Czy legendarne kobiety nurkowie z Korei Południowej wyewoluowały do życia pod wodą? Naukowcy znajdują nowe dowody

Zdjęcie: Grupa Haenyeo (kobiecych nurków) chodząca po plaży po nurkowaniu przy południowokoreańskiej wyspie Czedżu. / Xinhua/Shutterstock

Te kobiety nurkują przez cały rok u wybrzeży wyspy Czedżu zbierając jeżowce, uchowce oraz inne owoce morza z dna oceanu, schodząc pod powierzchnię na nawet 18 metrów wiele razy przez 4 lub 5 godzin każdego dnia. Nurkują będąc w ciąży oraz w zaawansowanym wieku, bez pomocy sprzętu do oddychania - tylko w kombinezonie.

„Myślimy, że przez tysiące lat zajmowały się tą niezwykłą, matrylinearną aktywnością, gdzie w bardzo młodym wieku uczą się od matki jak nurkować. Wychodzą grupą, i to właśnie robią. Nurkują.” powiedziała Melissa Ann Ilardo, genetyczka i asystentka profesora inżynierii biomedycznej z Uniwersytetu w Utah.

„Spędzają naprawdę niezwykłą część czasu pod wodą”.

Ilardo, wraz ze współpracownikami z Korei Południowej, Danii i Stanów Zjednoczonych chciała zrozumieć jak kobiety zachowują swoją niesamowitą kondycję fizyczną. Badacze głównie zastanawiali się, czy nurkinie mają unikalne DNA, które pozwala im na tak długie funkcjonowanie bez tlenu, czy jest to wynik długiego treningu - lub połączenie obu tych czynników.

Wyniki badań, opublikowane w dzienniku naukowym Cell Reports 2 maja odsłoniły unikalne różnice w DNA, które Haenyeo wyewoluowały by poradzić sobie z fizycznym wyzwaniem wolnego nurkowania. Naukowcy twierdzą, że odkrycie to może pewnego dnia posłużyć w lepszych metodach leczenia chorób ciśnienia krwi.

„To piękna wyspa, czasem nazywają ją koreańskimi Hawajami. Wszędzie jest linia brzegowa bogata w zasoby, każda populacja żyjąca tutaj z całą pewnością chciałaby to wykorzystać” powiedziała Ilardo.

Nurkowanie było częścią kultury Czedżu przez wiele lat. Nie wiadomo jednak kiedy stało się aktywnością zarezerwowaną dla kobiet, ale Ilardo twierdzi, że teorie mówią o podatkach nakładanych na nurków lub niewystarczającej ilości mężczyzn. Nurkowanie jest tak integralną częścią populacji Czedżu, że według nowego badania skracanie słów charakterystyczne dla tego języka łączone jest z potrzebą szybkiej komunikacji wśród nurków.

Jednakże praktyka ta wymiera. Młode kobiety nie kontynuują już tej matrylinearnej aktywności; jak zaobserwowali badacze, obecna grupa Haenyeo, w średnim wieku około 70 lat może reprezentować ostatnią już generację.

Nurkując w DNA

Na potrzeby badań, Ilardo i jej współpracownicy zrekrutowali 30 Haenyeo, 30 nie-nurkujących kobiet z Czedżu i 31 kobiet ze stałego lądu Południowej Korei. Średni wiek uczestniczek to 65 lat. Naukowcy porównali tętno, ciśnienie krwi, rozmiar śledzion oraz wyodrębnili ich genomy - szczegółowy kod genetyczny - z próbek krwi.

Ilardo wspomina, że największym wyzwaniem było bezpieczne odwzorowanie fizycznego nacisku bycia pod wodą przez długi okres czasu dla uczestników bez doświadczenia w nurkowaniu. Badacze rozwiązali ten problem przeprowadzając symulacje, podczas których uczestnicy wstrzymywali oddech zanurzając twarze w zimnej wodzie.

„Chcielibyśmy zebrać pomiary od wszystkich na otwartym oceanie, ale oczywiście nie można poprosić 65-, 67-letnich kobiet, które nigdy wcześniej nie nurkowały, by wskoczyły do wody, wstrzymały oddech i nurkowały” zaznacza Ilardo.

„Na szczęście, gdy wstrzymasz oddech i włożysz twarz do miski wypełnionej zimną wodą, twoje ciało reaguje tak, jak gdybyś nurkował. Wynika to z tego, że nerw, który stymuluje odruch nurkowania, znajduje się w twojej twarzy” powiedziała.

Gdy czujesz zimną wodę połączoną ze wstrzymaniem oddechu “twoje ciało mówi ‘och, nurkuję’: więc twoje tętno zwalnia, ciśnienie krwi się podwyższa, a twoja śledziona skurcza” dodała.

