu krążenia w 40 amerykańskich szpitalach uniwersyteckich w okresie od października 2021 roku do kwietnia 2023 roku. Pacjenci zostali losowo przydzieleni do grup otrzymujących dożylnie acetaminofen lub placebo co sześć godzin przez pięć dni. Następnie badacze obserwowali pacjentów przez 28 dni, aby obserwować jak sobie radzą. Przeprowadzili również specjalną analizę, wyorzystując dane tylko od pacjentów z poziomem wolnej hemoglobiny powyżej pewnego progu. Głównym przedmiotem zainteresowania zespołu była liczba pacjentów, którzy byli w stanie pozostać przy życiu bez wsparcia narządów, takich jak wentylacja mechaniczna lub leczenie niewydolności nerek. 

Badacze odkryli, że dożylny acetaminofen był bezpieczny dla wszystkich pacjentów z sepsą, bez różnicy w uszkodzeniu wątroby, niskim ciśnieniu krwi lub innych efektach niepożądanych w porównaniu z pacjentami z grupy placebo. Stwierdzono również, że uszkodzenie narządów było znacznie niższe w grupie acetaminofenu, podobnie jak częstość występowania zespołu ostrej niewydolności oddechowej w ciągu siedmiu dni od przyjęcia do szpitala. Przyglądając się dokładniej pacjentom z wyższym stężeniem wolnej hemoglobiny, badacze odkryli, że tylko 8% pacjentów z grupy otrzymującej acetaminofen potrzebowało wentylacji wspomaganej w porównaniu z 23% pacjentów w grupie otrzymującej placebo.

Po 12 dniach zmarło 12% pacjentów w grupie otrzymującej acetaminofen w porównaniu z 21% w grupie otrzymującej placebo, chociaż ten wynik nie był statystycznie istotny.„Chociaż przewidywane skutki terapii acetaminofenem nie zostały zrealizowane u wszystkich pacjentów z sepsą, to badanie pokazuje, że nadal jest ona obiecująca dla najbardziej krytycznie chorych”, powiedział dr James Kiley, dyrektor Division of Lung Diseases w National Heart, Lung, and Blood Institute, będącym częścią NIH. „Potrzebne są jednak dalsze badania, aby odkryć mechanizmy i zweryfikować te wyniki”. Ware oznajmiła, że wyniki dla pacjentów w stanie krytycznym wykazywały tendencję w obiecującym kierunku. Ona i Matthay planują przeprowadzić szersze badanie kliniczne, prawdopodobnie włączając do niego przede wszystkim pacjentów z wyższym poziomem wolnej hemoglobiny.