Covid - nowy wariant wykryty na dwóch fermach norek w Polsce: „Ryzyko przyszłych pandemii”

Na dwóch fermach norek w Polsce zidentyfikowano nowy wariant koronawirusa SARS-CoV-2, patogenu odpowiedzialnego za pandemię COVID-19 trwającą już ponad 3 lata. Najciekawszą kwestią jest fakt, że linia ta pokrewna jest z wariantem B.1.1.307 (GR/20B), który po raz ostatni został zauważony u ludzi na przełomie 2020 i 2021 roku, czyli ponad 2 lata temu. Mimo podobieństwa, nowy wariant posiada ponad 40 dodatkowych mutacji, co oznacza, że mógłby „pochodzić z nieznanego miejsca lub niewykrytego zwierzęcego rezerwuaru”, jak piszą badacze w streszczeniu badania.

Nowy wariant koronawirusa SARS-CoV-2 został wykryty przez międzynarodowy zespół badaczy pod kierownictwem polaków z Zakładu Chorób Drobiu Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach, ściśle współpracującego z Zakładem Wirusologii, Zakładem Analiz Omicznych i z Erasmus University Medical Centre Rotterdam (Holandia). Naukowcy, pracujący pod kierunkiem dr Katarzyny Domańskiej-Blicharz, wyizolowali szczep na dwóch fermach norek – znajdujących się kilka kilometrów od siebie – a przebadanych na przełomie 2022 i 2023 roku. W pierwszej lokalizacji zebrano 6 na 15 pozytywnych próbek, w drugiej – 15 na 15.

To nie pierwszy raz, gdy wirus układu oddechowego został wykryty u tych wspaniałych łasicowatych, które okazują się być szczególnie podatne na zakażenie. Wystarczy nawiązać do duńskiego dekretu, który w 2020 roku przewidział wybicie ponad 15 mln osobników - trzymanych w 1100 lokalnych hodowlach – po wykryciu zmutowanego szczepu koronawirusa SARS-CoV-2, wykazującego zmniejszoną podatność na przeciwciała neutralizujące. Norki, które nie zdechły z powodu zakażenia, zaraziły się wirusem od pracowników, po czym rozwinęły zmutowaną formę patogenu, który następnie przeszedł na człowieka, poprzez mechanizm znany jako spillback. Nie stało się tak jednak w przypadku norek z polskich hodowli, gdzie wszystkie ze zwierząt przechodziły zarażenie bezobjawowo i nie przeniosły wirusa na hodowców. Polskie prawo przewiduje ubój zwierząt, kiedy wskaźnik śmiertelności przekracza 10% i zachodzi zjawisko spillback.

Badania molekularne przeprowadzone na próbkach wymazów biologicznych wykazały, że w odróżnieniu do wariantu B.1.1.307, zidentyfikowany szczep wirusowy posiada 40 dodatkowych mutacji. Naukowcy mają tu na myśli  polimorfizmy pojedynczego nukleotydu (SNP), takie jak „substytucje aminokwasów W64L, F486L, N501T, T572I oraz S929I i delecję czterech aminokwasów w pozycjach 140-143”. Na szczęście, nie odnotowano ucieczek zakażonych zwierząt, które mogłyby rozprzestrzenić nowy szczep wirusa na wolności (w 2020 roku z duńskich ferm uciekło ponad sto zakażonych norek).

Źródło zakażenia nie jest jasne, gdyż wśród pracowników „konsekwentnie” odnotowywano negatywny wynik na obecność koronawirusa. Naukowcy nie wykluczają, że wirus mógł zostać rozniesiony przez obce zwierzę, takie jak żbika lub innego niewielkiego mięsożercę, np. tchórza, kunę, czy lisa, któremu udało się przedostać do hodowli (koty są szczególnie podatne na zakażenie).

Jak określono, i co ważne, norki nie wykazywały objawów choroby: “Tworzy to możliwość niezależnej ewolucji wirusa i mógłby stanowić źródło przyszłych epidemii z nowymi szczepami” - wyjaśniła doktor Domańska-Blicharz z zespołem. Przypadki zostały wykryte tylko dzięki obowiązkowej kontroli, wprowadzonej w odpowiedzi na rozpowszechnienie się wirusa w hodowlach duńskich i holenderskich. Jedynie w taki sposób, możliwy jest nadzór nad szerzeniem się nowych, cichych szczepów wśród zwierząt oraz zapobieżenie potencjalnemu ryzyku zjawiska spillback. Szczegóły badania Cryptic SARS-CoV-2 lineage identified on two mink farms as a possible result of long-term undetected circulation in an unknown animal reservoir, Poland, November 2022 to January 2023 zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym Eurosurveillance.