Badania wykazały, że uczestniczki z Czedżu - zarówno nurkujące jak i nie nurkujące - miały czterokrotnie większe szanse na posiadanie genetycznego wariantu odpowiedzialnego za niskie ciśnienie krwi niż Koreanki z kontynentu.

„Ciśnienie twojej krwi zwiększa się, gdy nurkujesz. Ich (mieszkańców Czedżu) zwiększa się na mniejszą skalę” wyjaśniła Ilardo.

Badacze wierzą, że cecha mogła wyewoluować ze względu na bezpieczeństwo nienarodzonych dzieci, ponieważ Haenyeo nurkują w trakcie trwania ciąży, gdzie wysokie ciśnienie krwi może być niebezpieczne.

Badacze odkryli także, że uczestniczki z Czedżu miały większe szanse na posiadanie zmiany genetycznej, którą poprzednie badania połączyły z tolerancją na zimno i ból. Jednakże, badacze nie mierzyli wytrzymałości uczestników na zimno, więc nie mogą z całą pewnością stwierdzić, czy zmiana ta może być istotna dla zdolności nurkowania Haenyeo przez cały rok.

„W trakcie zimy nurkują, gdy pada śnieg i aż do lat 80. czyniły to bez żadnego zabezpieczenia, jedynie w bawełnianej odzieży. Musimy znaleźć odpowiedzi i zbadać o wiele więcej” powiedziała Ilardo.

Odwaga Haenyeo w nurkowaniu nie sprowadza się wyłącznie do genów. Badania wykazały, że podczas testów nurkinie miały niższe tętno niż osoby nie nurkujące - czynnik, który mógłby pomóc im oszczędzać tlen w trakcie nurkowania.

„To było całkiem ekscytujące. Realnie, ich tętno spadało około 50% częściej podczas nurkowania niż tętno innych uczestników. Wiemy, że wynikało to z treningu, ponieważ to coś, co widzieliśmy wyłącznie u Haenyeo” twierdzi Ilardo.

Jej poprzednie badania obejmowały wolno nurkujące grupy zwane Bajau z Sulawesi w Indonezji i wykazały genetyczną adaptację, która pozwala Bajau na dłuższe okresy bez tlenu i objawia się nadzwyczajnie dużymi śledzionami.

Jednakże, podczas gdy mieszkańcy Czedżu posiadali większe śledziony niż uczestnicy z kontynentu Korei Południowej, efekt nie był ważny gdy wzięto pod uwagę inne czynniki, takie jak wiek, wzrost i waga.

Średni wiek Haenyeo z Czedżu to około 70 lat, a mało młodych kobiet chce trenować, by zostać nurkami. Xinhua/Shutterstock

Cel nowych lekarstw

Według Bena Trumblea, profesora z Arizona State University, ten wariant genetyczny, który został znaleziony w mieszkankach Czedżu związany z niższym ciśnieniem krwi powinien zostać dokładniej zbadany.

„Ci z genem mieli ponad o 10% zredukowane ciśnienie krwi w porównaniu do tych, którzy nie mieli tego genu, to całkiem imponujący efekt” powiedział Trumble, który nie był zaangażowany w badania. „Geny kodują proteiny, jeśli możemy odkryć, które zmiany w proteinach wpływają na ciśnienie krwi, możemy potencjalnie stworzyć nowe lekarstwa”.

„Prawie wszystkie medyczne i genetyczne badania przeprowadzane są w zindustrializowanych populacjach, zwykle w zurbanizowanych centrach miast, sprawiając, że podejście Ilardo jest bardzo cenne” dodał Trumble.

„Gdy chodzi o zdrowie, prawie wszystko co wiemy o tym, co jest ‘normalne’ pochodzi z tych osiadłych zurbanizowanych populacji. Jednakże, przez 99.9% ludzkiej historii byliśmy myśliwymi i zbieraczami” powiedział. „Selekcja naturalna zoptymalizowała nasze ciała pod zupełnie inną presją niż ta, z którą mierzymy się dzisiaj”.

Ilardo ma nadzieję na kontynuację badań nad nurkiniami z Czedżu i na zdobycie większego zrozumienia medycznych implikacji. „Badanie to prowadzi do większej ilości pytań niż odpowiedzi, ale przede wszystkim pokazuje, że te kobiety są nadzwyczajne” powiedziała.

„Jest w nich coś biologicznie innego, co sprawia, że są niezwykle specjalne, nieważne jak na to spojrzysz, a to czym się zajmują jest unikalne i warte celebrowania”.