Badanie wykazuje, że spożywanie alkoholu jest powszechne w świecie przyrody

Zdjęcie: Surapol Usanakul/Alamy

Choć ludzie uczynili spożywanie alkoholu częścią swojej kultury, naukowcy wskazują, że Homo sapiens nie są jedynymi zwierzętami, które regularnie go konsumują.

Przegląd opublikowanych badań wykazuje, że alkohol występuje naturalnie w niemal każdym ekosystemie na Ziemi, co oznacza, że większość zwierząt, które odżywiają się słodkimi owocami i nektarem, regularnie spożywa tę odurzającą substancję.

Choć wiele gatunków ewoluowało, aby tolerować alkohol i czerpać z jego spożycia jedynie kalorie, niektóre zwierzęta nauczyły się wykorzystywać go do ochrony. Inne jednak zdają się gorzej radzić z jego skutkami.

„Odrzucamy antropocentryczne spojrzenie, że alkohol jest używany tylko przez ludzi, ponieważ etanol jest dość powszechny w świecie przyrody” – powiedziała Anna Bowland z Uniwersytetu w Exeter, członkini zespołu badawczego.

Naukowcy przeanalizowali liczne badania dotyczące zwierząt i alkoholu, odkrywając różnorodną grupę gatunków, które włączyły etanol do swojej diety, zwykle pochodzący z fermentowanych owoców, soku drzewnego i nektaru. 

Etanol stał się powszechny na Ziemi około 100 milionów lat temu, gdy rośliny kwiatowe zaczęły produkować słodkie owoce i nektar, które drożdże mogły fermentować. Zawartość alkoholu jest zazwyczaj niska – około 1–2%, ale w przejrzałych owocach palmy może osiągnąć 10%.

W jednym z badań dzikie szympansy w południowo-wschodniej Gwinei zostały sfilmowane, jak objadały się alkoholowym sokiem z palm rafii. Tymczasem małpy czepiakowate na wyspie Barro Colorado w Panamie spożywały owoce mombin żółty, zawierające od 1% do 2,5% alkoholu. Autorzy badania zauważają: „Coraz więcej dowodów wskazuje, że ludzie nie są jedynymi, którzy piją alkohol”.

Pytanie, czy spożycie alkoholu prowadzi do upojenia, pozostaje otwarte. Istnieją liczne historie o nietrzeźwych zwierzętach, od słoni i pawianów pijanych po owocach marula w Botswanie, po łosia w Szwecji, który utknął z głową w drzewie po zjedzeniu sfermentowanych jabłek. W żadnym z tych przypadków nie zmierzono jednak poziomu alkoholu ani w owocach, ani w organizmach zwierząt.

Wiele zwierząt wykazuje imponującą tolerancję na alkohol. Na przykład drzewnice zjadające ogromne ilości etanolu nie wykazują oznak upojenia, choć badacze przyznają, że „nie jest jasne, jak zachowywałaby się pijana drzewnica”.

Zwierzęta regularnie spożywające sfermentowaną żywność szybko metabolizują alkohol, unikając jego najgorszych skutków. Jednak niektóre gatunki, rzadziej spotykające etanol, mogą na niego reagować negatywnie. Badania ptaków cedrowych, które ginęły, uderzając w ogrodzenia i inne konstrukcje, wykazały, że latały pod wpływem alkoholu po zjedzeniu przejrzałych jagód drzewa pieprzowego. „Stan upojenia nie jest korzystny w środowisku, gdzie musisz walczyć o przetrwanie” – zauważyła Bowland.

U owadów efekty alkoholu są szczególnie wyraźne. Samce muszek owocowych sięgają po alkohol po odrzuceniu ich zalotów, podczas gdy samice pokrewnych gatunków stają się mniej wybredne co do partnerów po jego spożyciu. Muszki owocowe składają jaja w żywności bogatej w etanol, co chroni je przed pasożytami.

Wcześniejsze badania prowadzone przez Erana Levina z Uniwersytetu w Tel Awiwie wykazały, że szerszenie wschodnie mogą być jedynymi zwierzętami zdolnymi do spożycia nieograniczonej ilości alkoholu bez negatywnych skutków. „Mogą spożywać etanol w stężeniu do 80% bez żadnych negatywnych efektów na śmiertelność ani zachowanie” – powiedziała dr Sophia Bouchebti, współautorka badania.

„Z wyjątkiem muszek owocowych, aye-aye i lorisów wolno poruszających się, nie jest jasne, czy zwierzęta preferują pokarm zawierający etanol” – powiedział Matthew Carrigan z College of Central Florida, który pracował nad badaniem wraz z Bowland. „Kolejnym krokiem będzie zbadanie, czy zwierzęta w naturze preferują żywność z etanolem, czy też spożywają ją tylko wtedy, gdy poziomy alkoholu są zbyt niskie, by je wykryć, lub gdy świeże owoce są trudne do zdobycia”.