Być może w końcu udało nam się dowiedzieć, w jaki sposób efekt placebo łagodzi ból

Przekrój mózgu myszy na slajdzie | Stu Gray / Alamy

Nowo zidentyfikowana ścieżka w mózgu myszy może wyjaśniać, dlaczego placebo lub zabiegi zaprojektowane tak, aby nie miały efektu terapeutycznego, łagodzą ból. Opracowanie leków oddziałujących na ową ścieżkę może prowadzić do bezpieczniejszych alternatyw 
dla leków przeciwbólowych, takich jak opioidy.

Osoba, która nieświadomie zażyje tabletkę z cukrem zamiast leku przeciwbólowego, nadal czuje się lepiej. Ten efekt, placebo, jest dobrze znanym zjawiskiem, w którym oczekiwania ludzi zmniejszają objawy, nawet bez skutecznego leczenia. „Nasz mózg jest w stanie samodzielnie rozwiązać problem bólu w na podstawie pewności, że lek lub terapia może zadziałać” - mówi Grégory Scherrer z University of North Carolina w Chapel Hill.

Aby zrozumieć, w jaki sposób mózg to robi, Scherrer i jego koledzy odtworzyli efekt placebo u 10 myszy przy użyciu klatki z dwiema komorami. Jedna komora miała gorącą podłogę, podczas gdy druga nie. Po trzech dniach zwierzęta nauczyły się kojarzyć drugą komorę z ulgą w bólu.

Następnie naukowcy wstrzyknęli do mózgów gryzoni cząsteczkę, która powoduje świecenie aktywnych neuronów podczas oglądania pod mikroskopem. Umieścili myszy z powrotem w klatce – ale tym razem podgrzali obie podłogi.

Mimo równej temperatury panującej w obu komorach zwierzęta nadal preferowały drugą, wykazując mniej objawów bólu, takich 
jak lizanie łap. Wykazywały również większą aktywność neuronów w korze zakrętu obręczy – regionie mózgu zaangażowanym 
w przetwarzanie bólu – w porównaniu z dziewięcioma myszami, które nie zostały uwarunkowane do kojarzenia drugiej komory z ulgą 
w bólu.

Dalsze eksperymenty ujawniły ścieżki łączące neurony przetwarzające ból z komórkami w jądrach mostu i móżdżku – dwóch obszarach mózgu, które wcześniej nie odgrywały żadnej roli w łagodzeniu bólu.

Aby potwierdzić, że ten obwód neuronalny łagodzi ból, naukowcy wykorzystali technikę zwaną optogenetyką, która włącza i wyłącza komórki za pomocą światła. Pozwoliło im to aktywować nowo odkrytą ścieżkę neuronową w oddzielnej grupie myszy umieszczonych na gorącej podłodze. Zwierzęta te czekały średnio trzy razy dłużej przed polizaniem łap niż te, które nie miały aktywowanego obwodu, 
co wskazuje, że odczuwały mniejszy ból.

Jeśli ten szlak neuronalny rzeczywiście wyjaśnia efekt placebo, „może to otworzyć nowe strategie opracowywania leków”, mówi Luana Colloca z University of Maryland, która nie była zaangażowana w badanie. „Jeśli mamy leki, które aktywują efekt placebo, będzie 
to wspaniały sposób leczenia bólu” - mówi.

„Oczywistym zastrzeżeniem jest to, że doświadczenie placebo u ludzi jest oczywiście znacznie bardziej złożone [niż u zwierząt]” - mówi Scherrer. Jednak nadal wierzy, że odkrycia te przełożą się na ludzi, ponieważ gryzonie i ludzie mają bardzo podobne ścieżki neuronowe odpowiadające za ból.