Czy medytacja pomaga z migreną?

Źródło zdjęcia: PxHere

Podano, że 20% osób cierpiących na migreny sięga po leki na receptę, które nie zawsze okazują się skuteczne. Biorąc to pod uwagę, a także szersze obawy związane z nadużywaniem leków, istnieje potrzeba prowadzenia badań nad alternatywnymi metodami leczenia tej dolegliwości. Medytacja była już stosowana w innych przypadkach jako sposób radzenia sobie z bólem. Choć systematyczne badania w tym obszarze są wciąż ograniczone, niektóre badania sugerują, że medytacja może mieć potencjał jako uzupełniająca metoda leczenia migren.

Czym jest medytacja?

Medytacja to praktyka polegająca na skupieniu uwagi na chwili obecnej. Jej celem jest obserwacja aktualnego stanu umysłu i ciała oraz koncentracja na doznaniach, zamiast angażowania się w myśli. Wśród wielu niefarmakologicznych metod leczenia, medytacja stała się elementem rehabilitacji w przewlekłych stanach bólowych. Sukcesy medytacji w terapii bólu wzbudziły zainteresowanie badaczy możliwością zastosowania jej również w leczeniu przewlekłych bólów głowy, jako alternatywnego podejścia w opiece nad pacjentem.

Medytacja uważności i redukcja natężenia bólu

Badanie przeprowadzone przez Bakhshaniego i współpracowników miało na celu ocenę skuteczności redukcji stresu opartej na uważności (MBSR) w odniesieniu do postrzeganego natężenia bólu oraz jakości życia pacjentów cierpiących na przewlekłe bóle głowy. W badaniu wzięło udział czterdziestu pacjentów z rozpoznaną migreną lub przewlekłym bólem głowy, którzy zostali losowo przypisani do grupy kontrolnej i grupy interwencyjnej. Interwencja polegała na 8-tygodniowym programie MBSR, który obejmował codzienne 90-minutowe sesje ćwiczeń wykonywanych w domu. Wyniki badania wykazały poprawę jakości życia pacjentów, mierzoną za pomocą kwestionariusza dotyczącego bólu i jakości życia. Dodatkowo, pacjenci z grupy interwencyjnej zgłaszali zmniejszone natężenie odczuwanego bólu. Otrzymane dane potwierdzają skuteczność programu MBSR jako niefarmakologicznej interwencji oraz strategii radzenia sobie z bólem u pacjentów cierpiących na przewlekłe bóle głowy i migreny. 

Jak migrena wpływa na mózg?

W większości przypadków stres, napięcie i lęk są czynnikami wywołującymi częste migreny. Badania obrazowe mózgu wykazały, że migrenom towarzyszy zmniejszenie objętości istoty szarej w mózgu. Redukcja ta była najbardziej widoczna w obszarach odpowiadających za emocje, percepcję, pamięć oraz funkcje wykonawcze, takie jak pamięć robocza i samoregulacja. Najnowsze badania wykazały, że zmiany objętości istoty szarej w obrębie pnia mózgu są skorelowane z częstotliwością i czasem trwania migren. Naukowcy z Uniwersytetu Michigan wykazali, wykorzystując skany PET, że poziom dopaminy znacząco spada i ulega wahaniom podczas ataku migreny. W przeprowadzonym przez nich niewielkim badaniu analizowano aktywność mózgu oraz poziom dopaminy u ośmiu osób cierpiących na migreny podczas ataku, a następnie porównano te dane z wynikami ośmiu zdrowych uczestników. Wyniki badania sugerują, że podczas samego bólu głowy poziomy dopaminy u osób z migreną nie różniły się znacząco od poziomów u osób zdrowych. Jednak podczas ataków migreny poziom dopaminy znacząco spadał. Ze względu na rolę dopaminy w kontroli wrażliwości sensorycznej, spadek jej poziomu może prowadzić do nadwrażliwości na bodźce. Oznacza to, że normalnie niezauważalne sygnały czuciowe płynące ze skóry czy mięśni mogą wywoływać silny ból. Wyniki te potwierdziły hipotezę badaczy, że migrena to schorzenie związane z nadwrażliwością sensoryczną, podczas którego dźwięki, zapachy czy światło są odbierane jako nienaturalnie intensywne, co prowadzi do dyskomfortu i bólu.

Mechanizmy działania

Badania wskazują, że medytacja może wpływać na regulację poziomu dopaminy. W jednym z takich badań, przeprowadzonym przez Kjaera i współpracowników, wykorzystano skaner PET, aby zbadać związek między wydzielaniem endogennej dopaminy a świadomym doświadczeniem. Wyniki wykazały, że podczas medytacji Yoga Nidra dochodziło do zwiększonego wydzielania dopaminy w części mózgu zwanej brzusznym prążkowiem. Oznacza to, że poprzez podniesienie poziomu dopaminy, ten typ medytacji może stanowić potencjalnie terapeutyczne narzędzie w leczeniu migren, pomagając regulować neurochemiczne mechanizm. Co więcej, migreny charakteryzują się zmniejszoną objętością istoty szarej w obszarach mózgu odpowiedzialnych za emocje, percepcję i samoregulację. Badania sugerują, że regularna praktyka medytacji może prowadzić do zwiększenia objętości istoty szarej. W jednym z nowszych badań wykazano związek między praktyką medytacji Zen a wzrostem objętości istoty szarej. Co istotne, objętość ta była proporcjonalna do czasu poświęconego na medytację, co sugeruje, że długotrwała praktyka może wywoływać strukturalne zmiany w mózgu.

Podsumowanie

Techniki medytacyjne, które obejmują świadomą obserwację treści własnego umysłu, stanowią poznawczo-behawioralny sposób zmiany reakcji na wydarzenia życiowe oraz postrzegania tych wydarzeń. Poprzez wielopoziomowy wpływ na funkcjonowanie mózgu, medytacja jawi się jako potencjalna przyszła alternatywna metoda leczenia migren - nie tylko jako sposób łagodzenia bólu, lecz również jako narzędzie umożliwiające zmianę percepcji bólu.